A f s e a fəLSƏFƏ

F
əlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2010, № 2 
 
 
h
ələri konkretləşərək məhdudlaşdıqca, bu sahələrin əlaqələndirilməsinə ehti-
yac da artmış, əks proses olan inteqrativ tendensiyalar üçün də zərurət ya-
ran
mışdır. İctimai həyatın müxtəlif rakurslarının vahid dünyagörüşü mövqe-
yind
ən nəzərdən keçirilməsinə, dəyərləndirilməsinə və yönəldilməsinə olan 
ehtiyac ancaq f
əlsəfi tədqiqatlar sayəsində  ödənilə  bilər. Avropa və  ümu-
miyy
ətlə Qərb dünyası ara-sıra fəlsəfəyə və mənəvi amillərə göstərilmiş eti-
na
sızlığın  acısını  indi-indi duyur. Son dövrlərdə  Qərbin mənəvi  böhranı,  
Av
ropanın süqutu mövzularında tədqiqatlar xeyli artmışdır. Orada indi mə-
n
əviyyatın prioritetliyinə qayıdış istiqamətində geniş miqyaslı tədbirlər hə-
yata keçirilir. Bizd
ə isə Avropanın təcrübəsini nəzərə almaq, ibrət götürmək 
əvəzinə, bu səhvləri təkrar etmək cəhdləri müşahidə olunur.  
Ölk
əmizdə demokratikləşmə və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu, elmin 
t
əşkili və idarə olunması, habelə elmi-fəlsəfi yaradıcılıq potensialının inkişaf 
etdirilm
əsi üçün yeni imkanlar açır. Qərbin təcrübəsi göstərir ki, maarifçilik 
f
əaliyyəti və  fəlsəfi biliklərin  yayılması  məsələləri təkcə  dövlətin deyil, 
c
əmiyyətin də vəzifələri sırasına daxildir. Müxtəlif yaradıcılıq birliklərinin, 
qeyri-hökum
ət təşkilatlarının fəaliyyətində fəlsəfəyə maraq öncül yerlərdən 
bi
rini tutmalıdır. Təəssüf ki, bizim ölkədə Yazıçılar Birliyi, Bəstəkarlar İtti-
faqı, Rəssamlar İttifaqı, Aşıqlar Birliyi və s. bu kimi təşkilatlar geniş miq-
yas
lı fəaliyyət imkanlarına və ənənələrinə malik olduqları halda, fəlsəfə sa-
h
əsində hələ də buna bənzər qurumlar yoxdur. Düzdür, bu sahədə də bir sıra 
qeyri-hökum
ət təşkilatları yaradılmışdır. Lakin təəssüf ki, bu təşkilatlara ki-
fay
ət dərəcədə ictimai dəstək verilmir. Fəlsəfə klassiklərinin dilimizə tərcü-
m
əsi, fəlsəfi biliklərin yayılması, mətbuatda və televiziyada təbliği ilə bağlı 
layih
ələr çox azdır və nəzərə alsaq ki, beynəlxalq fondlar bu cür layihələri 
h
əvəslə maliyyələşdirmir, onda alternativ maliyyə dəstəkləri axtarılmalıdır. 
Lakin t
əəssüf ki, qeyri-hökumət təşkilatlarına dəstək məqsədi ilə yaradılmış 
xüsusi dövl
ət qurumunun imkanlarından da milli fəlsəfi fikirlə bağlı fəaliy-
y
ətin gücləndirilməsi işində, demək olar ki, istifadə olunmur. Bunun səbəbi 
heç d
ə dövlətin fəlsəfi ictimaiyyətə və ictimai-siyasi elm nümayəndələrinə 
eti
nasızlığı ilə bağlı deyil. Əsas səbəblərdən biri bu sahədə çalışan alimlərin 
öz iş yerlərindən və vəzifə borclarından fərqli olan ictimai fəaliyyət ənənələ-
rini kifay
ət qədər mənimsəyə bilməmələri, qüvvələrin bu istiqamətdə səfər-
b
ər olunmamasıdır. Digər tərəfdən, Nizamnaməsinə görə eyni mərama xid-
m
ət edən həddindən artıq çoxlu təşkilat yarandıqda, kimə dövlət dəstəyi ver-
m
ək məsələsi də çətinləşir. Məsələn, Milli Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə 
 
- 8 - 

---

Redak
siya Şurasından  
 
v
ə Siyasi Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutu, o vaxt institut belə adlanırdı, 2002-ci 
ild
ən fəaliyyət göstərən Azərbaycan Fəlsəfə və Sosial-Siyasi Elmlər Assosi-
a
siyasının işinə dəstək vermək əvəzinə, alternativ qurumlar yaratmaqla qüv-
v
ələri xeyli dərəcədə parçalamış oldu. İnstitutda görülməli olan işlər ictimai 
t
əşkilatın fəaliyyəti ilə qarışdırıldı. Bir dənə sanballı jurnal buraxmaq əvəzi-
n
ə,  institutda paralel surətdə  4-5  jurnal  buraxılırdı  ki,  onların  da  əsas və-
zif
əsi dissertantların  elmi  ekspertizadan  keçməyən məqalələrini  öz  pulları 
il
ə çap etməkdən ibarət idi. Halbuki, bizcə, institutun Elmi Xəbərlərinin cid-
di elmi meyarlar 
əsasında çap olunması çoxlu sayda keyfiyyətsiz jurnalların 
bura
xılmasından  daha  məqsədəuygundur.  Bu deyilənlər  Bakı  Dövlət Uni-
versitetinin F
əlsəfə fakültəsinə də aiddir. Onun vəzifəsi sadəcə tədrislə məh-
dud
laşmır; fakültə ölkəmizdə fəlsəfi və ictimai fikrin təbliğində də fəal işti-
rak etm
əlidir.   
Son ill
ərdə Azərbaycan ali məktəblərinin tədris planlarında fəlsəfəyə 
v
ə ictimai-siyasi fənlərə ayrılan saatların azaldılması, bu fənlərin bir çoxu-
nun ixtisar edilm
əsi, orta məktəblərdə “İnsan və cəmiyyət” fənninin tədrisi 
üçün h
ələ də müəllim kadrlarının hazırlanmaması, kütləvi informasiya vasi-
t
ələrində fəlsəfi fikir tariximizə və ümumiyyətlə mənəvi təkamülə, dünyagö-
rü
şünün genişlənməsinə xidmət edən verilişlərə çox az yer ayrılması, habe-
l
ə, mədəniyyətşünaslıq və maarifçilik yönlü verilişlərin azlığı, mədəni-mə-
n
əvi dəyərlərin yetərincə təbliğ olunmaması – bütün bunlar bizi narahat edir.   
G
ənc nəslin siyasi təfəkkür mədəniyyətinin  formalaşması  həm də 
tarixi h
əqiqətlərinin üzə  çıxarılması  ilə  sıx  surətə  bağlıdır.  Azərbaycanın 
ictimai-siyasi fikir tarixind
ə və siyasi həyatında ən mühüm dövrlərdən biri 
öt
ən əsrin 20-ci illəridir. Həmin dövrdə yaranmış mürəkkəb şəraitin, ideoloji 
v
ə  geosiyasi mənzərənin və  ideya mübarizəsinin  işıqlandırılması  böyük 
əhəmiyyətə malikdir.  
Jurnalımızın  bu  sayında  böyük  mütəfəkkir, ictimai-siyasi xadim və 
dövl
ət xadimi Nəriman  Nərimanovun  anadan  olmasının  140  illiyinə  həsr 
olunmuş məqalələr işıq üzü görür. Fəlsəfi fikir ya elm vasitəsilə, ya əxlaqi-
m
ənəvi dünyagörüşü, ya da ictimai şüura və sosial-siyasi fəaliyyətə yön ver-
m
əklə  son  nəticədə  insanların  cari  həyatına  öz  təsirini göstərmiş  olur.  Elə 
şəxsiyyətlər də vardır ki, ideyadan başlayaraq onun ictimai həyatda gerçək-
l
əşməsinə qədər bütün mərhələlərdə fəal iştirak edir, dünyanı kənardan seyr 
etm
əklə qalmayaraq dünyaya fəal münasibətin parlaq nümunəsini göstərir-
l
ər. N. Nərimanovun həm bir maarifçi, həm özünəməxsus əqidə sahibi, həm 
 
- 9 - 

---