Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №4(78) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №4 (78)

113 
 
 
Tarladakı duman –  
 
Nə qəmli bir görkəm! 
 
Sanki uzaqda – orda, pərdə arxasında 
 
Gizlənir gəncliyim. 
 
SEVGİ NƏĞMƏLƏRİ 
 
Yenə görüşdük...                                        Məni tərk edirsən... 
 
Sənə çatmağın bir yolu var –                     Şikayətim yersizdir, 
 
Yalnız yuxular!                                          Axı bir zamanlar vardı: 
 
Ayılmaq ayrılıqdır.                                    Nə sən məni, 
 
Kaş ki oyanmasaydım!                              Nə mən səni tanımırdım. 
 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Səsindən tanıdılar payızı. Bakı. ATV nəşriyyatı, 2015 
2.
 
http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Japanese_literature 
3.
 
http://www.kanzaki.com/jinfo/jliterature.html 
4.
 
http://www.slideshare.net/miyaka_jay/japanese-literature 
5.
 
https://en.wikipedia.org/wiki/Tanka 
 
ABSTRACT 
Khumar Mammadova 
Saygyo and His Tankas   
     
               İn the article it deal with famous Japanese author Saygyo and his tankas. 
For the classical genre 
of Japanese poetry sometimes called "tanka". Great Japanese author Sayqyo noted that tanka  is a 
genre of 
classical Japanese  poetry and  one  of  the  major  genres  of Japanese  literature.  Originally,  in  the  time  of 
the Man'yōshū, the term tanka was used to distinguish "short poems" from the longer chōka. In the ninth 
and tenth centuries, however, notably with the compilation of the Kokinshū, the short poem became the 
dominant form of poetry in Japan, and the originally  general word waka became the standard name for 
this form. Saygyo’s tankas deal with ancient Japanese life and employment. 
  And  also different tankas 
which has translated from Japanese ino Azerbaijani language take part in this article. From my point of 
view it will help Azerbaijani readers 
 acquaining  classical Japanese literature.  It will also help improving 
literary relations between Azerbaijan and Japan 
 
РЕЗЮМЕ 
Хумар Мамедова 
Яапонский поэт сайгйо и его танкаи  
                                                               
В статье рассматриваются жизнь и творчество японского пеэта. Сайгйо анализируется его 
рассказы и читателю представляется интересные образцы.  
На  ряду  с  етим  исследователь  привлекает  к  анализу  направления  развития  классической 
японской поезии, такие ее жанры как танка, хайки и их роль во всей ее развитии.  
Автор статьи обосновивает мысль, что древняя японская поезия богата епитетами, неменяло 
исимися метафорами, что некоторые особенности, присущие японской поезии, характери для всей 
Восточной  поезии.  Исследователь,  рассмотрив  все  ети  вопросы,  приходим  к  конкретным 
заключениам.  
Другим  важным  результатом  исследования  является  тот  факт,  что  танкаи  Сайгйо  играют 
важную роль в японской поезии.  
В  статье  оцениваются  вопросы  перевода  танкаи  Сайгйо  на  азербайджанский  язык, 
выдвигаются  конкретные  предложения  по  близкому  ознакомлению  поетическим  стилем 
японского поета.   
 
      НДУ-нун  Елми  Шурасынын  23  sentyabr  2016-cı  ил  тарихли 
гярары иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01). 
      Məqaləni çapa təqdim etdi: AMEA-nın müxbir üzvü Ə.Quliyev 
 

---

114 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 4(78) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 4 (78) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 4 (78) 
 
 
PEDAQOGİKA 
 
KAMAL CAMALOV 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT: 37.01 
MOLLANƏSRƏDDİNÇİ MAARİFÇİLƏRİN TEATRLARIN TƏRBİYƏVİ ƏHƏMİYYƏTİ 
HAQQINDA GÖRÜŞLƏRİ 
 
Açar sözlər: mollanəsrəddinçi maarifçilər, ideya, teatrın tərbiyəvi əhəmiyyəti, tərəqqi 
Key words: mollanasraddinists, national press, enlightement, mother tongue  
Ключевые  слова:  просветители  молланасреддинцы,  идея,  воспитательная  роль 
театров, прогресс 
 
Mollanəsrəddinçilər  (Cəlil  Məmmədquluzadə,  Ömər  Faiq  Nemanzadə,  Əbdürrəhim  Bəy 
Haqverdiyev, Əliqulu Qəmküsar və b.) incəsənətin ideya saflığı, tərəqqisi və tərbiyəvi rolu ilə bağlı 
ardıcıl  mübarizə  aparmışlar.  Onlar  “Teatr  və  musiqa”  (“Molla  Nəsrəddin”  jurnal,  1906,  №28), 
“Teatr”  (“Molla  Nəsrəddin”  jurnal,  1911,  №16),  “Teatro  və  musiqi”  (“Molla  Nəsrəddin”  jurnal, 
1914,  №14),  “Teatr  və  musiqi”  (“Molla  Nəsrəddin”  jurnal,  1914,  №15),  “Teatromuz”  (“Molla 
Nəsrəddin” jurnal, 1922, №2), “Dövləti türk teatrosunda” (“Molla Nəsrəddin” jurnal, 1923, №11),  
“Teatro  və  musiqi”  (“Molla  Nəsrəddin”  jurnal,  1923,  №28),  “Teatro  açıldı”  (“Molla  Nəsrəddin” 
jurnal, 1924, №20) və sair kimi yazılarında musiqinin və teatrın tərbiyəvi əhəmiyyətindən danışaraq 
yazırdı: “Məlumdur ki, camaatın qabağa getməsi üçün teatr məclisləri ən faydalı bir şeydir. Bəlkə 
belə  olan  surətdə  teatr  məclislərinin  inkişaf  tapacağını  lazım  və  vacib  bilmək  lazımdır,  həmin  bu 
məqsədə çatmaq üçün sair millətlər şəhərlərdə və hətta kəndlərdə teatr cəmiyyətləri bina edirlər. Bu 
yolda çox pullar qoyub və teatrxanalar təsis edib, teatr işçilərinin günü-gündən tərəqqisinə çalışırlar.  
Qədim  Yunanıstanda  Homer,  İngiltərədə  Şekspir,  Almaniyada  Lassal,  Rusiyada  Qoqol, 
İtaliyada Ançello, İspaniyada Göhmani sair və sairlərin adları aləmi-mətbuatda min illər yadda qa-
lacaqlar” (1, 1906, №28). 
Xalqın  maariflənməsində  teatrın  rolunu  əvəzsiz  sayan  mollanəsrəddinçi  Əbdürrəhim  Bəy 
Haqverdiyev  yazır  ki,  “1920-ci  ildə  Azərbaycanda  savadsızlar  98  faizi  təşkil  edirdi.  Xalqla  danış-
maq,  onu  mədəniyyətə  və  maarifə  çağırmaq  üçün  ən  yaxşı  vasitə  teatr  səhnəsi  idi”  (2,  səh.  369). 
Çünki  “artist  üzünü  unluyub  acı  həqiqətləri  sənətin  şəkəri  ilə  şirinlədib  camaata  yedirdir”  (2, 
səh.333). Ancaq qazılar, axundlar teatra “nalayiq yer kimi” baxmış, belə yerə münasibətləri heç də 
normal olmamışdır. 1892-ci ildə Şuşada Haşım bəy Vəzirovun “Evlənmək su içmək deyil” adlı səh-
nələşdirilmiş  komediyasında  aktyorlardan  birinin  “Həzrət  Abbasa  and  olsun”  deməsi  ilə  aləm  bir-
birinə  dəymiş  1899-cu  ilədək  Şuşada  teatr  göstərilməsinə  veto  qoyulmuşdur.  Ə.B.Haqverdiyev 
“Keçmiş günlərdən” adlı yazısında əhvalatı belə xatırlayır: “Səhnədə qumar məclisi göstərilirdi. Bir 
guşədə  dörd  nəfər  əyləşib  “dörd  aşıq”  oynayırlardı.  Bir  aşığın  “alçı”  durması  üstündə”  mübahisə 
düşür. Oynayanlardan birisi aşığın alçı durduğunu sübut etdikdə, birisi, aşığın alçı durmayıb, ancaq 
palazın  qırışığına söykənib  alçıya bənzədiyini  söyləyir.  Birinci  oyunçu öz sözünü isbata  yetirmək 
üçün birdən qışqırdı: “A kişi, Həzrət Abbasa and olsun ki, aşıq alçıdır”. Bu sözlər teatro salonunda 
bir  bomba  kimi  partlayıb,  tamaşaçıların  arasında  böyük  bir  qarışıqlığa  səbəb  oldu.  Teatroda  olan 
gənclər: “Bu məlunlar, dinsizlər, Allahı tanımayanlar, araq-çaxır içənlər, nə haqq ilə teatro kimi na-
layiq bir yerdə Həzrət Abbasın adını çəkirlər” - deyə xəncər və tapançalara əl atdılar. Teatro yarım-
çıq  pozuldu,  “aktyorlar”  dal  qapıdan  qaçdılar.  Səhnədə  iştirak  edən  bir  müəllim  əynindəki  qadın 
paltarını  soyunmağa  vaxt  tapmadığından,  öz  paltarlarını  qoltuğuna  alaraq  evlərinə  qaçmışdı... 

---