Azerb dili 6-01 Layout 1

5. H r s tird ki saylara xas olan ümumi c h tl ri söyl yin.
Otuz, otuz bir, min beş yüz s ks n iki 
Üç yüz altmış beş, on dörd, qırx s kkiz  
Onlarla, xeyli, çox                         
Minl rl , onlarla, yüzl rl        
Beş, üç, yüz, dörd 
Qırx altıncı, min doqquz yüz on birinci, min beş yüz s ks n ikinci
6. M tni oxuyun v  sayları aid olduğu isiml  d ft riniz  köçürün.
Alfred Nobel isveç ixtiraçısı Emmanuel Nobelin dörd oğlundan
biri idi. Dinamiti ixtira etmiş Alfred  bu ixtiranın hesabına xeyli
v sait  ld  etmişdi. 1895-ci ild  o öz adına fond t sis etdi. Fondun
31 milyon İsveç kronu h cmind  v saitinin 12,4%-i (3,74 milyon
kronu) Bakıdakı “Nobel qardaşları” 
şirk tind n Alfred  düş n payın
hesa bı na yaranmışdı. 1901-ci ild n b ş riyy t üçün böyük xid m t -
 l r göst rmiş insanlara Nobel fondundan mükafatlar verilir.
*
M tnd ki hansı saylar miqdar sayı deyil?
* M tnd ki sayları aşağıdakı c dv l  uyğun qrup laşdırın.
7. S hvl ri düz ldin.
1. M nim bir d n  bacım var.
2. K rimin 5 igid oğlanları var.
3. Anam m n  1 d n  ayaqqabı aldı.
4. Bir çox suala h l  d  cavab tapılmırdı.
5. K ndlil r 1 tik  suya h sr t qalmışdılar.
6. Az n f r adam olar ki, bu faci y  laqeyd qalsın.
8. Hansı ifad  m naca “1890-cı ill r” ifad sind n f rqlidir?
A) XIX  srin sonları
B) 1880-1890-cı ill r
C) 1890-1900-cü ill r
D) XIX  srin 90-cı ill ri
Mü yy n miqdar
sayları
Qeyri-mü yy n
miqdar sayları
Sıra sayları
K sr sayları
78
II BÖLMƏ 
 Çap üçün deyil

---

III 
BÖLMƏ
DƏYƏRLƏRİMİZ
 Çap üçün deyil

---

III BÖLMƏ 
80
ÖLKƏM
Şiş ucları buludlarla döyüşən
Dağlarında buzları var ölkəmin.
Göy otlardan ipək paltar geyinən
Tarlaları, düzləri var ölkəmin.
Verimli torpağı, geniş çölləri,
Çalışqan ərləri, igid elləri,
Böyük gəmiləri, dəmir yolları,
Keçidləri, rizləri var ölkəmin.
Göllərində ördəkləri üzərlər,
Çöllərində maralları gəzərlər,
Güllərindən gəlinlər tac bəzərlər,
Ceyrangözlü qızları var ölkəmin.
Quzğun dəniz oynar ayaqlarında,
İşıq saçar nefti torpaqlarında.
Tarixlərin altun yarpaqlarında
Dadlı-dadlı sözləri var ölkəmin.
Yanar dağlarında yalov coşarmış,
Ona
tapınmaya ellər qoşarmış,
Bir çağ varmış, ölkəm azad yaşarmış,
Bu
yollarda izləri var ölkəmin.
İpəyindən qızlar çadra geyərlər,
Ölkələrin azad görmək dilərlər,
Bu
yerləri 
bütün
ellər sevərlər,
Yalnız 
bizdə
gözləri var ölkəmin. 
Cəfər Cabbarlı
Söz ehtiyatı
1. Lüğ td n istifad  ed r k “riz”, “yalov”, “tapınmaq”, “qoşmaq”, “çağ”
söz l  ri nin  m  na larını  araşdırın. 
Düşün və cavab ver
2. Şeird n ölk mizin t bi ti, insanları v  tarixi haqqında olan misra -
la rı  seçin.
 Çap üçün deyil

---

DƏYƏRLƏRİMİZ
81
3. 5-ci b ndd  Az rbaycan tarixi il  bağlı hansı m qamlara toxunulur?
4. Şeirin son misrasını nec  başa düşürsünüz?
Yazı
5. “Söz mücrüsü”nd n istifad  ed r k “V t nim” mövzusunda inşa
yazın.
q dim tarix, ecazkar t bi t, qayaüstü r sml r, t bii s rv tl r,
alınmaz qalalar, z ngin musiqi, qüdr tli s n tkarlar, 
buz bulaqlar, uca dağlar, qalın meş l r,  srar ngiz göz llik, 
mavigözlü Göy göl, tarixi abid l r
“Söz mücrüsü”n  özünüz d  bu tipli söz v  ifad l r  lav  ed  bil rsiniz.
Dil qaydaları
6. Şeird  göy r ngl  verilmiş sözl r  sual verin. Bu sualların hansı nitq
hiss sin  aid olduğunu söyl yin.
7. Cüml l rd  f rql ndirilmiş sözl ri uyğun  v zlikl rl   v z edin.
bel , o, s n, onu, onlar, neç nci 
1. V
V t ni sevm y n insan olmaz. (Abbas S hh t)
2. Ü
Üzeyir Hacıb yli Ş rqd  opera s n tinin  sasını qoymuşdur.
3. İİstedadlı insanlar yüz ild  bir doğulurlar.
4. 1
1941-ci ild  Nizami G nc vinin 800 illiyi keçirilm li idi. 
5. Ö
Özün onunla danışarsan.
6. T
Tamaşaçılar müğ nninin ifasına heyranlıqla qulaq asırdılar. 
sas nitq hiss l rinin yerind  işl n n, m naca onu  v z ed n
nitq hiss sin   v zlik deyilir.  v zlik hansı nitq hiss sini  v z
edirs , onun suallarına cavab olur v  onun funksiyalarını yerin
yetirir: ad,  lam t v  s. bildirir.
v zlikl rin müxt lif m na növl ri vardır: 
ş xs  v zlikl ri,
işar   v zlikl ri, qeyri-mü yy n  v zlikl r, sual  v zlikl ri, t yini
v zlikl r.
Yadda saxla!     
V ZLİK N DİR?  V ZLİYİN M NA NÖVL Rİ
 Çap üçün deyil

---

III BÖLMƏ 
82
SONUNCU DƏRS
Həmin gün 
mən
dərsə gecikirdim
və danlanacağımı bildiyim üçün çox
qorxurdum. Doğrusu, dərsə də hazır
deyildim. Bir anlığa ağlıma gəldi ki,
mək  təbə getməyim. Amma mən qor -
xu ya üstün gələ bildim və məktə bə
tələsdim.
Meriyanın qarşısından qa çar kən
gör  düm ki, camaat elanlar asılmış
löv hənin qarşısına yığı lıb. Son iki il -
də bu löv hədə 
biz
ancaq xoşa gəl -
məz xə 
bərlər oxuyurduq: məğlub
edil diyimiz dö 
yüş lər,  ko men  dantın
əmr ləri... Mən qaça-qaça fi   kir ləş dim:
“Görəsən, yenə nə yazıblar?”
Adətən, dərsin əvvəlində sinifdə elə səs-küy olur ki, küçədə də eşidilir.
Hamı bərkdən dərsini təkrarlayır, müəllim çubuğunu masanın üstünə vu-
raraq şagirdləri sakitləşdirməyə çalışır. Mən bu qarışıqlıqdan istifadə edə -
rək yavaşca yerimə keçmək niyyətində idim. Amma bu gün sinif qəribə
bir sükuta qərq olmuşdu. Bu lal sükut içərisində qapını açıb içəri girmək,
təsəvvür edirsiniz, necə çətin idi? Amma cənab Amel mənim üzümə baxıb
mülayim səslə dedi:
– Keç yerinə, mənim balaca Fransım. Biz artıq sənsiz başlamaq
istəyirdik.
Mən tələsik yerimdə oturdum. Arxa partalarda kənd ağsaqqallarının
əyləşdiyini görüb xeyli təəccübləndim. Onların hamısının sifətində qəmgin
ifadə var idi.
Cənab Amel aramla sözə başladı:
– Uşaqlar! Bu gün mən sizinlə sonuncu dəfə məşğul oluram. Berlindən
əmr gəlmişdir ki, bizim əyalətin məktəblərində yalnız alman dili tədris olun -
sun... Yeni müəlliminiz sabah gəlir. Bu gün isə sizin sonuncu fransız dili
dərsinizdir. Xahiş edirəm, çox diqqətli olun.
Onun sözləri məni sarsıtdı... Ah, yaramazlar!.. Demək, bu imiş me ri -
ya nın divarında asdıqları elan!
1. Oxuduğunuz hiss d n m tnin davamı üçün, sizin fikrinizc ,
vacib olan üç m qamı seçin v  seçiminizi  saslandırın.
 Çap üçün deyil

---