AzTarix Metodik+ Layout 1

50
– Bu illüstrasiyalar hansı dövr və onun xüsusiyyətlərini daşıyır?
– Bu tikililər sizə nəyi xatırlatdı?
– Dəvə karvanları dedikdə ilkin olaraq nə düşünürsünüz? 
– Mixi yazılı muncuq sizə nədən xəbər verir?
Şagirdlərin fərziyyələri dinlənilir.
Son Tunc dövrünə dair elektron vəsaitə baxılır.
Tədqiqat sualı: Son Tunc və İlk Dəmir dövründə baş verən yeniliklər nədən
ibarət idi?
Tədqiqatın aparılması: Qruplarla («Xocalı», «Gədəbəy», «Talış», «Muğan») iş
aparılır. İş vərəqində aşağıdakı suallar qoyula bilər:
I qrup: Son Tunc – İlk Dəmir dövründə insanların təsərrüfat həyatında hansı
yeniliklər baş verdi? İzah edin.
II qrup: Son Tunc – İlk Dəmir dövründə əhalinin Qədim Şərq ölkələri ilə iqtisadi-
mədəni əlaqələrinin necə inkişaf tapdığını izah edin.
III qrup: Son Tunc – İlk Dəmir dövründə hərb sənətinin inkişafını təsvir edin. 
IV qrup: Son Tunc – İlk Dəmir dövründə insanların birgəyaşayış formalarında
baş verən dəyişiklikləri əvvəlki dövrlərlə müqayisə edin.
Məlumatın mübadiləsi: Cavablar hazırlanır, təqdim olunur.
Məlumatın müzakirəsi: Qrupların cavabları müzakirə edilir, əlavələr olu nur və
qiymətləndirmə aparılır.
Qrupların qiymətləndirmə meyarları:
Ümumiləşdirmə və nəticə: Son Tunc – İlk Dəmir dövründə ətrafı möhkəm
müdafiə divarları ilə möhkəmlənmiş yaşayış yerlərinin, kurqanların yaranmasını,
yaranma səbəblərini müəyyən edir və bu dövrdə həmçinin üçüncü ictimai əmək böl-
güsü, Ön Asiya, Şərq ölkələri ilə ticarət əlaqələrinin səciyyəvi xüsusiyyətlərini izah
edir, bərabərsizliyin yaranması ilə ibtidai icma quruluşunun dağılmasını mənim sə -
yirlər.
Yaradıcı tətbiqetmə: Son Tunc dövründə Azərbaycan tayfalarının mədəni əla -
qələrinə dair cədvəli tamamlayın.
Qruplar
Mənbələrdən
düzgün
istifadə
Təqdim -
etmə
Tapşırıq 
vaxtında
yerinə 
yetirilib
Əmək -
daşlıq
Ümumi
nəticə
I
II
III
IV
 Çap üçün deyil

---

51
I səviyyə
II səviyyə 
III səviyyə 
IV səviyyə
Dövrün abidələri -
ni tanıyır, yerini
xəritədə müəy -
yənləşdirə bilmir
Dövrün  abi də lə ri -
nin  ye ri ni  xə ri -
tədə çətinliklə
müəy yən ləşdirir
Dövrün abidələri -
ni tanıyır, ye ri ni
xə ri tə də  müəy -
yən ləşdi rir
Son Tunc – İlk Də   -
mir dövrü abi də -
lə ri ni  digər  abi də-
 lərdən  fərq  lən di rir
və yeri ni xəritədə
asanlıqla müəy-
yən ləş dirir
Mədəniyyət əla -
qə lərini  sual  lar
əsa sında izah edir
Mədəniyyətlər -
arası əla qəni çə -
tin liklə izah edir
Mədəniyyət -
lərarası  əla qə ni
izah edir
Maddi mənbələr
əsa  sında  mədə -
niy yətlərarası
əlaqələri izah edir
və tədqiqat aparır
İnsanların tay-
falar daxilindəki
hə yatından  məlu -
mat verir, lakin
əv vəlki  dövr lər dən
fərqləndirə bilmir
İnsanların birgə-
ya şayış  forma la -
rını əvvəlki
dövrlərdən çətin -
liklə fərqləndirir
İnsanların birgə -
yaşayış forma -
larını əvvəlki
dövrlərdən əsasən
fərqləndirir
İnsanların birgə -
ya şayış  formala -
rını əvvəlki
dövrlərdən
asanlıqla
fərqləndirir
Ev tapşırığı: İbtidai icma quruluşunun dağılmasına aid material toplayın, tədqiq
edin.
Refleksiya və qiymətləndirmə:
1. Qarşıya qoyduğunuz problemin həlli və Son Tunc – İlk Dəmir dövrünün
xüsusiyyətlərinə necə gəlib çıxdıq?
2. Bu problemin həllində sizə nə kömək etdi?
3. Siz tayfa ittifaqlarının yaranması haqqında necə nəticəyə gəldiniz?
Şagirdlər fərdi şəkildə qiymətləndirilir.
Qiymətləndirmə meyarları:
1) müəyyənetmə;
2) izahetmə;
3) cədvəlqurma.
Formativ qiymətləndirmə:
№
Aparılan
mallar
Gətirilən
mallar
Hansı ölkə 
və ya dövlət
Hansı sənət
sahəsinə aid
Hansı yolla aparıla və
ya gətirilə bilər 
(su, quru)
 Çap üçün deyil

---

52
8. TƏQDİMAT: Azərbaycan ərazisində 
qədim insan məskənləri
– Gördüyünüz bu illüstrasiyalar əhalinin həyat tərzini necə əks etdirir?
Azərbaycanın hansı bölgələrində qədim tariximizi öyrənmək üçün abidələr
vardır? 
Şagirdlər illüstrasiyalar əsasında öz fərziyyələrini irəli sürürlər. Sonra «Azərbay -
can tarixi. Qədim dövr» elektron materialı («Orta Tunc dövrü») nümayiş etdirilir.
Motivasiya:
Гядим дювр
М и н и л л и к л я р
Я с р л я р
... ... ... 100 ... ... ... ... ... 40 ... ... 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6
Ерадан яввял  (е.я.)
Бизим ера
(b.e.)
Standartlar: 1.2.1.; 2.1.2.
Məqsəd:
1. İbtidai icma quruluşunun öyrənilməsində maddi mənbələrin rolunu izah edir;
2. Xəritədə Azərbaycan ərazisində ilk insan məskənlərini, erkən şəhərləri müəy -
yənləşdirir. 
Təlim forması: kollektiv və qruplarla iş
Təlim üsulu: beyin həmləsi, müzakirə
İnteqrasiya: Ü-t. 3.1.2.; 2.1.2.; C. 3.1.2.
Resurslar: İKT, xəritə, illüstrasiyalar, dərslik, marker
 Çap üçün deyil

---