Yazılmış bir kitabın üstündə bir dəfə gözəl epiqraf oxudum: "Xatirələr faydalı olsun deyə səmimi ya zılmalı, gerçəkliyə tən gəlməlidir."
Yüklə 3,51 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinci pərdədə
- İkinci pərdədə
- Dördüncü pərdədə
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 525
milli respublikalar üçün ali savadlı kadrlar hazırlanması təsvir olunmuşdu. Ali məktəblərdə oxuyanlar milliyyətcə müxtəlif xalq- ların nümayəndələri idi: azərbaycanlılar, gürcülər, ermənilər... Tələbələr müxtəlif institutlarda təhsil alır. Şəhla tibb institutunda oxuyur.
kimi, Şəhla da tətilə gəlib. Lakin anası inad edir ki, qızı oxumağa getməsin, gözündən, könlündən iraq olmasın. Atası isə onunla razılaşmır. Şəhlanın tələbə yoldaşları anaya təsəlli verirlər ki, ondan arxayın olsun; Moskvada Şəhla kimi oxuyan qızlar çoxdu. Hüseyn Cavid vaxtilə Əli Bayramov klubunda olmuş bir hadisəni həmin səhnəyə daxil eləmişdi. Hadisə bu idi ki, ata ilə oğul birləşib kluba gələn qızını öldürür. Dramaturq bu hadisəni əsərə təsadüfən daxil eləməmişdi. Bununla anaya demək istəyirdi ki, daha o vaxtlar deyil ki, bu cür vəhşi hadisələr baş versin. Bu pərdədə hiss olunurdu ki, Şəhlanı Sahib (ad düz olmaya da bilər) adlı bir oğlan istəyir və qızın da ona meyli var. Tətildən evlərinə qayıdan tələbələr qonaqlıq təşkil edirlər. Belə bir qonaqlıq Şəhlagildə də təşkil olunur. Qonaqlıqda Şəki və Qazax plovlarından qızğın söhbət gedir. Dramaturq həmin epizo- du elə canlı, təbii təsvir eləmişdi ki, mən özümü saxlaya bilməyib dedim: – Cavid əfəndi, tamaşaçıların plova tamahı düşəcək ha!.. Hər ikimiz güldük. Bu pərdədə gülüş doğuran bir yer də yaxşı yadımda qalıb. O da budur ki, kimsə Moskvada tələbələrin hansı yerdə qaldığını soruşur. Tələbə zarafatla deyir: где это площадь, где стоить лощадь, qabaq ayaqları da yuxarıda. Birinci pərdə tələbələrin tətili başa vurub Moskvaya qayıtmaları ilə bitir.
mış tələbələr Zaqafqaziya respublikalarının Moskvadakı daimi Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 526
nümayəndəliyinin otağında görünürlər. Onların arasında azərbay- canlılarla bərabər gürcülər, ermənilər də vardı. Onların bura gəliş- lərinin məqsədi nümayəndəlikdən maddi kömək almaqdı. Tələbə- lər nümayəndəliyin sədri Tağıyevi onun kabinetinin qapısında gözləyirlər. Elə bu vaxt Tağıyev kabinetdən çıxır. Tələbələr onun ətrafına toplaşıb, gəlişlərinin məqsədini bildirirlər. Tağıyev onlar- la zarafatlaşır, sonra göstəriş verir ki, siyahı tutub tələbələrə pul verilsin. Bu zaman səhnədə kinoçəkənlər görünür. Məlum olur ki, onlar filmdə çəkilmək üçün şərqli qız axtarırlar. Şəksiz, onların diqqətini Şəhlanın gözəlliyi cəlb edir. Kinoçəkənlər onun başına toplaşırlar. Şəhlanın tək şəklini çəkirlər. Sahib Şəhla ilə çəkilən aktyora qısqanır. Onların arasında münaqişə başlanır. Sahibin eti- razını görən rejissor onun başını pulla tovlamaq istəyir. Sahib bir qədər sakitləşir. Şəhlanın bir neçə görkəmdə şəkli çəkilir. Qısqanc Sahib artıq dözə bilmir. Dava salmaq istəyir. Uşaqlar onu sakit- ləşdirməyə çalışırlar. Başa salırlar ki, Tağıyev onlara az pul verə- cək, ancaq Şəhla kinoya çəkilsə, onlar çox pul alacaqlar. Şəhlanın Sahibin hərəkətlərinə acığı tutur... Ümumiyyətlə, ikinçi pərdə dramatik cəhətdən əsərin ən ma- raqlı, çazibədar pərdələrindəndi. Burada bütün hadisələr Şəhlanın ətrafında gedir və bilavasitə onunla bağlanır. Şəhla diqqət mərkə- zindədir, onun gözəlliyi, mehribanlıgı, səmimiliyi hamını məftun edir. Əsərdə bir maraqlı gürcü tələbə surəti də var. O, çox zara- fatcıldı, tez-tez atmaca sözlər işlədir. Şəhlanın ünvanına gözəl sözlər deyir: Gözəl qız, sən elə kino üçün yaranmısan, sən bizim Tamaradan da gözəlsən!.. Bu kimi sözlər Sahibi daha da acıqlandırır, özündən çıxarır. Pyesin üçüncü pərdəsində məlum olur ki, Şəhla kinoda çəkilməyə razılıq verib. Çəkilişə hazırlıq gedir. Şəhla ilə sınaq məşqləri aparılır. Onun “sevgilisi” bir rus aktyorudu. Şəhla tamamilə şərqli qiyafəsindədi. Bu sözləri əzbərləyir: – “Ey mənim taleyim, sən məni bu dar qəfəsdən qurtar!..” Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 527
Kino çəkilişində belə bir epizod var: Aktyor at üstündə qılınc oynadaraq dua oxuduğu halda Şəhlanı tərkinə almalıdı. Rus akt- yoru bunu edə bilmir. Şəhla yıxılır və bayılır. Bunlar Sahibə pis təsir göstərir, onu özündən çıxarır. Ümumiyyətlə, Sahib bu pərdə- də qısqanc və dalaşqan kimi verilmişdi. Şəhlanın atdan yıxıldığını görən Sahib kino aktyorunun üstünə cumur. Tələbələr onu sax- layırlar... Şəhla ayıldıqdan sonra çəkilişdən imtina edir. Tələbə yol- daşları yalvarıb-yaxarırlar ki, o, bunu etməsin. Lakin Şəhla qorx- duğundan inadından dönmür. Nəhayət, kinoçəkənlər bu qərara gəlirlər ki, atı qayıqla əvəz eləsinlər. Belə də olur.
Yadımda qalanı budur ki, qayıq şahzadələrə məxsus şəkildə bəzə- dilmişdi. Burada biz artıq rus kino aktyorunu deyil, Şəhlanın sevgilisi rolunda Sahibi görürük. Düşmənlər qayığa hücum edirlər. Sahib böyük şücaət və qəhrəmanlıq göstərir. O, qızın mə- həbbətindən ilham alaraq, onu öz nişanlısı kimi, düşməndən xilas edir. Yaxşı qılınc oynadır. Ətrafdakılar onu iki cəhətdən alqışla- yır: həm bir qalib kimi, həm də qızın bir müdafiəçisi kimi. Nəhayət, şahzadə Şəhla ölümdən xilas olunur. Gözəllik timsalı Şəhla, igidlik timsalı Sahib camaat tərəfindən təntənə ilə qarşılanırlar. Oxucu bilməlidi ki, mənim “Şəhla”nı oxuduğum vaxtdan qırx ildən çox keçir. Ola bilər ki, pərdələrin təsvirində dəqiqsizlik var, ancaq pyesdə baş verən hadisələri belə xatırlayıram. 1978 Yüklə 3,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|