Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Yüklə 3,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AVQUST Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar
- Yubilyar yazıçı və şairlər
- Xarici ədəbiyyat
- Milli qəhrəmanlar zirvəsi
- Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar 1 Avqust - Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü, (2001)
250
AVQUST Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar 1 Avqust - Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü, (2001) 3 Avqust - Ümumdünya Qarpız Günü 5 Avqust - Hərbi Donanma Günü, (1996) 5 Avqust - Beynəlxalq İşıqfor Günü, (1914) 8 Avqust - Beynəlxalq Alpinizm Günü, (1786) 12 Avqust - Beynəlxalq Gənclər Günü, (1999) 15 Avqust - ―Allo‖ sözünün ad Günü, (1877) 18 Avqust - Sərhəd Qoşunları Günü, (2002) 26 Avqust - Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Günü, (2010) Bu tarixi unutmayaq 23 Avqust - Cəbrayıl rayonunun işğalı günü, (1993) 23 Avqust - Füzuli rayonunun işğalı günü, (1993) 31 Avqust - Qubadlı rayonunun işğalı günü, (1993) Yubilyar yazıçı və şairlər Şair Rüfət Zəbioğlunun 85 illiyi, (06.08.1932 - 20.07.1983) Şair Hafiz Əlinin 80 illiyi, (08.08.1937) Tərcüməçi Beydulla Musayevin 110 illiyi, (10.08.1907 - 23.06.1979) Şair Vilayət Rüstəmzadənin 80 illiyi, (12.08.1937 - 26.02.2001) Xalq şairi Mirvarid Dilbazinin 105 illiyi, (19.08.1912 - 12.07.2001) Yazıçı İslam Ağayevin 85 illiyi, (20.08.1932 - 27.01.2014) Şair Davud Nəsibin 75 illiyi, (25.08.1942 - 26.03.2003) Ədəbiyyatşünas, publisist Qəzənfər Paşayevin 80 illiyi, (27.08.1937) Şair İsgəndər Coşğunun 90 illiyi, (1927 - 10.12.1996) Xarici ədəbiyyat Belçika yazıçısı Moris Meterlinkin 155 illiyi, (29.08.1862-06.05.1949) İncəsənət Xalq artisti, müğənni Müslüm Maqomayevin 75 illiyi, (17.08.1942-25.10.2008) Xalq artisti, dirijor Niyazinin 105 illiyi, (20.08.1912-02.08.1984)
Əliyev Ehtiram İsrayıl oğlunun 45 illiyi, (01.08.1972) Nəcəfov Yunis İsa oğlunun 50 illiyi, (31.08.1967)
251
1 Avqust - Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü, (2001) “Dil hər bir xalqın mənəvi sərvəti, qürur yeridir.Tarixin sınağından çıxıb cilalana-cilalana bu günümüzədək gəlib çatan Azərbaycan dili də bizim hər birimiz üçün ana laylası kimi əziz və müqəddəsdir. Öz ana dilini bilməyən adamlar şikəst adamlardır...” Ümummilli lider Heydər Əliyev Ulu əcdadlarımız olan albanların 52 hərfdən ibarət əlifbası vardı. Ölkəmizdə İslam dininin yayılması ilə əlaqədar ərəb əlifbasından geniş istifadə olunmuş, yüz illər boyu ərəb dili din, elm və təhsil dili rolunu oynamışdır. Lakin əsrlərlə müxtəlif xalqların mədəni əlaqələrinə xidmət etmiş ərəb qrafikası dilimizin səs sistemini dolğunluğu ilə əks etdirə bilmir, onun quruluşu və xarakteri haqqında tam aydın təsəvvür yaratmırdı. Bu çatışmazlıqlar M. F. Axundzadə başda olmaqla, dövrün mütərəqqi maarifçi ziyalılarında əlifba islahatı keçirmək ideyaları yaratmışdı. Lakin o vaxt bu ideyanı həyata keçirmək mümkün olmamışdı.1922-ci ildə Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Yeni Əlifba Komitəsi yaradıldı. Bu komitəyə Azərbaycan (türk) dili üçün latın qrafikalı əlifba tərtib etmək tapşırığı verildi. Bu, yeni əlifbaya keçilməsi yolunda atılmış ilk ciddi addım oldu. 1923-cü ildən etibarən latın qrafikalı əlifbaya keçmə prosesi sürətləndirildi. 1926-cı ildə keçirilmiş Birinci Ümumittifaq Türkoloji Qurultayın tövsiyəsinə əsasən, 1929-cu il yanvarın 1-dən etibarən Azərbaycanda kütləvi şəkildə latın qrafikalı əlifba tətbiq edildi. Lakin Türkiyə Cümhuriyyətində də latın qrafikalı əlifbaya keçilməsi və bunun nəticəsində SSRİ-də və xaricdə yaşayan türk xalqları arasında mədəni əlaqələrin güclənməsi qorxusu Sovet imperiyası rəhbərliyində Azərbaycan əlifbasının yenidən dəyişdirilməsi planlarını yaratdı.1940-cı il yanvarın 1-dən kiril qrafikalı əlifbaya keçmək haqqında qərar qəbul olundu. Sonralar kiril qrafikasının Azərbaycan dilinin fonetik səs sisteminə uyğunlaşdırılması üçün Azərbaycan kiril qrafikasında müəyyən dəyişikliklər aparıldı. Yarım əsrdən çox bir müddət ərzində kiril qrafikası ilə Azərbaycan elmi və mədəniyyətinin qiymətli nümunələri yaradıldı. Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının bərpası üçün tarixi şərait yarandı. Nəticədə 1992-ci ildə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının tətbiqi barədə Qanun qəbul olundu. 2001-ci ildə isə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçid başa çatdırıldı. Latın qrafikalı əlifbanın tətbiqinin Azərbaycan Respublikasının siyasi həyatında, yazı mədəniyyətimizin tarixində mühüm hadisə olduğunu nəzərə alaraq Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev 2001-ci il avqustun 9-da fərman imzalamışdır. Bu fərmanla avqustun 1-i Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili Günü elan edilmişdir.
252
Qarpız günü ilk dəfə avqustun 3-də Amerikada qeyd olunmuşdur. Bu ölkənin, xüsusən latınamerikalı əhalisi qarpızı çox sevirlər. Orada bu şirin və dadlı meyvə yay pikniklərinin zəruri atributlarından biridir. Ümumiyyətlə, qarpızı kim sevmir ki? Bu böyük, orqanizmin susuzluğunu yatıran, təravət verən meyvə 90% sudan ibarətdir. Şirin olmasına baxmayaraq, kalorisi az olan qarpızın bayramının kim və nə zaman təyin edildiyi məlum deyil. Qabaqkimilər fəsiləsindən olan qarpız birillik bostan bitkisidir. Qarpızın qabığı müxtəlif rəngdə ola bilər: ağ və sarı rəngdən tünd yaşıla qədər. Üzərində isə ləkə, zolaq və s. formalarda şəkilləri olur. Hazırda dünyanın 90-dan çox ölkəsində qarpızın 1200-dən çox növü becərilir. Qarpızın vətəni Cənubi Afrika hesab olunur. Hətta Qədim Misirdə aparılan qazıntılar sübut etmişdir ki, orada qarpız becərilib. Qədim Misir miflərində və papiruslar üzərindəki qədim reseptlərdə bu meyvənin adı çəkilir. Qarpız Qədim Romada da məlum idi. Qədim Çinə ticarət gəmiləri vasitəsilə aparılan qarpız orada da sevilmişdir. Bu gün də dünyada qarpızın ən çox becərildiyi yer Çindir. Qarpız Rusiya və Avropada təxminən XI-XII əsrlərdə (bəzi faktlara görə, XIII-XIV əsrlərdə), Amerikada isə XVI əsrdə peyda olmuşdur. Qarpızı sevənlər çox olduğu üçün bu günü qeyd etmək onlara əlavə bayram əhval-ruhiyyəsi yaşadır.
Yüklə 3,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|