3
Elmi redaktoru: akademik
Ə.M.Abbasov
Resezentlər: iqtisad
elmləri
doktoru
B.S.
Xıdırov
AMEA-nın müxbir üzvü
geologiya-mineralogiya
elmləri doktoru
İ.S.Quliyev
AMEA-nın müxbir üzvü
texnika
elmləri
doktoru
R.M.Məmmədov
Hacızadə E.M. Neftqazçıxarma kompleksinin iqtisadi inkişaf
modeli.
Bakı, Elm, 2002. 472 səh.
ISBN 5-8066-1440.
Dərinləşən bazar münasibətləri sferasında Azərbaycanın quru ərazilərində
təşəkkül tapan neftqazçıxarma sənayesinin ümumi iqtisadi problemlərinin tədqiqi,
istehsal artımının təmin edilməsində sahəvi kompleksin yeni iqtisadi modelinin
işlənməsi, aparılan islahatların təkmilləşdirilməsi monoqrafiyanın leymotivini
ifadə edir.
Neft-qaz industriyasının mütəxəssisləri, iqtisadçılar, elmi-tədqiqat institutları,
investorlar, müvafiq profilli ictimai təşkilatlar və digər informasiya maraqlıları
üçün nəzərdə tutulan tədqiqat işində, həmçinin, genetik təhlil əsasında istehsalın
dinamik inkişaf meyllərinin araşdırılması, sistemli yanaşma kontekstində struktur
islahatlarının və idarəetmənin yeni strategiyasının işlənməsi, kompleksin iqtisadi
modernizasiyası problemlərinin həllində, səmərəli fəaliyyətin təşkilində mütərəqqi
bazar mexanizmlərindən, iqtisadi texnologiyalardan istifadə də əksini tapmışdır.
2002
)
07
(
655
0605010407
−
H
qrifli nəşr
© «ELM»
4
MÜNDƏRİCAT
GİRİŞ
04
I HİSSƏ MÖVCUD REALLIQLAR VƏ İSLAHATLAR STRATEGİYASI
I FƏSİL Retrospektiv gerçəkliklər
1.1.Neftlə ilkin təmas və onun texniki-iqtisadi əhəmiyyəti
08
1.2.Karbohidrogen erasının təşəkkülü 11
1.3.Direktiv-planlı hasilat mərhələsi
15
1.4.Neft-qaz hasilatının tarixi inkişaf mərhələsində əsas meyllər və başlica amillər 17
II FƏSİL Neftqazçıxarma sənayesinin dinamikasini xarakterizə edən mühüm
texniki-iqtisadi göstərijilərin təhlili
2.1.Ehtiyatların metodoloji təsnifatı və praktiki dəyərləndirilməsi
20
2.2.Köhnə istismar sahələrinin neft-qaz ehtiyatları
25
2.3.Təsərrüfat potensialının qiymətləndirilməsi
27
2.4.Quruda neftqazçıxarma kompleksinin müasir texniki-iqtisadi durumu
34
III FƏSİL İnterekonomik gerçəklik və qloballaşma təzadları
3.1.Çağdaş sivlizasiyon mərhələ və qlobal axın
39
3.2.Planetin karbohidrogen potensialı və qlobal energetik şəbəkə
42
3.3.Yeni iqtisadi münasibətlər və inteqrasiya prosesləri
mühitində neft-qaz
sənayesinin inkişaf problemləri
46
IV FƏSİL Dərinləşən bazar münasibətləri şəraitində islahatlar prosesinin
təkmilləşdirilməsi istiqamətləri
4.1.Neft-qaz sənayesinin dövlət tənzimlənməsi və sahədə normativ-hüquqi
təminatın bazar standartlarına
adaptasiyasi
51
4.2.İslahat fəlsəfəsi və empirik gerçəkliklər
55
4.3.İqtisadi islahatların mahiyyəti və nəzəri əsasları
60
4.4.ilkin istismar sahələrində iqtisadi islahatlarin
təkmilləşməsinin prioritet
istiqamətləri
63
4.5.İslahatların strategiya və
taktikasi 66
V FƏSİL Sahədə struktur islahatlaıi və idarəetmənin təkmilləşdirilməsi roblemləri
5.1.Tarixi ekskurs:quruda neftqazçıxarma kompleksinin müasir strukturunun
təşəkkül səlnaməsi
71
5.2.Köhnə istismar sahələrində struktur islahatlarının aparılmasının
zəruriliyi
73
5.3.İstehsalın geniş
restruktirizasiyasi 75
5.4.Qazma prosesinin yaxşılaşıdirılmasına təsir edən amillərin təhlili
77
5.5.Qazma
sektorunun
modernizasiya
problemi
80
5.6.Təşkilatı səhmləşmə və
yeni
struktur
model
84