Dərslik II hiSSƏ 2
Yüklə 389,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
14 Səfəvi-Rusiya münaqişəsinin davam etməsi dövrü 1699- 1702 Səfəvilər dövləti tərəfindən əhalinin və onun əmlakının siyahıya alınması 1653- 1662 1667 4 yanvar 1667- 1694 1667 XVII əsr XVII II yarısı XVII II yarısı Şamaxıda zəlzələ baş verməsi Şah Süleymanın hakimiyyəti dövrü Səfəvi-Rusiya ticarət müqaviləsinin imzalanması Səfəvi dövlətində pul böhranı baş verməsi Səfəvilər dövlətinin idarəçiliyində irsilik prinsipinin saxlanılması Qədim İpək yolunun öz əhəmiyyətini itirməsi Stepan Razinin başçılığı ilə don kazaklarının Azərbaycana qarətçi yürüşü Səfəvilər dövlətinin dərin iqtisadi-siyasi böhran keçirməsi 1667- 1668 XVII sonları Səfəvi hərbi hissələri ilə ruslar arasında toqquşma baş verməsi 1653 1694- 1722 Şah Sultan Hüseynin hakimiyyəti Kazakların Fərəhabad taciri Hacı Bağırı qarət etməsi 1647 1677 Çuxursəd vilayətində əsgərlərin üsyan qaldırması Şah II Abbasın hakimiyyəti dövrü 1642- 1666 1671 Stepan Razinin Rusiya tərəfindən tutularaq edam edilməsi 15 AZƏRBAYCAN XVII ƏSRİN II YARISINDA XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda “Feodal zümrəsi” (“Hərbi feodal əyanlar”ı qurupları): I təbəqə - Qızılbaş əyanları II təbəqə - Ali şiə ruhaniləri (sədr-başçılıq edirdi) III təbəqə - Mülki əyanlar IV təbəqə - Yerli əhəmiyyətli əyanlar (məlik) XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda “Hərbi feodal əyanları” qrupu: I təbəqə - Qızılbaş feodal əyanları II təbəqə - Qızılbaş tayfalarından olmayan yerli türklər III təbəqə - Şah qulamları içərisindən çıxmış sərkərdələr XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda “şəhər əhalisinin sosial tərkibi”: I təbəqə - Feodal təbəqəsi (hərbi feodalllar, Mülki bürokratiya, ruhanilər) II təbəqə - İri, xırda və orta tacirlər III təbəqə - Sənətkarlar IV əbəqə - Şəhər ətrafı torpaqları becərən və maldarlıqlaməşğul olan maldar əhali XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda “sənətkar qurupları”: 1. Fərdi sənətkarlar 2. Sex təşkilatlarında (əsnaflarda) birləşənlər 3. Feodal emalatxanalarında işləyənlər XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda “inzibati idarəetmə sistemi”: Şah dövləti idarə edirdi Ali məclis dövlətdə məşvərətçi orqan Vəkil dünyəvi və dini işlərə başçılıq edirdi Əmir-ül-üməra orduda baş komandan Sədr Ali şiə rhanilərinin başçısı Qorçubaşı çərik dəstələrinə rəhbərlik edirdi Vəzir mülki, maliyyə işlərinə baxırdı Qazi, şeyxulislam, müfti məhkəməişlərinə baxırdı Kələntər şəhəri idarə edirdi Darğa şəhərdə asayişi qoruyurdu Bəylərbəyiliyi idarə edən şəxslər (ardıcıllıqla): Bəylərbəyi bəylərbəyiliyi idarə edən ən ali şəxs Naib mahalları idarə edirdi Qolbəyi vilayət hakimləri idi Sultan daha kiçik vilayət başçıları idi Xan ali hərbi inzibati mövqe tutan şəxs XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda torpaq mülkiyyət formaları: 1. Mülk - azad alış satış obyekti olan şəxsi torpaqlar 2. Tiyul - (Soyurqal)-şərti xarakter daşıyan torpaqlar 3. Divan - dövlət torpaqları 4. Xass (Xalisə) - şah ailəsinə məxsus torpaqlar 5. Vəqf - dini idarələrə məxsus torpaqlar 6. İcma - camaata məxsus torpaqlar idi XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda kəndli qurupları: Birinci qrup • Rəiyyət vergi verən kəndli • Rəncbər feodalın torpağında işləyən, özünün alətləri olmayan kəndli Elat Yarım köçəri maldarlıqla məşğul olan kəndlilər İkinci qrup • Hampa İş heyvanı, toxumu, istehsal alətləri olan lakin feodalın torpağını əkib becərən əhali • Əkər Heç bir məşğuliyyəti olmayan torpaqsız kəndlilər XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda mövcud olan vergilər: 1. Məlcahət torpaqdan alınan məhsul vergisi 2. Bəhrə su vergisi 3. Xərac torpaq və gəlir vergisi 4. Çobanbəyi – elatlardan otlaqlara görə alınan vergi 5. Dəhyek natural şəkildə alınan 1/10 vergi 6. Ulafa hərbiçi və caniçinlər üçün alınırdı 7. Dəstəndaz – məmurların xeyrinə alınırdı 8. Dəzgahbaşı-toxuculardan alınırdı 9. İxracat ümümi vergi idi 10. Cizyə qeyri müsəlmanlardan alınan vergi 11. Bağbaşı 12. Künəlgə 13. Rəhdar XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda mövcud olan mükəlləfiyyətlər: 1. Biyar – feodal torpağında əvəzzsiz olaraq kəndlinin işləməsidir 2. Əvrəz - feodal torpağında əvəzzsiz olaraq kəndlinin işləməsidir XVII əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda işlənən pul vahidləri: 1. “abbasi” - 200 dinar dəyərində gümüş pul 2. “mahmudi” - 100 dinar dəyərində pul vahidi 3. “şahı” - 50 dinar dəyərində pul vahidi 4. “bisti” - 20 dinar dəyərində pul vahidi 5. “dinar” - ən kiçik pul vahidi 6. “qazibəyi” - Şirvanda Məhəmməd Qazinin adına kəsilən pul vahidi Yüklə 389,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|