Elmi redaktor: Azərbaycan Dövlət İqtisad

 

---

 

---

6.15.Müəssisədə mənfəətin formalaşması istiqamətləri 
 
60 

---

6.16. Müəssisənin balans mənfəəti 
 
Müəssisələrdə rentabellik göstəriciləri 
 
61 

---

6.17. Müəssisələrdə maliyyənin idarə olunması sistemi 
 
62 

---

6.18. Müəssisədə maliyyə risklərinin 
idarə olunması 
MALIYYƏ RISKLƏRININ
 
NÖVLƏRİ 
RİSK-ZƏRƏRİN BAŞ VERMƏSİ 
EHTİMALIDIR 
İSTEHSAL 
RİSKİ 
 
KOMMERSİYA 
RİSKİ 
 
MALİYYƏ 
RİSKİ 
İSTEHSAL \ / 
PROSESİNDƏ 1 I 
BAŞ 
VERİR 
j \
 
MƏHSUL  SATI-\  /  ŞI, 
XAMMAL 
VƏ 
\ 
/ 
MATERİALLA- 
\/ 
RIN 
ALIŞI  PRO-  |(  SESİ  İLƏ 
ƏLA- 
j\ 
QƏDARDIR / \
 
MÜƏSSİSƏNİN 
\ 
BANKLA, BİRJA 
^ 
İLƏ, SIĞORTA, 
KOMPANİYALARI 
MALİYYƏ 
ORQANLARI İLƏ 
MYNASİBƏTLƏR- DƏ 
BAŞ VERİR 
>
 
RİSKLƏRİN SƏBƏBLƏRİ 
İSTEHSAL 
HƏCMİNİN 
AZALMASI 
SATIŞIN AZALMASI, 
QİYMƏTLƏRİN 
ARTMASI, 
XƏRCLƏRİN 
ARTMASI, İTKİLƏR 
VƏ S. 
İNFLYASİYA
 
AMİLİ,
 
BANKIN
 
UÇOT
 
STAV-
 
KASININ
 
ARTMASI,
 
QİYMƏTLİ
 
KAĞIZ>
 
LARIN 
DƏYƏRİNİN
 
AZALMASI
 
63 

---

6.19. Azərbaycan Respublikasının qiymət sistemi 
Qiymət 
Milli 
iqtisadiyy
atda xidmət 
sferasına 
görə 
Göstəril
ən 
xidmətərin 
qiymətlə
ri 
Topdan 
satış 
aıvmətlər
i 
Pərakən
də 
qiymətl
ər 
Tədarüfkqi
ymət 
ləri 
Tikinti 
məhsullanna 
Xarici 
ticarət 
qiymətləri 
Dövlət 
tənzim- 
lənməsinin 
şərtliyinə 
görə 
^ Bazar 
Tənzimlən
ən 
qiymətlə
r 
Qiymətəməl
ə- 
gəlmə 
mərhə- 
ləsinə 
görə 
İstehsalç
ının 
topdan-sa
tış 
qiymətlə
ri 
Topdansat
ış 
buraxıl
ış 
qiymətləri 
Tədarük 
topdansa
tış 
qiymətlə
ri 
Pərakənd
ə 
aivmətlə
ri 
Bazis 
şərtlərin
in 
uçotuna 
görə 
Anbar 
Stansiya 
gön- 
dəriş 
qiymət- 
lən 
Vaqon 
Vaqon 
stansiya 
təyinat 
qiymətləri 
Anbar 
Ticarətin 
təşkili 
forması və 
qiymətin 
informasiya
sı 
Birbaşa 
kontrakt- 
iarın 
qiymətləri 
I Birja qiymətləri 
^ Hərrac qiymətləT 
Satış 
tender 
aivmətlə
ri 
Sorğu qiymətləri 
# Preyskurant 
TəkUf 
64 

---

VII.
 FƏSIL
,
 DÖVLƏT 
MALİYYƏSİ 
7.1.
 
Dövlət maliyyəsinin mahiyyəti və 
iqtisadi inkişafda rolu 
Dövlət  maliyyəsi  ölkənin  maliyyə  sisteminin  tərkib 
hissəsidir.  Dövlət  maliyyəsi-  milli  sərvətin  bir  hissəsinin  və 
ictimai  məhsulun  dəyərinin  bölgüsü  və  yenidən  bölgüsü  ilə 
əlaqədar  olaraq  dövlətin  və  dövlət  müəssisələrinin  maliyyə 
resurslarının  formalaşdıniması  və  cəmİ5:yətin  sosial-mədəni 
ehtiyaclarını ödəyən, istehsalın təmin edilməsi, genişləndirilməsi, 
ölkənin  müdafiəsi  və  idarəedilməsi  tələbatlannm  ödənilməsi 
məqsədilə  yaranan  pul  münasibətləridir.  Dövlətin  iqtisadi  və 
sosial  sahələrdə  yerinə  yetirməli  olduğu  vəzifələrin  vacibliyi 
maliyyə  resurslannm  məqbul  hissəsinin  onun  əlində 
cəmləşdirilməsini,  mərkəzləşdirilməsini  zəruri  edir.  Bu 
resurslardan istifadə forması isə dövlətin iqtisadi, siyasi və sosial 
vəzifələrinin  yerinə  yetirilməsi  təlabatının  maliyyə  təminatçısı 
rolunda  çıxış  edən  dövlətin  mərkəzləşdirilmiş  pul  vəsaiti 
fondlarıdır.  Dövlət  maliyyəsinin  iqtisadi  inkişafdakı  rolu 
iqtisadiyyatın 
sabitləşdirilməsi, 
bazar 
münasibətlərinə 
uyğunlaşma,  investisiya  fəallığının  stimullaşdıniması  kimi 
fəaliyyəti  ilə  izah  olunur.  Dövlət  maliyyəsinin  əsas  prinsipləri 
aşağıdakılardır: 
•
 
qanunverici və normativ bazanın vahidliyi; 
•
 
aşkarlıq və şəffaflıq; 
•
 
məqsədli istiqamətlənmə; 
•
 
qənaətcillik və rasionallıq; 
•
 
məqsədlərin reallaşdınimasına elmi yanaşma; 
•
 
maliyyə axınlarının mərkəzləşdirilmiş əsasda idarə 
edilməsi. 
Bütün  mövcud  sistemlər  kimi  dövlət  maliyyəsinin  də 
mahiyyəti  onun  funksiyaları  vasitəsilə  təzahür  edir.  Dövlət 
maliyyəsinin 
funksiyalannı 
aşağıdakı 
kimi 
sıralamaq 
mümkündür:  ÜDM  və  MG-in  bölgüsü  və  yenidən 
bölüşdürülməsi,  iqtisadiyyatın  dövlət  tənzimlənməsi  və  onun 
stimullaşdırıl-  ması  və  məhdudlaşdmlması,  qeyri-istehsal 
sahələrinin və 
65 

---