• MƏl umat kitabçasi handbuch
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Handbuch |
- BILDUNG FÜR NACHHALTIGE ENTWICKLUNG
- YAŞIL PEDAQOGİKA
- İNKİŞAF NAMİNƏ MAARİFLƏNDİRMƏ
31 30
Handbuch | Vernetzt für Nachhaltigkeit GRÜNE PÄDAGOGIK „Der Zustand der Welt ist nicht das Werk von Ignoranten: Er ist das Resultat der Arbeit von Professoren, Doktoren, Managern“ meint der britische Umweltpädagoge Ken Webster. Tatsächlich gibt es viele Gründe, warum es so schwer ist, Abfälle zu reduzieren oder auf erneuerbare Energien umzusteigen: Wenn weniger produziert wird, schont dies die Umwelt, aber Menschen, die in Armut leben, brauchen Wirtschaftswachs- tum, brauchen Perspektiven. Entwicklung ist für Millionen von Menschen verbunden mit einem besseren Leben. Es geht daher darum, Entwicklung und Ökologie zu verbinden, Wider- sprüche wahrzunehmen, an ihnen zu arbeiten: Entwicklungen, die sowohl für die Umwelt als auch für die wirtschaftliche Entwicklung positiv sind, gibt es – sie sind aber eher Ausnah- me als Regelfall. Vor diesem Hintergrund ist es eine vorrangige Aufgabe der Pä- dagogik, auf diese Widersprüche hinzuweisen, sie zu diskutie- ren, sie zu bearbeiten. Grüne Pädagogik sucht daher Beispiele, wie an solchen Themen gelernt werden kann. Entwickelt wurden daher konkrete Beispiele, wie Fragen der Gesundheit, der Umwelt und der Wirtschaft verknüpft werden können, wie die Phantasie gefördert oder Widersprüche bearbeitet werden können. Wie in jedem modernen pädagogischen Setting ist es besonders wichtig, von der Lebenswelt der Lernenden auszugehen, ihre Erfahrungen einzubinden – mit dem Blick auf Kompetenzen, die entwickelt werden sollen. In einem ersten Schritt gilt es, Mut zu machen. Gerade im Umweltbereich ist es oft schwierig, zuversichtlich zu bleiben. Untersuchungen zeigen, dass sich viele Jugendliche ernst- hafte Sorgen machen, sich ohnmächtig und ohne Perspektive fühlen. Pädagogik muss hier zuallererst ermutigen. Mut macht die Natur selbst, ihre Schönheit, ihre Vielfalt. Naturbegegnung im Unterricht ist daher Teil der Ermutigung. Mut machen gute Geschichten und schließlich Möglichkeiten, selbst aktiv zu werden: Eine Müllsammelaktion kann so auch Hoffnung bringen, entsteht doch dabei das Gefühl, dass man selbst etwas tun kann – Resignation lähmt. der Natur nimmt auch aktuell besorgniserregend stark ab. Es braucht nicht bloß ein „Mehr“ an Umweltbildung, es braucht neue Ideen und Initiativen, auch eine andere Umweltbildung. BILDUNG FÜR NACHHALTIGE ENTWICKLUNG Ein neuer Blick auf die Umwelt, die Gesellschaft ist notwen- dig. Diese Richtungsänderung ist verknüpft mit nachhaltiger Entwicklung, sie lenkt den Blick auf die Menschen, fragt danach, wie möglichst alle Menschen auch zukünftiger Gene- rationen ihre Bedürfnisse befriedigen können, ohne anderen Zukunftschancen zu nehmen. Im Mittelpunkt steht ein gutes Leben – für uns, unsere Kinder, für möglichst alle Menschen. Ein Schlüsselprinzip dafür ist Gerechtigkeit: Es ist nicht fair, wenn wenige alles verbrauchen. Ein anderes ist die Retinität, die Vernetzung der Gesellschaften mit dem Netz der Natur. Nur wenn diese Vernetzung tragfähig ist, können wir Natur auf Dauer nützen, ohne sie zu zerstören. Bildung für nachhaltige Entwicklung heißt nichts anderes als „gut leben lernen“. Sie möchte „allen Menschen Bildungschan- cen eröffnen, die ihnen ermöglichen sollen, sich Wissen und Werte anzueignen sowie Verhaltensweisen und Lebensstile zu erlernen, die für eine lebenswerte Zukunft und eine posi- tive Veränderung der Gesellschaft erforderlich sind“, hält die UNESCO 2005 fest. Bildung für nachhaltige Entwicklung will – ebenso wie Umweltbildung – Lernende befähigen, umwelt- gerecht zu handeln, sorgsam mit der Natur und der Umwelt umzugehen. Sie will aber darüber hinaus Kompetenzen entwickeln, die Menschen befähigt, ihre Zukunft aktiv und lebenswert zu gestalten. Sie richtet damit den Blick nicht nur auf das „Bewahren“, sondern auf die Zukunft, auf das aktive Gestalten. Modernisierung steht im Vordergrund, nicht die Reaktion auf aktuelle Probleme allein. Einer der international bekanntesten Wissenschaftler, die zu Bildung für nachhaltige Entwicklung forschen ist Gerhard de Haan, er lebt und arbeitet in Berlin. Er meint, das Ziel der Bildung für nachhaltige Entwicklung ist die Fähigkeit, Wissen über nachhaltige Entwicklung anwenden und Probleme nicht nachhaltiger Entwicklung erkennen zu können. Diese Fä- higkeit nennt er Gestaltungskompetenz. Dafür listet er eine ganze Reihe von Teilkompetenzen auf, dazu zählen die Fä- higkeit, weltoffen Wissen aufzubauen, Risiken, Gefahren und Unsicherheiten zu erkennen und abzuwägen oder gemeinsam mit anderen planen und handeln zu können. (Mehr dazu in den folgenden Abschnitten). Wie können abstrakte Prinzipen der Bildung für nachhaltige Entwicklung im Unterricht bearbeitet werden? Wie lernt man Partizipation, Kreativität, wie entwickelt man Werthaltungen? Hier braucht es Beispiele, praktische Antworten. Viele Institu- tionen arbeiten daher an Praxisbeispielen, auch die Hoch- schule für Agrar- und Umweltpädagogik mit dem Konzept der Grünen Pädagogik.
“Dünyanın vəziyyəti laqeyd insanların əməyi deyil: o, profes- sorların, doktorların, idarəçilərin fəaliyyətinin nəticəsidir”- in- gilis ekologiya müəllimi Ken Vebster bu sözləri deyir. Əslində tullantıları azaltmaq və ya yeni enerji formalarına çevirməyi çətin edən bir çox səbəblər var: istehsalın azaldılması ətraf mühiti qoruyur, ancaq gəliri aşağı olan insanlara ekonomik güc, perspektivlər lazımdır. İnkişaf milyonlarla insan üçün daha yaxşı bir həyat deməkdir. Əsas məsələ inkişaf və eko- logiyanı əlaqələndirmək, ziddiyyətləri qəbul etmək, onların üzərində işləməkdir: həm ətraf mühit, həm də eyni zamanda iqtisadiyyat üçün müsbət inkişafl ar həqiqətən də mövcuddur, ancaq bunlar qaydadan çox təsadüfi xarakteri daşıyır. Bu fonda pedaqogikanın ən önəmli vəzifələrindən biri bu zid- diyyətlərə işarə etmək, onları müzakirə etmək, onlar üzərində işləməkdir. Yaşıl pedaqogika nümunələr axtarır - insanlar bu mövzulardan nələr öyrənə bilər. Konkret nümunələr hazır- lanmışdır, sağlamlıq, ətraf mühit və iqtisadiyyat mövzuları necə əlaqələndirilə bilər, fantaziyanı necə təşvik etmək olar və ziddiyyətlər üzərində necə işləmək olar. Bütün təhsil sistem- lərində olduğu kimi burada da ən əsası öyrənənlərin gündəlik həyatlarından çıxış etmək, onların inkişaf etdirilməli olan bacarıqları nöqteyi nəzərdən təcrübələrini nəzərə almaqdır. Birinci mərhələdə biz cəsarətli olmalıyıq. Məhz ətraf mühit mövzusunda həmişə optimist olmaq çətindir. Tədqiqatlar göstərir ki, gənclərin çox hissəsi özlərini gücsüz və prespek- tivsiz hiss etməkdən narahatdırlar. Tədris burada hər şeydən əvvəl cəsarətləndirməlidir. Cəsarəti təbiətin özü, onun gözəllikləri və müxtəlifl iyi verir. Dərs prosesində təbiətlə olan qarşılaşmalar bu cəsarətin bir hissəsidir. Gözəl hadisələr də cəsarət yaradır və nəhayət aktiv fəaliyyət göstərmə imkanları: tullantıları toplama tədbiri də həmçinin ümid verə bilər, bununla bərabər belə bir hiss yaranır ki, insan nəyisə özü sərbəst edə bilər və beləliklə ümidsizlik geriyə çəkilir. həmçinin təbiətin müxtəlifl iyi bundan əziyyət çəkir. Bu yalnız ekoloji maarifl əndirmə deyil, daha çox yeni ideyalar və təşəbbüs, həmçinin yeni maarifl əndirmə formasını tələb edir. İNKİŞAF NAMİNƏ MAARİFLƏNDİRMƏ Ətraf mühit və cəmiyyətə yeni bir baxış vacibdir. Bu isti- qamət dəyişiklikləri davamlı inkişaf ilə əlaqəlidir, o, insanlara nəzər yetirir, daha sonra soruşur: hansı yolla bütün insanlar və gələcək nəsillər başqalarının gələcəyinə mane olmadan öz ehtiyaclarını qarşılaya bilərlər. Diqqət mərkəzində gözəl bir həyat dayanır - bizim üçün, bizim uşaqlarımız üçün, bütün insanlar üçün. Burada əsas rol oynayan ədalətlilik prinsipdir: əgər insanların az bir qismi çox şeyləri tükədirsə bu ədalətsiz- likdir. Daha bir önəmli məsələ cəmiyyətlərin təbiətlə birləşdi- rilməsidir. Əgər bu əlaqə yaşama qabiliyyətli olsa, yalnız onda biz təbiətdən davamlı olaraq onu dağıtmadan istifadə edə bilərik. Davamlı inkişaf naminə maarifl əndirmə “yaxşı həyatdan” başqa bir şey demək deyil. O, “ bütün insanlara bilik və dəyərləri mənimsəmək, həmçinin davranış qaydaları və həyat tərzini öyrənmək üçün maarifl əndirmə imkanlarını açmaq istəyir, bütün bunlar davamlı gələcək və cəmiyyətin postiv istiqamətdə dəyişməsi üçün mütləqdir”, YUNESKO 2005-ci ildə müəyyən etdi. Davamlı inkişaf ekoloji maarifl əndirmə kimi öyrənənləri ətraf mühitə uyğun şəkildə davranmağı, təbiət və ətraf mühitlə qayğıyla rəftar etməyi öyrətmək istəyir. Bundan başqa o, insanlarda gələcəklərini aktiv və yaşamağa dəyər şəkildə qurmaq üçün bacarıqlar inkişaf etdirir. Beləliklə baxış yalnız “mühafi zə etməyə” yox, gələcəyə, aktiv quruculuğa yönəldilmiş olur. Müasirləşmə əsas götürülür, yalnız aktual problemlərə olan reaksiya yox. Davamlı inkişaf üçün maarifl əndirmə tədqiqatçısı, beynəlxalq səviyyədə məşhur alimlərdən biri Gerhard Haandır, o, Ber- lində yaşayır və işləyir. O, düşünür ki, davamlı inkişaf naminə maarifl əndirmə elə bir qabiliyyətdir ki, burada davamlı inkişaf naminə maarifl əndirmə haqqında biliklər istifadə olunur və davamlı olmayan inkişafın problemlərini anlamaq mümkün olur. O, bu qabiliyyəti “yaradıcı bacarıq” adlandırır. Bunun üçün o, hissəvi bacarıqlardan ibarət bir ardıcıllıq sıralayır, bura dünyaya açıq biliklər formalaşdırmaq, risklər, təhlükələr və əminlik duyulmayan halları anlamaq, ölçmək, digərləri ilə birlikdə planlaşdırmaq və hərəkət bacarıqları aiddir ( bu möv- zuya əlavələr növbəti abzaslarda). Davamlı inkişaf naminə maarifl əndirməni abstrakt prinsipləri dərsdə necə işlənə bilər? İştirak, yaradıcılıq necə öyrənilir, dəyərlər necə yaranır? Burada misallar, praktik cavablar la- zımdır. Bir çox institutlar praktik təcrübələr üzərində işləyirlər, həmçinin Kənd Təsərrüfatı və Ekologiya İnstitutu Yaşıl peda- qogika konsepti ilə.
Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|