110
hələ vurardım da, – deyib güldüm. Siz Allah, burda nəsə var, bu
“nəsə” nədi axı?, – deyə gözümü onun gözünə zilləyib cavab
gözlədim.
Yenisey müəllim yerində qurcuxdu və gizlicə bir ah çəkdi:
– Bilirsən, qızım, mən əvvəllər içən olmuşam, – bu, düz otuz üç
ilin söhbətidi. Mən onda institutu təzə bitirmişdim, dəliqanlı
vaxtlarım idi. Qurşanmışdım içkiyə... Hələ özümə bir-iki avara dost,
aşna da tapmışdım: bu yeməkxana mənim, o restoran sənin – hər
gün onlarla yeyib-içməklə ömrü bada verirdim. Anam nə qədər
111
yalvarsa da, özünü öldürsə də, kim idi ona qulaq asan? Günlərin
birində yenə restoranda içib bərk keflənmişdim. Oradan çıxıb evə
getmək istədim, səkkiz yaza – yaza gedirdim. Yolun qırağında bir
arx var idi, o arxı keçəndə ilişib yıxıldım. Ha çalışdım ki, ayağa
qalxam, qalxa bilmədim, oturdum zığın, palçığın içində. Axşamçağı
idi, hava qaralırdı... Gördüm bir nəfər üç-dörd yaşlı uşağın əlindən
tutub gedir. Uşaq məni görüb dayandı:
– Ata, ata, ora bax, it!
Onlar yaxına gəlib mənə diqqətlə baxdılar. Atası dedi:
– Qaqaş, bu it deyil ki, adamdı, özü də keflidi, qorxma!
Uşaq dedi:
– Mən itdən qoyxmuyam ki, ata, amma keflidən qoyxuyam.
Atası əl – ayağa düşdü:
– Onda, qaqaş, tez çiş elə! Çiş elə arxın qırağına, – dedi və
üzünü yana çevirdi ki, uşaq utanmasın. Uşaq isə eləmə tənbəllik –
üzr istəyirəm səndən qızım – düz mənim başıma işədi. Sidik
saçımdan üzümə, üzümdən isə ağzıma axdı. Mən elə bil yatmışdım,
ayıldım! Elə bil heç bir litr araq içən mən deyildim. Bir özümə
baxdım, bir də düşdüyüm bu vəziyyətə... Acığımdan, hirsimdən
bilmədim ki, nə edim! Özümə nifrət elədim, söydüm özümü!
Dedim: “Mən it yox, lap... itdən də pisəm!”
Durub birtəhər evə gəldim, rəhmətlik anamı çağırdım:
– Ana, paltarlarımı ver, girirəm hamama.
Yazıq anam heç nə demədi, gətirib təmiz paltar verdi. Mən
yuyunub qüsul verdim. Elə oradaca da and içdim, and içdim ki, mən
bir də heç vaxt, heç vaxt içki içməyəcəm!
Bəli, heç kimin verə bilmədiyi dərsi mənə üç yaşlı uşaq verdi.
Əgər o vaxt o dərsi mən almasaydım, Allah bilir ki, indi harada
idim...
Bakı, 2011
112
“
“
T
T
Ə
Ə
L
L
Ə
Ə
”
”
Obyektdə
*
işin qızğın vaxtı idi. Rəhbərliyə söz vermişdilər ki,
hörgünü bir aya başa çatdıracaqlar. Qəzənfər usta iki şəyirdi ilə
gündə iyirmi beş-otuz kvadrat metr hörgü verirdi. Amma bu gün
günortadan sonra daş qurtardığından işsiz qalmışdılar. Usta
fəhlələrlə ocağın başına yığışıb söhbət edirdilər. Söz sözü çəkdi.
Söhbət köhnə hökumətin vaxtından düşdü. Qəzənfər usta cavan-
lığını yada saldı:
– Sovet hökuməti vaxtı ət, yağ tapılmazdı. Camaat ət, kolbasa
ya sosiskanı uzun növbə ilə, yaxud çeklə alardı. Birinin evində toyu,
ya da evlərdən uzaq yası olanda ət tapmaq müşkül işə çevrilirdi. O
vaxt ət kombinatında işləyənlər həm pullu, həm də lazımlı adamlar
idilər. İşdən çıxanda onlar kolbasa, sosiska, yainki əti salafanlara
*
büküb bədənlərinə bağlayır, evə gəlir, gələn kimi “arıqlayır”, həmin
əti qohum – qonşuya satıb yaxşı pul qazanırdılar. Bir də görürdün ki,
bu gün ət kombinatına işə girən söz məsəli, sabahı gün maşın aldı, o
biri gün isə ev...
Bu qırx ilin söhbətidi, o vaxt mənim cavan vaxtlarım idi. Əsgər-
liyimi çəkib evə qayıtmışdım, işləmək istəyirdim.
Bir gün axşam atama dedim:
– Ata, məni işə düzəlt işləyim, axı nə vaxta qədər evdə
oturacam?
Atam dedi:
– Harada işləmək istəyirsən?
– Ət kombinatında, – deyə tez cavab verdim.
Atam o vaxtkı raykomun üçüncü katibi ilə bir sinifdə
oxumuşdu, durub onun yanına getdi. Bir həftədən sonra məni
çağırıb əmrimi ət kombinatının kəsim sexinə verdilər. Sabahısı gün
mən kombinezonumu geyib işə çıxdım. Sexdə altı nəfər idik, böyü-
yümüz isə qırx yeddi-qırx səkkiz yaşlarında bir kişi idi. Bəy
nəslimdən olduğuna görə hamı ona Maqsud bəy deyərdi. Maqsud
bəy ucaboylu, dolubədənli, qırmızıyanaq bir şəxs idi.
113
114
Biz malın təpəsinə guppanla vurub onu gicəlləndirir, iri bıçaqla
şah damarını kəsib öldürür, kranla qaldırıb soyur, sonra cəmdəyi o
biri sexə ötürürdük. Maqsud bəy işləyə-işləyə dananın – özümüzün
yeməyimiz üçün – harasından, hansı yerindən kəsib qazana atmaq
barədə də göstəriş verirdi. Günortadan sonra biz işimizi qurtardıq.
Bəli, bozpört
*
bişdi, dörd araq alındı və hamı dəstərxanın
*
başına
yığışdı. Maqsud bəy hamıya araq süzüb stəkanı əlinə aldı. Onun əli
əsirdi. Mən bayaqdan hər şeyə göz qoyurdum, ona görə də
maraqlandım:
– Maqsud bəy, əliniz niyə əsir?
– Bala, bə bu araqdandı da, içməyəndə əsir, içən kimi keçir, –
deyib arağı tez başına çəkdi. Mən stəkanı yerə qoydum. Hamı mənə
tərəf döndü, yer –yerdən dilləndilər:
– Niyə içmirsən, iç! Kişi ol, ə! Yüz qram araq sənə heç zad
eləməz, qorxma iç!
– Əgər araq Maqsud bəyin əlini əsdirirsə, mənim başımı əsdirər.
Məni bağışlayın, bu iş mənlik deyil, uşaqlar, mən getdim, – deyib
ayağa qalxdım.
– Adə, dəli olubsan? Xalx
*
bura işə girmək üçün bir ətək pul
tökür, iynənin ulduzundan keçir, sən isə gedirsən? Hansı ağılla?
Adam da belə dolanışıqlı yeri qoyub gedər, hə? – deyə üstümə
düşdülər ki, bəlkə məni saxlayalar. Lakin mən ordan çıxıb düz in-
şaata fəhləliyə getdim. İndi o vaxtdan bu sənətdəyəm, – deyə
Qəzənfər usta soyumuş çaydan bir qurtum alıb söhbətinə ara verdi.
Usta köməkçiləri Asimlə Nadir söhbətə maraqla qulaq asırdılar.
Asim dedi:
– Ay usta, sən xeyrindən qalan adam deyilsən, sən Allah düzünü
de görək, kombinatdan niyə getdin?
Qəzənfər usta başını qaşıdı, bir az düşünüb dedi:
– Uşaqlar, əgər bilmək istəyirsinizsə, qoyun lap düzünü deyim:
düzdü orda kalan pul var idi, amma... Atam rəhmətliyin sözü
olmasın, mən bir az suyuq adamam, yəni nəfsək. Bu mənim zəif
cəhətimdi – hamıda belə zəif cəhətlər olur – mən də bunu yaxşı
bilirdim. Əgər mən orda qalsa idim, qurşanacaqdım içkiyə, ola-
Dostları ilə paylaş: |