B Ü T Ü N U Ş A Q L A R A Ü M İ D B Ə X Ş E D Ə K
81
U N I C E F @ 7 0 : 1 9 4 6 − 2 0 1 6
UNICEF-in qanunu pozmuş uşaqların
yenidən cəmiyyətə inteqrasiyasına yardım
etdiyi, Salvadorun İlopanqo şəhərində bir
yeniyetmə ana öz qızı ilə sinfə gedir (2014).
© UNICEF/UNI186306/HEGER
B Ü T Ü N U Ş A Q L A R A Ü M İ D B Ə X Ş E D Ə K
8 2
U N I C E F @ 7 0 : 1 9 4 6 − 2 0 1 6
© UNICEF/UN034077/TORGOVNIK
13 yaşında Syerra Leonedə cərəyan
edən vətəndaş müharibəsi zamanı
zorla əsgər aparılan, yazıçı və UNICEF-
in ilk Müharibə qurbanı uşaqların işləri
üzrə səlahiyyətli Nümayəndəsi olan
İşmael Beanın heyrətamiz həyat hek-
ayəsinə qulaq asanda sanki maraqlı
roman oxuyursan və başa düşürsən
ki, onun öz həyatı haqqında yüksək
tirajlarla çap edilən romanı yazması
heç də təsadüfi deyil. UNICEF onun
həyatının yaxşıya
doğru dəyişməsində
böyük rol oynamış, ona ümid bəxş
etmişdir. İşmael UNICEF-dən olan bir
heyətin onun xidmət göstərdiyi polka
gəldiyi və bütün uşaq əsgərlərin dərhal
tərxis edilməsini tələb etdiyi günü yax-
şı xatırlayır. “Bizi maşına oturtdular —
deyə o xatırlayır, — və dedilər ki, indi
artıq uşaqlığınıza qayıda bilərsiniz.”
İŞMAEL
BÜTÜN UŞAQLARA ÜMİD BƏXŞ EDƏK
B Ü T Ü N U Ş A Q L A R A Ü M İ D B Ə X Ş E D Ə K
8 3
U N I C E F @ 7 0 : 1 9 4 6 − 2 0 1 6
Bu gün, yəni İkinci dünya müharibəsi zamanı qaçqın
düşmüş uşaqlarla işləməyə başladığı vaxtdan 70 il sonra da
UNICEF çətin və riskli vəziyyətdə olan uşaqların müdafiəsi
üçün yuxarıda sadalanan üsullardan
və digər üsullardan
istifadə etməkdədir. Bu gün də, UNICEF qaçqın və miqrant
uşaqlarla, ancaq bu dəfə Avropaya can atan uşaqlarla
işləyir. Bu uşaqların risk qrupuna daxil olanları üçün
resurslarını səfərbər edən ilk təşkilat da məhz UNICEF
olmuşdur. Bu günün miqrant və qaçqın uşaqları Avropaya
doğru hərəkət edərkən çox böyük əzab-əziyyətə qatlan-
maqla yanaşı, keçdikləri və çatdıqları ölkələrdə də istismar
və sui-istifadə riski ilə üzləşir.
UNICEF pal-paltar, ayaqqabı, ədyal və s.
kimi vacib
əşyalarla yanaşı onları yaşlarına uyğun qida, tədris və
əyləncə materialları, eləcə də ehtiyaclarına uyğunlaşdı-
rılmış məkanlarla təmin etməkdədir. Xüsusilə də, kimsəsiz
uşaqların müdafiəsi, onların öz ailələrinə qovuşdurulması
üzrə iş ən prioritet məsələlərdən biri hesab edilir.
Avropada miqrasiya böhranı ilə əlaqədar olan və təcili
reaksiya tələb edən məsələlərin həllindən başqa, UNICEF
Latın Amerikası
və Afrikada olduğu kimi, miqrant uşaqların
və ailələrin sosial inteqrasiyası istiqamətində aparılan işləri
də dəstəkləyir.
Uşaqlar silahlı münaqişə içində yaşamağa və ya qaçaraq
didərgin düşməyə məcbur olmayana qədər UNICEF
dünyanın bütün regionlarında həmişəki ciddi-cəhdlə və
qətiyyətlə onların müdafiəsi üçün fəaliyyət göstərəcəkdir.
BU GÜN, YƏNİ İKİNCİ DÜNYA
MÜHARİBƏSİ ZAMANI QAÇQIN DÜŞMÜŞ
UŞAQLARLA İŞLƏMƏYƏ BAŞLADIĞI
VAXTDAN 70 İL SONRA DA UNICEF
ÇƏTİN VƏ RİSKLİ VƏZİYYƏTDƏ OLAN
UŞAQLARIN MÜDAFİƏSİ İSTİQAMƏTİNDƏ
FƏALİYYƏT GÖSTƏRMƏKDƏDİR.
UNICEF-in uşaq hüquqlarının müdafiəsi
ilə bağlı fəaliyyətinin bünövrəsi təşkilatın
yarandığı tarixdən xeyli əvvəl qoyulmuşdur.
1924-cü ildə uşaq hüquqları müdafiəçisi
Eqlantin Cebb (Eglantyne Jebb) “uşaqların
bəzi hüquqlarla təmin edilməsini tələb
etməli və həmin hüquqların hamı tərəfindən
qəbuluna çalışmalıyıq”
tələbi ilə ictimaiyyətə
müraciət etdi. Həmin dövrdə bu, inqilabi
xarakter daşıyan ideya hesab edilsə də,
UNICEF-in tərəfdaşı “Uşaqları qoruyun”
(Save the Children) təşkilatının təsisçisi
Cebb, Millətlər Liqasını onun dəyərli fikir
olduğuna inandıra bilmişdi. Nəticədə növbəti
il Uşaqların hüquqları haqqında Cenevrə
Bəyannaməsi qəbul edildi.
Lakin Cebbin ideyası ancaq bəşəriyyətə
böyük fəlakət gətirən İkinci dünya
müharibəsi başa çatdıqdan
və üçüncü dünya
müharibəsinə yol verməmək üçün BMT
yaradıldıqdan sonra qlobal səviyyədə qəbul
edilən öhdəliyə çevrilmişdir.
1959-cu ildə
Millətlər Liqasının xələfi olan BMT-nin Baş
Məclisi tərəfindən Uşaq hüquqları haqqında
Bəyannamə qəbul edildikdən sonra uşaq
hüquqlarının fundamental prinsipləri bütün
dünyada yekdilliklə qəbul edildi.
Bundan iyirmi il sonra, BMT
1979-cu ili
Beynəlxalq Uşaq İli elan etdi. UNICEF
bu fürsətdən istifadə edərək bəşəriyyəti
uşaqların
iqtisadi çətinliklərə, sosial
ədalətsizliyə qarşı müdafiəsi ilə bağlı
ideyalar ətrafında birləşdirən başlıca qüvvə
funksiyasını yerinə yetirməyə başladı.
Uşaq hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı
Beynəlxalq Uşaq İlindən sonra gələn
onillikdə təşkil olunan kampaniyalar və
digər müdafiə tədbirləri
1989-cu ildə öz
bəhrəsini verdi. Belə ki, həmin il BMT-yə
üzv olan ölkələr Uşaq hüquqları haqqında
Konvensiyanı - insan hüquqları ilə bağlı
bəşər tarixində bu qədər geniş miqyasda
qəbul olunan, istismara və zorakılığa,
laqeyd münasibətə qarşı mübarizənin baza
standartlarını müəyyənləşdirən sazişi qəbul
etdi. Uşaqların silahlı
münaqişələrə cəlb
olunmasının və cinsi istismarının qarşısını
almaq məqsədilə
2000-ci ildə BMT-nin Baş
Məclisi tərəfindən həmin sənədə əlavə olaraq
iki fakültativ Protokol qəbul edilmişdir.
Konvensiya və ona aid Protokollar uşaqları
cəmiyyətin təhlükəsiz və ləyaqətli həyat
sürmək üçün bütün hüquqlara malik üzvləri
olaraq müəyyənləşdirir. Artıq dörddə bir
əsrdən çoxdur ki, Konvensiya hər bir uşağın
hüquqlarının dünyanın istənilən nöqtəsində
təmin olunması
üçün UNICEF-in yerinə
yetirdiyi fəaliyyətin məcəllələşdirilməsi,
güclənməsi, təkmilləşməsi üçün bünövrə
rolunu oynayır.
UŞAQLARIN
MÜDAFİƏSİ
PRİNSİPLƏRİNİN
VƏ UŞAQ
HÜQUQLARININ
KODİFİKASİYASI