Эириш-Хейирбяй
Yüklə 2,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Araşdırmanın mənbə zəmini
- Tədqiqat işinin təcrübi dəyəri
11 hüdudlarında əsasən qapalı, bir-birindən təcrid olunmuş şəkildə inkişaf etməsi faktı ilə əlamətdar olmuşdur. Monoqrafiyada Azərbaycan İntibahı probleminə müəyyən münasibətin bildirilməsi zəruri hesab olunmuşdur. Bu problemə yanaşma tərzi formalaşdırılarkən dünya elminin həmin məsələyə münasibəti qısaca nəzərdən keçirilmişdir. Araşdırmanın mənbə zəmini haqqında monoqrafiyanın I fəslində ətraflı şəkildə bəhs olunur. Bu fəsildə orta çağların Azərbaycan mədəniyyətinin öyrənilməsinə yardım edə biləcək ilkin qaynaqların əsas kütləsi nəzərdən keçirilmişdir. Tədqiqat işinin təcrübi dəyəri aşağıdakılardan ibarətdir. - Orta çağların Azərbaycan mədəniyyəti ölkənin III əsrə qədərki ictimai-iqtisadi, siyasi, etno-mədəni təkamül tarixinə istinadlanmışdı. Bu böyük tarixi dövrün Azərbaycan mədəniyyəti xalqımızın təkamülündə mühüm keyfiyyət mərhələsi idi və milli mədəni sistemin sonrakı inkişafının əsası olmuşdur. Monoqrafiyada problemin nəzəri cəhətləri araşdırılır, bu sahədə mövcud olan kulturoloji və tarixi araşdırmalar təhlil olunur, orta çağların mədəni-tarixi prosesləri tədqiq edilir. Mahiyyətcə, bütün bunlar Azərbaycan mədəniyyəti tarixinə aid olan qeyri-tarixçi araşdırmalarına əhəmiyyətli tarixçi əlavəsidir. - Monoqrafiyada çox böyük tarixi dövrün (III-XVIII əsrlər) Azərbaycan mədəniyyətinin təkamülü prosesi başlıca araşdırma obyektinə çevrilmişdir. Məhz bu, Azərbaycan tarixinin öyrənilməsi prosesində təqdim olunan tədqiqat işinin əhəmiyyətini müəyyənləşdirir. - Araşdırma nəticəsində əldə olunmuş nəticələrdən tədqiqat işində göstərilmiş istiqamətlərdə (mədəniyyət nəzəriyyəsi və mədəniyyət tarixi, Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafının ictimai-iqtisadi və siyasi ilkin şərtləri, orta çağların müxtəlif yüzilliklərində Azərbaycan mədəniyyəti) xüsusi kursların keçirilməsi, xalqın tarixinin tədrisi, təbliği zamanı istifadə oluna bilər.
12 Monoqrafiya işi Azərbaycan MEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun «Azərbaycanın orta əsrlər tarixi» şöbəsində yazılmış və müzakirə olunmuşdur. Əsərin yazılması və çapa hazırlanmasında AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor O.Ə.Əfəndiyev başda olmaqla «Azərbaycanın orta əsrlər tarixi» şöbəsinin əməkdaşlarının bir sıra qeyd və təklifləri nəzərə alınmışdır. Müəllif onlara, habelə Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun rəhbərliyinə öz dərin minnətdarlığını bildirir.
1 Дружинин Н.М. Воспоминания и мысли историка, с. 5 – бу вя бундан сонракы тяръцмяляр мцяллифиндир, ясярлярин няшр или вя щяъми щаггында мялумат «Истифадя олунмуш мянбя вя ядябиййатын сийа- щысы»нда верилмишдир. 2 Rəsulzadə M.Ə. Çağdaş Azərbaycan tarixi, s. 105. 3 Yenə onun. Azərbaycan Cümhuriyyəti, s. 95. 4 Бах: Гасымов Х.С. Культура Азербайджана в XVI-XVII вв. Авторефе- рат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук. Баку, 1992, 23 с. 5 Бах: Yenə onun. Azərbaycan mədəniyyəti (XVI-XVII əsrlər). Bakı, Nurlan, 2002, 170 s.
13 I FƏSIL BAŞLICA MƏNBƏLƏRİN VƏ ELMİ ƏDƏBİYYATIN İCMALI, AZƏRBAYCANIN İSLAMAQƏDƏRKİ MƏDƏNİ TƏKAMÜL PROSESİNƏ ÜMUMİ BİR BAXIŞ § 1. Başlıca mənbələr. Azərbaycan mədəniyyətinin orta çağlar ərzindəki təkamül tarixinin araşdırılması prosesində dövrün
yazılı ilkin qaynaqlarından istifadə olunması labüd və zəruridir. Tarixi prosesi əks etdirən və xalqın keçmişinin öyrənilməsi işini xeyli asanlaşdıran tarixi mənbələrə dövrümüzə qədər gəlib çatmış maddi mədəniyyət abidələri və yazılı qaynaqlar daxildir. Müxtəlifliyi və zənginliyi ilə fərqlənən maddi mədəniyyət abidələri arxeologiya elminin araşdırma obyekti olduğu üçün onların ətraflı şəkildə nəzərdən keçirilməsini zəruri hesab etmədik. Təbiidir ki, araşdırma gedişində maddi mədəniyyət abidələrinin elmi təhlilinin nəticələri olan tədqiqat əsərlərindən kifayət qədər istifadə olunmuşdur. Buna görə də başlıca diqqəti yazılı mənbələrə yönəltmək fikrindəyik. Nəzərdən keçirilən çoxəsrlik tarixi dövrün yazılı qaynaqlarının əsas kütləsi ərəb və fars dillərindədir. Ərəb və fars dillərində tərtib olunmuş həmin əsərlərin (əsasən
təsviri səciyyə
daşıyan salnamələr, «ümumdünya» və regional miqyaslı tarixi hadisələri əks etdirən əsərlər, tarixi dastanlar və s.) xeyli qismi hələ Azərbaycan dilinə tərcümə olunmamışdır. Bu mənbələrin Azərbaycan dilinə tərcümə olunması işi yalnız son 10-15 il ərzində sürətlənmişdir və bu hal daha çox Azərbaycanın XX yüzilliyin sonlarına doğru yenidən siyasi müstəqillik qazanması ilə bağlıdır. Orta çağlar Yüklə 2,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|