Dünya əDƏBİyyati klassiKLƏRİ
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Altıncı fəsil MARİÜS QAŞQABAQLIDIR. JAVER QISA DANIŞANDIR
- Yeddinci fəsil VƏZİYYƏT AĞIRLAŞIR
ahəngdarlıq əmələ gələcəkdir; planetlər hərləndikcə Günəşə sarı cəzb olunduqları kimi, ruh da həqiqətə doğru cəzb olunacaqdır. Dostlar, biz qorxunc bir dövrdə yaşayırıq, mən sizinlə qorxunc bir zamanda danışıram; lakin biz bu böyük qurbanı gələcək üçün veririk. Bunun qarşısında bizim aldığımız bir şey inqilabdır! Bəşəriyyət azad olacaq, yüksələcək, təsəlli tapacaq! Biz bu barrikadadan bəşəriyyəti buna əmin edirik! Məhəbbətin səsi fədailik zirvələrindən deyil də, bəs harada yüksələcək? Qardaşlar, düşünən insanlarla əzab çəkən insanlar, bax, burada, bu yerdə birləşir. Bizim barrikada daşdan, dirəkdən, dəmir parçalarından qurulmamış, böyük ideyalardan, böyük əzab və iztirabdan qurulmuşdur. Burada bədbəxtlik idealla birləşir. Gündüz gecəyə qarışaraq, gecəyə deyir: “Mən səninlə öləcəyəm, amma sən mənimlə yenidən diriləcəksən”. Bütün qəm- qüssənin birləşməsindən inam meydana gəlir. Əzab bura canver- mə əzabını, ideyalar isə öz əbədiliyini gətirir. Bu canvermə, bu əbədilik birləşərək bizim ölümümüz olacaqdır. Qardaşlar, kim burada öləcəksə, o, gələcəyin işığında öləcək, biz səhər şəfəqinin işığı ilə dolu olan qəbrə gedəcəyik. Anjolras öz nitqini qurtardı, daha doğrusu, onu kəsdi; onun dodaq- lan səssizcə tərpənirdi, sanki, o, sözünə davam edir, öz-özü ilə danışırdı. Hamı nəfəsini qısaraq ona baxırdı, sanki, onun bu sözlərini də eşitmək istəyirdi. Söz külək kimidir; sözün fikirdə yaratdığı həyə- can küləyin yarpaqlarda əmələ gətirdiyi titrəyişə bənzəyir.
İndi də Mariusun fikrində nələr olduğundan bəhs edək. Onun ruhi vəziyyətini xatırlayaq. Bir az əvvəl demişdik ki, hər şey ona xəyal kimi görünürdü. O, ətrafında baş verən hadisələri tutqun bir şəkildə dərk edirdi. Sanki, onun üzərinə ölən adamın üzərinə gərilən nəhəng, məşum qanadın kölgəsi düşmüşdü. O, elə bil, qəbirdə idi, özünü o biri dünyada hiss edirdi, o, canlı adamları ölü adamın gözlərilə görürdü. 31 downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Cənab Foşlevan bura haradan gəlib çıxmışdı? O, niyə gəlmişdi. Onun burada nə işi vardı? Marius heç də özünə belə suallar vermirdi. Bir də ki ümidsizlik bizə başqalarının da ümidsizliyə tutulduğu qətiy yətini verir, bu, ona xas olan bir şeydir. Buna görə də hamının ölü mə getməsi Mariusa təbii görünürdü. Yalnız Kozettanı düşünəndə iztirab çəkirdi. Cənab Foşlevan onunla danışmırdı, ona baxmırdı, elə bil ki, Mariusun: “Mən onu tanıyıram” sözlərini eşitmirdi. Lakin Foşlevanın bu hərəkəti Mariusu sakitləşdirirdi, hətta belə bir söz onun düşüncələrinə uyğun gəlsəydi, deyə bilərdik ki, onu sevindirirdi. Ona həmişə elə gəlirdi ki, bu qəribə adamla danışmaq mümkün olan şey deyil; bu adam ona həm şübhəli, həm də hör mət edilməli şəxs kimi görünürdü. Bir də ona çoxdan rast gəlmirdi, bu isə Marius kimi çəkingən və sirverməz adam üçün işi daha da mürəkkəbləşdirirdi. Beş adam barrikadanı tərk edərək Mondetur küçəsindən keçib getdi. Zahirən onlar milli qvardiyaçılardan heç də seçilmirdilər. Onlardan biri gedəndə ağladı; hamısı barrikadada qalanlarla qucaq laşıb ayrıldı. Həyata qaytarılan bu beş adam gedəndən sonra ölümə məh kum edilən adam Anjolrasın yadına düşdü. O, aşağıya, zala endi. Dirəyə sarınmış Javer fikrə dalı Anjolras ondan soruşdu: -
Sənə bir şey lazımdırmı? Javer də ondan soruşdu: - Siz məni haçan öldürəcəksiniz? - Hələ dayan, indi bizim hər patronumuz hesaba alınmışdır. - Onda mənə su verin. Anjolras özü ona bir stəkan su verdi; Javerin əl-qolu bağlı olduğundan, suyu ona özü içirtdi. Anjolras bir də soruşdu: -
Elə bu? Javer dedi: -
vəziyyətdə saxlamaq sizin tərəfinizdən çox da nəzakətli hərəkət deyil. Məni necə istəyirsiniz, elə də sarıyın, ancaq niyə məni, bax, o adam kimi stol üstünə qoymayasınız? 32
downloaded from KitabYurdu.org Javer başı ilə cənab Maböfün meyitini göstərdi. Yadımıza salaq ki, zalın dib tərəfində uzun bir stol vardı; qiyam- çılar onun üstündə güllə tökür, patron hazırlayırdılar. Lakin indi pat- ronlar doldurulmuş, barıtın da hamısı işlənib qurtarmışdı, stolun üstü boş idi. Anjolrasın əmri ilə dörd qiyamçı Javeri dirəkdən açdı. Onlar Javeri açanda bir qiyamçı da süngünü onun sinəsinə tutub durmuşdu. Onun əl-qolunu dalda bağlı saxladılar, ayaqlannı isə nazik, lakin möhkəm qayışla elə bağladılar ki, o, on beş düymdən artıq addım ata bilməzdi: edam kürsüsünə aparılan adamla belə rəftar edirlər. Sonra Javeri zalın dib tərəfindəki stolun yanına apardılar, stolun üstünə uzatdılar, kəndirlə onu stola bərk-bərk sandılar. Bu cür çidarlanmış adam heç qaça bilməzdi, lakin ehtiyat üçün onu həbsxanalarda “martinqal” deyilən qayda ilə də sarıdılar: yəni kəndiri boynuna bağladılar, bu kəndir onun peysərindən aşağı enərək belində ikiləşir, qıçlarının arasından keçərək, biləklərini bururdu. Javeri stola sarıyanda bir adam qapı ağzında durub çox diqqətlə ona baxırdı. Javer bu adamın kölgəsini görüb başını çevirdi, baxdı, Jan Valjanı tanıdı. Javer heç diksinmədi də, ancaq gözlərini yumaraq təkəbbürlə dedi: “Bu, belə də olacaqdı”. Yeddinci fəsil VƏZİYYƏT AĞIRLAŞIR Hava tez işıqlanırdı. Ancaq nə bir pəncərə açılır, nə bir qapı ara- lanırdı: bu, səhər idi, ancaq camaatın oyanması deyildi. Şanvreri küçəsinin sonunda, barrikadanın qarşı tərəfində dayanan əsgərləri geri çəkdilər; küçə boş görünür, yoldan keçən adamları məşum bir sakitlik bürüyürdü. Sen-Den küçəsi Fivdəki sfinkslər xiyabanı kimi sükut içində idi. Dan yeri işığında ağaran küçə ayrıclarında bircə canlı məxluq da görünmürdü. Boş küçələri bürüyən səhər şəffaflığından kədərli şey yoxdur. Heç bir şey görünmürdü, lakin haradansa qulağa səs gəlirdi, görünür, yaxında gizli bir hərəkət vardı. Hər şey o dəhşətli anın 33
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|