Əsmər Sadıq qızı Bədəlova

 
63 
arasında  sıx  dialektik  qarşılıqlı  əlaqənin təmin  olunması  və 
onun insanın bütün həyatı boyu ardıcıl davam etməsi. 
8.Varislik  -t
əhsil sahəsində  əldə  olunmuş  bilik  və 
t
əcrübənin ardıcıl olaraq növbəti nəslə (dövrə) ötürülməsi.  
9.Liberallaşma  -təhsil sahəsinin və təhsil fəaliyyətinin 
açıqlığının genişləndirilməsi. 
        
10. İnteqrasiya -milli təhsil sisteminin dünya təhsil siste-
min
ə  səmərəli formada  qoşulması  və  uyğunlaşması  əsasında 
inkişafı.  
        Bürün bu prinsipl
ər imkian verir ki: 
        -t
əhsil alanlar müasir tələblərə  və  şəraitə  uyğunlaşsın, 
r
əqabət qabiliyyəti olsun, informasiya cəmiyyətində  yaşayıb 
f
əaliyyət göstərə  bilsin, ünsiyyət yaratmaq  bacarığı  forma-
laşsın;  
       -m
əsuliyyətli, kollegial  qərarların  qəbulunda, demokratik 
t
əsisatların  fəaliyyətində  və  inkişafında  iştirak  etmək keyfiy-
y
ətlərinə malik yaradıcı şəxsiyyət və vətəndaş formalaşsın;  
        -ömürboyu t
əhsil hamı üçün mümkün olsun; 
        -böyüy
ən nəsildə  intellektual səviyyəyə  və  praktiki  iş 
qabilyy
ətinə, yeni texnologiyalara yiyələnmək, informasiya 
axınında çevik istiqamət tapmaq bacarığı formalaşsın; 
         -c
əmiyyətin yüksək səviyyəli və rəqabət qabiliyyətli kadr 
p
otensialına təlabatının ödənilməsi üçün real zəmin yaransın; 
         -t
əhsilalanlara  qarşı  hər  hansı  fiziki  və  psixi  zorakılığa 
yol verilm
əsin.  
Az
ərbaycan Respublikasında təhsil formaları aşağıdakı 
kimidir: 
          -formal  -y
əni dövlət təhsil sənədinin  verilməsi ilə  başa 
çatan t
əhsil forması; 
         -qeyri  -formal – müxt
əlif kurslarda, dərnəklərdə və fərdi 
m
əşğələlrdə əldə edilən və dövlət təhsil sənədinin verilməsi ilə 
müşayiət olunmayan təhsil forması;  
         -informal    -y
əni özünütəhsil yolu ilə  biliklərə  yiyələn-
m
ək; 

---

 
64 
T
əhsilalma  formalarına  gəldikdə  isə  onlar  aşağıdakı 
kimidir: 
-
əyani; 
-qiyabi; 
-distant (m
əsafədən); 
-s
ərbəst (eksternat); 
-
əlavə  təhsil  (ixtisasartırma,  stzjkeçmə, yenidənhazır-
lanma); 
          -xüsusi    t
əhsil  (sağlamlıq  imkanları  məhdud olan 
uşaqlar üçün yaradaılımış xüsusi şəraitdə təhsil). 
Z
əruri hallarda, müasir təhsil texnologiyalarından 
istifad
ə etməklə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (yəni nazirlik) 
t
ərəfindən müəyyən edilmiş qaydada digər təhsilalma formaları 
da h
əyata keçirilə bilər. 
         T
əhsil müəssisələrinə  gəldikdə  isə  onlar mülkiyyət 
növün
ə görə dövlət, bələdiyyə və  özəl təhsil ocaqlarıdır. 
T
əhsil müəssisələrinin  aşağıdakı  tipləri və  növləri 
vardır: 
m
əktəbəqədər təhsil müəssisələri = 
-körp
ələr evi; 
-körp
ələr evi – uşaq bağçası; 
-
uşaq bağçası; 
-
xüsusi uşaq bağçası; 
ümumi t
əhsil müəssisələri =  
-ibtidai, orta  v
ə tam orta ümumtəhsil məktəbləri; 
-xüsusi m
əktəblər və xüsusi internat məktəbləri; 
-
sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün xüsusi 
m
əktəblər və internat məktəbləri; 
          -
istedadlı şagirdlər üçün məktəblər; 
         -gimnaziyalar (istedad v
ə qabilyyəti ilə fərqlənən şagird-
l
ər üçün təmayüllər üzrə təhsil xidmətləri göstərən ümumitəhsil 
mü
əssisələri); 

---

 
65 
         -liseyl
ər (ümumi və  tam orta təhsil səviyyələrində 
istedad
lı  şagirdlər üçün müvafiq təmayüllər üzrə  təhsil 
xidm
ətləri göstərən ümumitəhsil müəssisələri); 
ilk  peşə - ixtisas təhsili müəssisələri =  
-
peşə məktəbləri; 
-
peşə liseyləri; 
orta ixtisas t
əhsili müəssisələri (kolleclər); 
ali t
əhsil müəssisələri; 
          
əlavə  təhsil müəssisələri  (təkmilləşmə,  ixtisasartırma, 
yenid
ənhazırlanma,  stajçekmə, təkrar ali təhsil,  yaşlılıarın 
t
əhsili, dərəcələrin yüksəldilməsi); 
          m
əktəbdənkənar  təhsil müəssisələri = 
-
uşaq yaradıcılıq mərkəzləri; 
-
uşaq və gənclər idman məktəbləri; 
-
uşaq və gənclər şahmat məktəbləri; 
-ekoloji t
ərbiyə və təcrübə mərkəzləri; 
-
texniki yaradıcılıq mərkəzləri; 
-turizm v
ə diyarşünaslıq mərkəzləri; 
-b
ədii yaradıcılıq mərkəzləri. 
          Qeyd ed
ək  ki,  şagird  kontingentinin az olduğu  şəraitdə 
ibtidai v
ə  orta təhsil müəssisələri    azkompletktli    (şagirdlərin 
sayca çox az olması səbəbindən eyni dərs
 
saatında  iki müxtəlif 
sinf
ə eyni müəllimin rəhbərliyi altında dərs keçilməsi) formada  
f
əaliyyət göstərə bilər. 
         Az
ərbaycan Respublikasında  aşağdakı  təhsil pillələri və 
s
əviyyələri müəyyən olunur: 
-m
əktəbəqədər təhsil;  
-ibtidai t
əhsil;  
-ümumi orta t
əhsil;  
-tam orta t
əhsil;  
-
ilk peşə - ixtisas təhsili; 
-orta ixtisas  t
əhsili; 
-ali t
əhsil.  
Ali t
əhsil üç səviyyədə keçirilir: 

---