Əli Abasov Rəna Mirzəzadə qenderə GİRİŞ
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.Qender və mədəniyyət.
18 tutulan və qadın ictimaiyyətinin çox önəmli forumu sayılan – Ümumdünya Qadın Konqresinin işindən də kənarda qalmadılar. Bu konqresin işində ABŞ-dan, Belçikadan, Çilidən, Avstriyadan, AFR-dən, İrlandiyadan, Puerto-Rikadan, Uqandadan, Fransadan və Qərbi Berlindən olan feminist qadınlar yaxından işğtirak edirdilər. Aparılmış qarşılıqlı fikir mübadiləsi feminist qadınların ideoloji platformasında olan kövrəkliyi üzə çıxardı, müəyyən qadın məsələlərində onların səhv mövqedə olduqları aydın oldu. Lakin, bununla belə feminist qadınların irəli sürdükləri bir çox problemlər və tələblər qadınlar tərəfindən geniş dəstək aldı. Feminst qadınların Ümumdünya Qadın Konqresindəki çıxışları onların sülh işi uğrunda yorulmaz mübariz oldularını bir daha sübut etdi. Təsadüfi deyildir ki, nüvə silahlarının qarşılıqlı ləğv olunması haqda Sovet-Amerika Müqaviləsinin imzalanmasını Qrinem – Kommondan olan qadınlar şadyanalıqla, mahnı və rəqslə, yandırılmış məşəllərlə, yürüşlərlə qarşıladılar. Bu qadınların lideri, xanım K.Xauzen deyirdi: «Vaşinqtonda imzalanan bu müqaviləni, biz altı illik mübarizəmizin nəticəsi və parlaq qələbəmiz hesab edirik». 1
1 Бах: «Правда» гязети, 1987, 23 декабр 19
• Pariarxal mədəniyyətin yaranması. • Yeni zamanda qender baxışları. Feminist qadınların müşahidələrinə görə həyatın bütün sahələri və mədniyyətin əsasını təşkil edən sosial institutlar, qaydalar əhatə olunmuşdur. BMT-nin məlumatlarına görə (onlar feminist təşkilatlar tərfindən tez-tez gətirilir və görünür ki, artıq köhnəlib) qadınlar ümumi dünya əmtəəsinin 2/3 –ni yaratdıqları halda, ümumdünya gəlirinin 10%-ni alır və dünya mülkiyyətinin yalnız 1%-nə sahibdirlər. Kişilərin «güclülüyü» yalnız qadının «zəifliyi» vasitəsilə təsbit olunur. («sahib – qul» münasibətləri). Buna görə də cəmiyyət özünün bütün sosial institutlarının vasitəsilə kişi və qadın üçün fərqli mənəvi normalar, sərvət idealı yaradır. Kişi üçün təşviq olunan normalar müstəqillik, fərdilik, fəallıq, qətiyyət və i.a. olduğu halda, qadınlar üçün fədakarlık, özünü qurban etmək emosionallıq, yumuşaqlıq, qayğıkeşlik, ailəyə bağlılıq, sədaqət məsləhət görülür. Cəmiyyətdə belə sosio-mədəni təsisat həyatın bütün sahələrində öz əksini tapmalıdır, tapır və onlara «hakimiyyət- tabeçilik» münasibətlərinin üstünlüyünü diktə edir. Məsələn, tarix kişilərin gözü ilə, kişilər üçün yazılır və buna görə də inqilablar, müharibələr digər sarsıntılar onun əsas mündəricatını elə təşkil edir ki, sanki bəşəriyyət tarixində zorakılıq inkişafın əsas hərəkətetdirici qüvvəsidir. Təbabətdə də, ümumiyyətlə elmdə də (əgər onlar ancaq Qərbin mövqelərindən çıxış edirlərsə) tədqiqatlar və əməli hərəkətlərdə güc, zorakılıq metodlarına üstünlük verir, onları daha faydalı hesab edirlər. 1996-cı ildə Moskvada nəşr olunmuş «Fəlsəfə» dərsliyində oxuyuruq ki, orta əsrdərdə bu bölünmə artıq Müqəddəs Kitabların nüfuzuna arxalanmağa başlayır. Kilsənin «atalarından» biri İskəndəriyyəli Filon belə deyirdi: «Trəqqi – qadına aidikdən, kişiyə aidçiliyə doğru hərəkətdir, zira qadın cinsi, felən material, passiv, tünd və şəhvani olduğu halda, kişi – fəal, rasionaldır və daha çox mənəvilik və fikir yaxındır. Kişi – qadına nisbətən daha dominantdır, səbəbin fəaliyyəti daha yaxındır: qadın – natamam, tabe, passivdir, rasional ağıllı, mənəviyyatlı – kişiyə, irasional-qadına aiddir. Makedon yığıncağında (585-ci il) «qadını insan hesab etmək olarmı» sualına cəmi bir səs çoxluğu ilə müsbət cavab alınmışdı. Orta əsrdə Avropada geniş yayılmış «İfritlərin çəkici» kitabının müəllifləri Y.Şprenger və Q.İnstitoris (1487-ci il) qadının kişiyə tabe vəziyyətini «femina» (fe-fides- inam, minus -defis-az) terminin özü ilə izah edirdilər: yəni kişiyə nisbətən allaha daha az inama və deməli həm də tabeçiliyə məhkumdur. Özünün insanların bərabərliyi uğrunda görkəmli mübarizəsi ilə səciyyələnən yeni zamanda cinslərin qeyri-bərabərliyi fəlsəfi bir prinsip kimi formalaşır. Məhz bu dövrdə təbii, cismani və deməli femin olan şeyin əzilməsi mədəniyyət ilə təfəkkürün sistem yaradan bir prinsipinə çevrilir. Təbiət haqqında düşüncələrin yerinə ona fəal təsir etmə vaxtı gəlir. Bu baxımdan F.Bekon Aristotelin təbiəti «toxunulmaz və zorlanmamış» qoyması haqqındakı iradı heç də təsadüfi deyil. Əksinə, Yeni zamanın mütəfəkkiri üçün dərk edən özünün təbiət üzərində hakimiyyət və üstünlüyünü təsbit edən kişidir. Həmişə insan tərəfindən canlı məxluq kimi dərk edilən təbiət ilk dəfə olaraq «ölür»: onun quruluşundan baş açmalı olan insanın əlində cansız mexaniki oyuncağa çevrilir. Digər bir mütəfəkkirin – Dekartın fikrincə, dərketmə Loqosun (rasional «kişi» şüurunun) Sofiyadan (intuitiv «qadın» şüurunda), kişinin və onun şüurunun Təbiətdən ayrılmasıdır. Faktlar göstərir ki, XVI-XVII əsrlərdə – «ağılın təntənəsi» dövründə əslində türkəçarə, «təbii» təbiblər olan qadınlara qarşı «əcinnə ovu» görünməmiş vüsət alır. Məhz bu vaxt qadın seksuallığı sərt kişi nəzarəti altına alınır, zira onlar «patriarxal» cəmiyyət tərəfindən eyib sayılır. Maarifçilik dövrü də cinslərin qarşılıqlı təsiri probleminə öz töhfəsini verdi. Bununla əlaqədar olaraq J.J.Russonun fikirləri daha çox diqqəti cəlb edir. baxmayaraq ki, təbiət əsl sərvətdir, lakin onunla eyniləşdirilən ən alçaq əxlaqi məxluqdur, belə ki, onun ehtirasları
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|