AzTarix Metodik+ Layout 1

53
Tədqiqat sualı: Azərbaycanın qədim tarixi hansı abidələrin əsasında öyrənil miş dir?
Tədqiqatın aparılması: 
Aşağıdakı tapşırıqlar əsasında qruplara («Çinartəpə»,
«Üzərliktəpə», «Oğlanqala», «Göytəpə») tapşırıq verilir.
I qrup: Daş dövrü abidələri, Neolit, Eneolit dövrünün abidələrinin yerləşdiyi
bölgələri müəyyən edin və həmin dövrə aid yaşayış məskənlərini xəritədə göstərin.
II qrup: Üzərliktəpə və II Kültəpə şəhər yaşayış yerini və qədim əhalinin həyat
tərzini təsvir edin. Bu məkanları xəritədə göstərin.
III qrup: Erkən və Orta Tunc dövrünün abidələrinin yerləşdiyi məkanlar.
Xəritədə II Kültəpənin yerləşdiyi məkanı göstərin.
IV qrup: Son Tunc – İlk Dəmir dövrünün abidələrinin yerləşdiyi məkanları
xəritədə göstərin.
Məlumatın mübadiləsi: Qruplar müəyyən olunmuş vaxt ərzində sualları ca vab -
landırıb təqdim edir lər.
Məlumatın müzakirəsi: Cavablar müzakirə olunur, əlavələr edilir, qiymət lən  dir -
mə aparılır.
Qrupların qiymətləndirmə meyarları:
Ümumiləşdirmə və nəticə: Şagirdlər ictimai əmək bölgüsünün yaranması –
sənət kar lığın müstəqil sahəyə çevrilməsi, çoxçeşidli sənətkarlıq məhsullarının isteh -
salı və müba diləsi, yaxın və uzaq şəhərlərlə iqtisadi əlaqələrin müəyyən edilməsində,
qədim cəmiyyətin inkişaf yolunun izlənməsində maddi mənbələrin rolunun əvəzsiz
olduğunu izah edirlər. Azərbaycan ərazisində mövcud olan qədim insan məskənlərini
xəritədə müəyyən edirlər.
Yaradıcı tətbiqetmə: Azərbaycanda qədim abidələrin ən çox olduğu bölgələri
müəyyən edin.
Ev tapşırığı: İnternet materiallarından və başqa ədəbiyyatlardan istifadə edərək
«Azərbaycanda erkən şəhərlər»i müəyyən edin, mətn tərtib edin.
Qruplar
Mənbələrdən
düzgün
istifadə
Təqdim -
etmə
Tapşırıq 
vaxtında
yerinə 
yetirilib
Əmək -
daşlıq
Ümumi
nəticə
I
II
III
IV
 Çap üçün deyil

---

9.  AZƏRBAYCAN ƏRAZİSİNDƏ İRİ TAYFA BİRLİKLƏRİ VƏ
ERKƏN DÖVLƏT QURUMLARI
Motivasiya:
Standartlar: 3.1.1.; 5.1.3.; 1.3.1. 
Məqsəd:
1. Azərbaycanda yaranmış erkən dövlət qurumlarının  təsvir edir.
2. Lullubi və Kuti dövlət qurumlarının mədəni əlaqələrinə dair cədvəl tərtib edir.
3. İnsanların birgəyaşayışının müxtəlif formalarını – tayfa birliklərini və erkən
dövlət qurumlarını fərqləndirir.
Təlim forması: qruplarla iş, kollektivlə iş 
Təlim üsulu: beyin həmləsi, Venn diaqramı
İnteqrasiya: Ü-t. 2.1.2.; 3.1.1.; C. 3.2.3.; 3.2.1.; H-b. 1.2.1.; 2.1.2.
Resurslar: İKT, xəritə, dərslik, marker
54
I səviyyə
II səviyyə 
III səviyyə 
IV səviyyə
Qədim dövrün
öyrənil məsində
maddi mənbə lərin
rolunu çətinliklə
müəyyən ləşdirir
Qədim dövrün
öyrənilməsində
mad di  mənbələrin
ro lunu  sualların
kö məyi ilə izah
edir
Maddi mənbələrin
rolunu  əsaslan dı -
ra raq izah edir
Müxtəlif dövrlərə
aid maddi mən bə -
ləri fərqləndirir və
asanlıqla izah edir
Qədim dövrün
abidələrini tanıyır,
xəritədə göstərə
bilmir
Xəritədə qədim
abidələrin yerini
çə tinliklə  müəy -
yən      ləşdirir
Xəritədə qədim
abidələrin yerini
müəyyənləşdirir
Müxtəlif dövrlərə
xas xüsusiyyətləri
seçir və xəritədə
in  san  məskənlərini
asanlıqla  müəyyən   -
ləşdirir
Refleksiya və qiymətləndirmə: 
Qiymətləndirmə meyarları:
1) izahetmə;
2) müəyyənetmə.
Formativ qiymətləndirmə:
1) Azərbaycanda hansı tayfalar yaşa mışlar?
2) Yadelli işğalçılara qarşı onlar necə vuruşurdular?
3) Öz torpaqlarını təşkil etmək üçün onlara nə lazım idi?
4) Azərbaycanda dövlət qurum la rının yaranması məkanını göstərə bi lər sinizmi?
5) Bütün bunlar nə vaxt baş ver mişdi? 
 Çap üçün deyil

---

55
– Zaman oxunda dövlət qurumlarının ya ranması tarixini qeyd edin.
Tədqiqat sualı: Azərbaycanda dövlət qurumlarının yaranması onun ictimai, iqti-
sadi-siyasi həyatına necə təsir etmişdi?
Tədqiqatın aparılması: Qruplar («Naxçlar», «Gərgərlər», «Kutilər», «Sular»)
ayrılır. İş vərəqlərində aşağıdakı tapşırıqlar qoyula bilər. 
I qrup: Azərbaycanın cənubunda iri tayfa birlikləri necə yarandı? İzah edin. 
II qrup: Lullubi dövlət qurumunun yaranması və idarə olunmasını təsvir edin.
III qrup: Kutilərin  İkiçayarasındakı hakimiyyətini təsvir edin.
IV qrup: İnsanların birgəyaşayış formalarını – ulu icma, qəbilə, tayfa, tayfa
ittifaqını dövlət qurumu ilə müqayisə edin.
Məlumatın mübadiləsi: Cavablar müəyyən edilmiş vaxtda işlənilir və təqdim
edilir. 
Məlumatın müzakirəsi: Hər bir qrup digər qrupun cavablarını diqqətlə izləyir,
əlavələr edir, meyarlar əsasında qiymətləndirilir.
Qrupların qiymətləndirmə meyarları:
Kollektiv iş: Venn diaqramı əsasında Kuti və Lullubi dövlət qurumlarını mü qa -
yisə edin: 
Гядим дювр
Я с р л я р
Я с р л я р
24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6
Eрадан яввял (е.я.)
Бизим ера
(b.e.)
Qruplar
Mənbələrdən
düzgün
istifadə
Təqdim -
etmə
Tapşırıq 
vaxtında
yerinə 
yetirilib
Əmək -
daşlıq
Ümumi
nəticə
I
II
III
IV
Kuti
Lullubi
ôÿðãëè
ôÿðãëè
îõøàð
 Çap üçün deyil

---