Design Elm Dunyasi2 215x290 Iyun++ Layout 1
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bizim doktorantura tələbələrinin yer - ləşdiyi ofis var. Həmin şirkətlərin nü - mayəndələri ora gəlib, özləri bizə elmi iş
- Çünki neft tükən mək - dədir. Belə mənbələrin tapılması bəşə - riyyət üçün olduqca əhəmiyyətlidir.
- – Maraqlıdır, kimlərdir onlar
- Necə hesab edirsiniz, bu, ölkənin qapalılığından irəli gəlir, yoxsa ideyaların yayılması qorxusundan
- – İranın sizin təhsil aldığınız ali məktəb qədər nüfuzlu ali məktəbləri yoxdur. Görünür ki, bu ölkə də vətəndaşlarını xarici
- Ərəb ölkələri və post-sovet məkanına daxil olan ölkələr, deyəsən, son dövrlər insan kapitalına diqqət yetirməyə baş
olmadığından bizi bəzən Türkiyəyə gön - dərirdilər. Kimya, həqiqətən də, bu gün dünya sənayesində aparıcı rol oynayır: avia - siyada, maşınqayırmada, dərmanların hazır - lan ma
sında və s. Məsələn, bir elm kimi riyaziyyatı, yaxud fizikanı götürsək, burada yalnız bir istiqamət üzrə inkişaf mümkündür. Amma kimya daha çoxşaxəlidir. Mən, əsasən, Avropaya çıxdıqdan sonra bunu dərk etdim. Bi zim ölkədə kimya sıradan bir fakültə hesab olunur. Amma xaricdə bu, belə deyil. Kimya ən yaxşı ixtisaslardan biri hesab edilir və orada oxumaq böyük əmək tələb edir. Mən Londonda oxuyuram. Bütün məşhur fir maların baş ofisləri orada yerləşir. Məsələn: BP, Şell, Slumberje və s.
Hazırkı elmi-tədqiqat işim «İon ma - yelərdən istifadə edərək biokütlənin par - çalanması və alternativ enerji mənbəyi olan «platforma» kimyəvi maddələrinə çev ril
- məsi»dir. Bu elmi-tədqiqat işi yeni nəsil bioenerjinin alınması və tətbiqini əhatə edir. Gələcək üçün böyük ümid bəxş edən «Maye yanacaqların alternativ bioyanacaqlarla əvəz edilməsi» elmi-tədqiqat işi bir çox nüfuzlu şirkətlərin və elmi araşdırma mərkəzlərinin diqqətini cəlb edib. Çünki neft tükən mək - dədir. Belə mənbələrin tapılması bəşə - riyyət üçün olduqca əhəmiyyətlidir. – Azərbaycan üçün sevindirici haldır ki, istedadlı gənclər artıq təbiət elmlərinə çox böyük həvəs göstərməyə başlayıblar. Amma bu kəsim azdır. Təbiət və texniki elmlərin inkişafı ölkənin zənginliyi üçün daha önəmlidir. Təsəvvür edin ki, Bakıda yaşayan bir gənc orta təhsilini başa vurduqdan sonra Almaniyada bir universitetdə təhsil almaq haqqında düşünür. Sizin təsəvvür etdiyiniz o universitet ideallarınıza uyğun gəldimi? – Mən sizinlə razıyam. Dediyiniz kimi, bizim ölkədə humanitarlaşma prosesi gedir. Adicə tələbə qəbulu prosesinə diqqət ye - tirdikdə görürük ki, kimya ixtisasına qəbul olmaq üçün bir o qədər yüksək bal toplamaq lazım deyil. Bizdə gənclər daha çox iqti- sadiyyata, beynəlxalq hüquqa, beynəlxalq əlaqələrə üz tuturlar. Düzdür, bunlar da lazımdır. İqtisadiyyat ölkənin inkişafında mühüm rol oynayır, beynəlxalq hüquq da həmçinin. Amma bunlar bizim dünyada ta - nın mağımızda o qədər də böyük rol oynaya bilməzlər. Mən Almaniyada və İngiltərədə təhsil almışam. Hazırda işlədiyim labora- toriyada Nobel mükafatçısı və bu mükafata namizəd olan şəxslər çalışır. – Maraqlıdır, kimlərdir onlar? – Biri Vilkensondur, digəri isə Tom Vel- tondur. Sonuncu ion mayeləri üzərində işləyir və o, öz sahəsi üzrə dünyada aparıcı alim lər - dən biridir. Vilkensonun adını isə mən kitab- dan oxumuşdum. Vilkenson adına katalizator var. Məsələn, oxuduğum İmperial Kollecdə 15 Nobel mükafatçısı fəaliyyət göstərir. Pen- silini kəşf edən Aleksandr Fleminq də burada elmi-tədqiqatla məşğul olub. Bunların hamısı İngiltərənin tanınmasında böyük rol oynayan insanlardır. Biz hu manitarlaşmadan daha çox texniki və təbiət elmlərinə üstünlük verməliyik. Dövlət xaricə tələbələr göndərir. Mən bunu xaricdə təhsil siyasətinin uğuru sayıram. Dünyaya qo vuş maq üçün kəşflər olmalıdır. Məsələn, götürək qardaş Türkiyəni, bu ölkədə elm nə qədər inkişaf etmiş olsa da, hələ ki elm sahəsində Nobel mükafatçıları yoxdur. Amma rus alimlərindən fizika və kimya üzrə Nobel mükafatçıları var. Başqa bir nümunə isə İrandır. İran qapalı ölkədir, İngiltərə kimi deyil. Mən iranlı tə lə - bə lərlə söh bətləşirəm. Onlar məşğul olduqları 65 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013 elmi istiqamətlər üzrə məqalələrinin heç birini çap etdirmirlər. Hamısını özlərində saxlayırlar.
– Mən İngiltərədə iki ali məktəbə daxil olmuşdum. Kembric Universitetinə və İmperial Kollecə. İkisi arasında seçim etmək istədim. Bu universitetlərin hər ikisi dünya reytinq cədvəllərində TOP 10-a daxildirlər. Amma Kembric Universiteti bir az öndədir. Sonra bir az araşdırma apardım və bu universitetlərin əsas fərqlərini öyrəndim. Məsələn, biz bitkilərdən bio yanacaqlar hazırlayırıq və bu sahədə elmi işləri, hətta tanınmış elmi jur- nallarda çap elətdirməyə can atmırıq. İmperial bu elmi işləri şirkətlərə patent olaraq satır. Məsələn, mən bir elmi iş görürəm. Bunun bir hissəsini jurnalda çap etdiririk, amma prosedurasını vermirik. Kem bricdə isə əksinədir, elmi işlər çap olun
göstəriciyə görə reytinqdə önə keçə bilir. Məsələn, İranın tutduğu yolun bir az oxşarlığı var. Onlar da kimya, fizika sahəsində sanballı tədqiqatlar aparırlar. Amma həmin işlər Avropa jurnallarında çap olunmadığından dünyada tanınmırlar. – İranın sizin təhsil aldığınız ali məktəb qədər nüfuzlu ali məktəbləri yoxdur. Görünür ki, bu ölkə də vətəndaşlarını xarici ölkələrdə oxutmağa üstünlük verir? – Bəli, onlar tələbələrini dövlət he sa - bına göndərir və oxutdururlar. Və daha yaxşı mütəxəssis əldə etmək üçün bakalavr, ma - gistr pillələri ilə kifayətlənmirlər. O insanlar orada qalıb doktorantura oxuyur, bütün təcrübələrə yiyələnib, sonra öz ölkələrinə geri dönür və sanballı elmi araşdırmalarda iştirak edirlər. Başqa bir nümunə: təxminən 3 il öncə Səudiyyə Ərəbistanı 20 milyard dollara ölkəsində bir universitet təsis edib. Bu dün - yada analoqu olmayan bir layihədir. Univer- sitetin 4–5 araşdırma mərkəzi var. Bu uni - versitetdə doktoranturaya gələn tələbələrə villalar, maşın və ildə 50 min dollar məvacib verilir ki, onlar bu ölkədə elmi işlərə maraq göstərsinlər. Bütün aparıcı universitetlərin doktoranturasında oxuyanlara təkliflər gön - dəriblər. Bizə də təkliflər gəlmişdi. Təsəvvür edin, universitet elə inşa olunub ki, elə bil 5 ul duzlu oteldir, tələbələrin qaldığı villalar isə dənizin kənarında yerləşir. – Ərəb ölkələri və post-sovet məkanına daxil olan ölkələr, deyəsən, son dövrlər insan kapitalına diqqət yetirməyə baş - layıblar. Bilirik ki, təbii kapital bunların əsas zənginliyini təşkil edir. Artıq hiss edirlər ki, neftin tükənməsi baş verərsə, onun yerini insan kapitalının inkişafı tuta bilər. Necə hesab edirsiniz, birinci univer- sitet və tədqiqat mərkəzləri yaradılmalıdır? – Ərəbistanda yaradılmış universitetin bizə tam proseduru göndərilmişdi. Univer- sitetin yaradılması üçün 10 milyard dolları Ərəbistan şeyxi, 10 milyard dolları isə Ərə - bistan neft şirkəti yatırıb. Bunlar o cür şərait yaratmaqla alimləri ölkəyə cəlb edirlər. Avropalı üçün Ərəbistanda yaşamaq çətindir. Amma yenə də ora gedir. Niyə gedir? Çünki orada işləmək üçün hər cür şərait ya ra -
özü ilə birlikdə doktorantlarını da həmin universitetə cəlb etsin. Hazırda orada böyük elmi tədqiqatlar aparılır. İmperial Kollec dünya universitetlərinin ilk beşliyinə daxil olan ali məktəbdir. Görürəm ki, bizim Kol- lecin tələbələrinin bəziləri də ora maraq göstərirlər. Düşünün, yeni açılmış və reytinq - siz yerə reytinqli yerdən gedirlər. Çünki oranın gələcəyini görürlər. Ərə bis tanda bütün bunların yaradılmasının ən böyük səbəbi neftin tükənməsinin duyul masıdır.
/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013 Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|