Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №6 (76) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №6 (76)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Eksperimental hissə
142 Toplanılmış 51 nüsxə sestodun növ tərkibi V.M.İvaşkin və Q.S.Muxamadiyev tərtib etdikləri helmint təyinedicilərinə, həmçinin, E.İ.Pryadko, A.A.Kazkenov və N.A.Qubaydulinin hazırladıqları “Dırnaqlı heyvanların helmintləri” perfokart təyinediciyə əsasən müəyyən edilmişdir [7, 8]. Eksperimental hissə Nümunələr götürülən zaman heyvanlarda aparılmış profilaktiki dehelmintizasiyaların vaxtı nəzərə alınmış, əsasən tədbirlərdən 2-3 ay əvvəl və ya sonra koproloji müayinələr aparılmışdır. Helmintoloji müayinələrin nəticələri 1-ci cədvəldə verilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi muxtar respublikanın təsərrüfatlarında saxlanılan camışların anoplosefalyatozlarla yoluxması o qədər də yüksək deyildir (İE-17,2%). Camışların bir qədər fərqli yaşama tərzinə, qidalanma xüsusiyyətlərinə malik olaması, onların anoplosefalyatozlarla nisbətən zəif yoluxmasına səbəb olur. Cədvəl 1 Müxtəlif yaş qrupuna aid camışların anoplosefalyatozlarının rayonlar üzrə yayılması (helmintoovoskopik müayinələrə görə) 2013-2015-ci illər üzrə S № Rayonlar Müayinə edilən heyvan sayı Yoluxmuş heyvan sayı İnvaziyanın ektensivliyi İE % Bir qram kalda anoplosefalyat yumurtalarının orta sayı 1. Sədərək 71 14 19,7 98,2±2,1 2. Şərur 99 21 21,2 102,5±3,1 3. Kəngərli 24 5 20,8 99,4±2,5 4. Babək 55 8 14,5 86,1±3,4 5. Culfa 82 16 19,5 88,2±5,1 6. Şahbuz 59 7 11,9 75,9±3,2 7. Ordubad 46 6 13,0 82,9±2,3 Cəmi: 436 77 Orta göstərici: 17,2 90,5±3,1 Helmintoovoskopik müayinələrin nəticələrinii təhlil edərək, camışlarda anoplosefalyatoz invaziyalarının ekstensivliyi müəyyən edilmişdir. İnvaziyanın ekstensivlik dərəcəsi ən yüksək (İE- 21,2%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 102,5±3,1) Şərur rayonundakı, ən aşağı isə Sahbuz rayonundakı (İE-11,9%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 75,9±3,2) təsərrüfatlardan götürülmüş kal nümunələrində olmuşdur. Digər rayonlarda aparılmış helmintoovoskopik müayinələrin nəticələrini təhlil edərkən, Sədərək rayonunda invaziyanın ekstensivliyi İE-19,7%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 98,2±2,1; Kəngərli rayonunda İE-20,8%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 99,4±2,5); Babək rayonunda İE-14,5%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 86,1±3,4; Culfa rayonunda İE-19,5%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 88,2±5,1; Ordubad rayonunda isə İE-13,0%, bir qram kalda sestod yumurtalarının sayı 82,9±2,3 olmuşdur. Tədqiqat işlərində Muxtar Respublikanın müxtəlif rayonlarında kəsilmiş 46 baş camışın nazik bağırsaqlarında helmintoloji müayinələr aparılmışdır. Araşdırmalar nəticəsində yoluxmuş 12 bağrsaqdan (26,1%) 51 nüsxə sestod tapılmışdır. İnvaziyanın intensivliyinin orta göstəricisi 4,2±0,5 helmint/heyvan olmuşdur. Aşkar edilmiş anoplosefalyat nümunələrini araşdırarkən, camışlarda 4 növ sestodun: Moniezia expansa, M.benedeni, Avitellina centripunctata və Thysaniezia giardi-nin ərazidəki heyvanlarda parazitlik etdiyi müəyyən edilmişdir. Helmintoloji yarma müayinələrinin nəticələri 2-ci cədvəldə verilmişdir. Sədərək rayonunda camışların 9 bağırsaq nümunəsinin helmintoloji müayinəsində aşkar edilən 14 nüsxə anoplosefalyatların minimal uzunluğu 9,8 sm, maksimal uzunluğu isə 4,65 m olmuşdur. Anoplosefalyatların növ tərkibini araşdırarkən 6 nüsxə M.benedeni, 5 nüsxə Th.giardi və 2 nüsxə A.centripunctata sestodlarının olduğu müəyyən edilmişdir. Helmintoloji müayinələrdə bir sestod 143 inkişafının başlanğıc mərhələsində olduğundan, strobila, yetkin və hermofrodit buğumlar formalaşmamışdır. Buna görə də onun növ mənsubiyyətini müəyyən etmək mümkün olmadı. Sərur rayonunda aparılan helmintoloji yarma müayinələrində 11 bağırsaq nümunəsindən 18 sestod tapılmışdır ki, bunların minimal uzunluğu 11,5 sm, maksimal uzunluğu isə 5,63 m olmuşdur. Müaynələrin gedişində bağırsaqlarda yalnız iki anoplosefalyat növü aşkar edilmişdir. Bunlardan 12 nüsxə M.benedeni, 5 nüsxə isə M.expansa olmuşdur. Bir sestodun növ mənsubiyyəti təyin edilməmişdir. Cədvəl 2 Camışlarda parazitlik edən anoplosefalyatların növlərə görə yayılması (helmintoloji yarma müayinələrinə görə) Kəngərli rayonundakı ət-kəsim məntəqələrindən götürülmüş 8 nazik bağırsaq nümunəsinin müayinəsi zamanı 9 nüsxə sestod tapılmışdır ki, bunların minimal uzunluğu 1,25 m, maksimal uzunluğu isə 4,36 m olmuşdur. Anoplosefalyatların növ tərkibini araşdırarkən 5 nüsxə M.benedeni, 3 nüsxə Th.giardi və bir nüsxə A.centripunctata sestodlarının olduğu aşkar edilmişdir. Babək rayonunda aparılan helmintoloji müayinələrdə 6 nazik bağırsaqdan 4 sestod tapılmışdır ki, bunların minimal uzunluğu 3,97 m, maksimal uzunluğu isə 4,78 m olmuşdur. Bu helmintlərdən 2 nüsxə M.benedeni, 2 nüsxə isə M.expansa növlərinə aid olmuşdur. Culfa rayonunda aparılan helmintoloji yarma müayinələrində bir bağırsaq nümunəsindən 3 sestod tapılmışdır ki, bunların minimal uzunluğu 3,66 m, maksimal uzunluğu isə 4,83 m olmuşdur. Müayinələrin gedişində aşkar edilmiş 3 nüsxə sestodun M.benedeni olduğu müəyyən edilmişdir. Ordubad rayonunda helmintoloji müayinə edilən 5 bağırsaq nümunəsindən yalnız birində 3 nüsxə sestod aşkar edilmişdir. Sestodların minimal uzunluğu 2,45 m, makisimal uzunluğu 3,86 m olmuşdur. Aşkar edilən sestodların növ mənsubiyyəti araşdırılarkən hər 3 nüsxə helmintin Th.giardi olduğu müəyyən edildi. Sahbuz rayonunda helmintoloji yarma müayinəsi aparılmış 3 bağırsaq nümunəsinin heç birində anoplosefalyatlara rast gəlinməmişdir. S № Rayonla r sestod sayı (nüsxə ) M. be ne de ni % M. e xpa nsa % A.c entripunc tat a % Th.giar di % Tə yin ol unmamış % 1. Sədərək 14 6 42,9 - - 2 14, 3 5 35,7 1 7,1 2. Şərur 18 12 66,7 5 27,8 - - - - 1 5,5 3. Kəngərli 9 5 55,5 - - 1 11, 2 3 33,3 - - 4. Babək 4 2 50,0 2 50,0 - - - - - - 5. Culfa 3 3 100, 0 - - - - - - - - 6. Şahbuz - - - - - - - - - - 7. Ordubad 3 - - - - - - 3 100, 0 - - Cəmi: 51 28 7 3 11 2 Orta göstərici: 54,9 13,7 5,9 21,5 3,9 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|