68 Avtomatsko upravuvanje I programiranje IV alb indd

Udhëheqja dhe programimi automatik
Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
88
Teknik i makinerisë
Ndonjëherë jepen gabime me më tepër numra nga maksimalja: 
X 1. 23456789    me gabim me më tepër se 8 numra
X 1. 2345678    
nuk ka gabim por deri në kufi rin prej 8 numrave 
Cilido numër me pikë decimale mund të shkruhet edhe në mënyrë 
tjetër si: 
X12. 34 
 X12340
Çka ndodh nëse adresa e dhënë nuk ka pikë decimale? 
Shembull: 
N055 G01 X53 Z-120.F0.2; 
Nga kjo shihet se harrohet pika decimale në vlerë të adresës X. Pasi 
thamë se njësia rregulluese e vlerave pa decimale i lexon si pjesë e të 
mijtave të milimetrit në rastin konkret prej 53 mm si 0.053 mm. Në këtë 
rast do të njësia udhëheqëse do të realizojë lëvizjen e diametrit 0.053 
mm, gjegjësisht do të bëjë dëmtime të mëdha të mjetit dhe veglës. 
Gjatë futjes së adresave ku është e domosdoshme të bëhet adre-
simi me pikë decimale, është i nevojshëm kontroll rigoroz i adresave, 
respektivisht çdo adresë e tillë a ka pikë decimale. Në të kundërtën, ek-
ziston rrezik i madh nga dëmtimet.
5.7.  Sistemi koordinativ te C-MAKINAT NUMERIKE
Me standarde ndërkombëtare defi nohen adresat e shenjave që 
saktë defi nojnë lëvizjet lineare dhe ato rrethore në rrethin e tyre. Te ma-
kinat përdoret sistemi koordinativ me shenjat vijuese: 
-  Akset primare lineare (X, Y, Z), 
-  Akset sekondare lineare (U, V, W), 
-  Akset terciare lineare (P, Q, R), 
-  Rotacioni rreth aksit – А, 
-  Rotacioni rreth aksit – B, 
-  Rotacioni rreth aksit – C, 
-  Rotacioni rreth çfarëdo aksi linear – D, 
-  Rotacioni rreth çfarëdo aksi linear – Е, 

---

Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
89
FANUC SYSTEM – 
0TE udhëheq me lëvizjet e 
mbajtësit të veglës nëpër dy 
akse (X dhe Z) të pjesës in-
dustriale 16А20. Pozita e tyre 
është identike si te makinat 
edukative EMCO, gjegjësisht 
mbaj tësit e veglës të pozici-
onuar para mjetit punuese 
siç është paraqitur në fi gurat 
vijuese: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
X 
Z
Y
A 
B
C 
W
R
V
Q
U 
P 
E
D 
Ʉɨɨɪɞɢɧɚɬɧɢ ɫɢɫɬɟɦɢ ɤɚʁ ɇɍɆȺ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ɉɨɫɬɚɜɟɧɨɫɬ ɧɚ ɨɫɤɢɬɟ ɡɚ ɧɨɫɚɱ
ɚɥɚɬ ɩɪɟɞ ɪɚɛɨɬɧɢɨɬ ɩɪɟɞɦɟɬ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ɉɨɫɬɚɜɟɧɨɫɬ ɧɚ ɨɫɤɢɬɟ ɡɚ ɧɨɫ
ɚɥɚɬ ɩɪɟɞ ɪɚɛɨɬɧɢɨɬ ɩɪɟɞɦɟɬ
Sistemet koordinative te MRRN
ɉɨɫɬɚɜɟɧɨɫɬ ɧɚ ɨɫɤɢɬɟ ɡɚ ɧɨɫɚɱ ɧɚ  
ɚɥɚɬ ɩɪɟɞ ɪɚɛɨɬɧɢɨɬ ɩɪɟɞɦɟɬ 
Vendosja e akseve për mbajtës të 
veglës gjatë mjetit punues
Për C-MAKINAT NUMERIKE, te të cilat mbajtësi është vendosur pas 
mjetit punues, pozita e aksi koordinative është si vijon:
Vendosja e akseve për mbajtës 
të veglës gjatë mjetit punues
Vendosja e akseve për 
mbajtës të veglës gjatë mjetit 
punues

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
90
Teknik i makinerisë
Siç është thënë edhe më herët, te të gjithë zdukthat numerik, Z 
cilindri paraqet pjesë që kalon nëpër pjesën e makinës, derisa ai X është 
në pjesën e lëndës punuese që përpunohet. 
Siç vërehet nga fi gura se lëvizjet e mbajtësit të veglës nëpër X dhe 
Z që bëhen janë me parashenjë (-X, -Z), kurse lëvizjet me (+X, +Z). Me 
parashenja jepen për arsye sigurie, apo kur harrohet parashenja atëherë 
mbajtësi i veglës do të largohet nga mjeti punues. Por nëse parashenjat 
jepen në të kundërtën nga më të përparshmet, atëherë do të bëhet për-
plasja e veglës me mjetin punues. 
Në fi gurat vijuese tregohet pozita e sistemit koordinativ dhe pa-
rashenjave te C-MAKINAT NUMERIKE. 
 
-  ɧɭɥɬɚ ɬɨɱɤɚ ɧɚ ɦɚɲɢɧɚɬɚ Ɇ,
  
 
-  ɧɭɥɬɚ ɬɨɱɤɚ ɧɚ ɪɚɛɨɬɧɢɨɬ ɩɪɟɞɦɟɬ W, 
 
-  ɧɭɥɬɚ ɬɨɱɤɚ ɧɚ ɩɪɨɝɪɚɦɚɬɚ P, 
 
-  ɫɬɚɪɬɧɚ ɬɨɱɤɚ ɧɚ ɚɥɚɬɨɬ  B . 
Sistemi koordinativ te makinat CNC
5.7.1.   Pikat nulti dhe bazike të hapësirës 
punuese të makinës numerike
Në hapësirën punuese të makinave numerike dallojmë pikat viju-
ese karakteristike si: 
1. nulti pikat: 
nulti pikat e makinës М, 
nulti pikat e mjetit punues W, 
nulti pikat e programit P, 
pikat e startit të veglës B. 

---

Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
91
2. pikat bazike: 
pika referente R, 
pika e pranimit të veglës E, 
pika e mbajtësit të veglës А, 
pika e rregullimit të veglës N, 
pika e mbajtësit të veglës T. 
Ʉɚɪɚɤɬɟɪɢɫɬɢɱɧɢ ɬɨɱɤɢ  ɤɚʁ CNC ɫɬɪɭɝ 
Ʉɚɪɚɤɬɟɪɢɫɬɢɱɧɢ ɬɨɱɤɢ  ɤɚʁ CNC ɝɥɨɞɚɥɤɚ 
 
 - 
 
 - 
 
 - 
 
 - 
 
 - 
 
Në vizatimet vijuese paraqiten oraret e pikave karakteristike nu-
merike. 
Pikat koordinative te makinat CNC
Pikat koordinative te zdrukthi CNC

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
92
Teknik i makinerisë
1.  Pika zero e makinës - M  
Kjo pikë është caktuar 
edhe gjatë konstruktit të ma-
kinës dhe më tepër tek ato nu-
merike Gjendet tek ana e majtë 
e skajit të poshtëm. Në këtë 
pikë gjendet e fi ksuar si sistem 
koordinativ i makinës dhe pozi-
ta e tij nuk mund të ndryshojë. 
Këtë pikë makina e mban në 
mend edhe kur makina është e 
shkyçur. Në krahasim me pikën 
zero të makinës rregullohen të 
gjitha pikat e tjera zero dhe ato 
bazike. 
ɇɭɥɬɚ ɬɨɱɤɚ  ɤɚʁ CNC ɝɥɨɞɚɥɤɚ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ɇɭɥɬɚ ɬɨɱɤɚ  ɤɚʁ  
CNC ɫɬɪɭɝ 
Pika nulta te brejtësi CNC
Pika nulta te 
zdrukthi CNC
2.  Pika zero e mjetit punues - W (workpiece) 
Kjo pikë rregullohet nga programuesi kur kotat rregullohen në 
mjetin punues sa më thjesht. Në këtë pikë paraqiten si fi llim koordinativ 
kur defi nohen edhe pikat e rrugës së lëvizjeve të veglës gjatë përpuni-
mit të pjesës. 
Njëra nga punët kryesore gjatë programimit është paraqitja e sis-
temit programues në pikën zero në fi llim të lëndës punuese (W). Ekzis-
tojnë dy variante të vendosjes së saj: 
-  në qendër të sipërfaqes së pasme apo 
-  në qendër të sipërfaqes së përparme të mjetit punues. 

---