Фаиг Абдуллайев
Yüklə 6,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Фаиг Абдуллайев____________________________________ 36 Azərbaycan İnqilab Komitəsinə MƏLUMAT Zəngəzur
- Azərbaycan Respublikası Baş Milli Arxiv idarəsinin 410- cu fondu. Siyahı 1, iş 130 Eyni sənəd AKP MK-nə göndərilmiş və Azərbaycan
- ___________________Зянэязур асланы–Аслан бяй Султанов
- (Azərbaycan Respublikası Prezidenti Aparatının Siyasi sənədlər arxivi. Fond 1, siyahı 2, saxlama vahidi 139) . Bu sənədi sizə təqdim edirik
Фаиг Абдуллайев____________________________________ 36 Azərbaycan İnqilab Komitəsinə MƏLUMAT Zəngəzur Zəngəzur qəzasının məsul işçilərinin Zəngəzurun müsəl- man ərazilərinin ermənilərə birləşdirilməsi ilə bağlı çağırıl- mış qurultayındakı nümayəndələrin çoxsaylı çıxışlarından aşağıdakı nəıticəyə gəlmək olar: Milli münaqişələr zəminin- də iki ilə yaxın davam edən müharibə Zəngəzurdakı vəziyyəti son həddə gətirib çıxarıb. Müsəlman kəndlərində olduğu kimi erməni kəndlərində olan torpaqlar da demək olar ki, zəbt olunub. Kəndlilər qapını kəsdirən qışın gəlişindən daha çox narahatdırlar. Torpaq çoxdandır ki, qar altında qalıb, günəş görsənmir. Hər tərəf açıq səma altında gecələməli olan, heç bir yerdən yardım gözləməyən qaçqınlarla doludur. Qızıl Ordunun onlara kömək edəcəyini dərk edən kəndlilər son tikələrini də onlara verməyə hazırdır. Daxili nizam-intizamın bərqərar olmasında dövlət qulluqçularının iştirakı nəzərə çarpmır. Hər yerdə inqilab komitələri təşkil olunub. Tikinti işləri getmir, məktəblər yoxdur, quruculuq işləri aparılmır, dərsliklər, kağız, bir sıra dəftərxana ləvazimatları çatışmır. Azərbaycan Respublikası Baş Milli Arxiv idarəsinin 410- cu fondu. Siyahı 1, iş 130 Eyni sənəd AKP MK-nə göndərilmiş və Azərbaycan Respublikası Prezident Aparatının siyasi sənədlər arxivində Fond 1. Siyahı 1. İş 110 qrifi ilə saxlanılır. İnqilab Komitəsinə verilən məlumatla tanış olduqda insanın qanını donduracaq bir fakt, o faktın arxasında isə ___________________Зянэязур асланы–Аслан бяй Султанов 37 məkrli bir niyyətin dayandığı diqqəti çəkir. Sənədlə tanış olduqda bir fakt insanda ikrah hissi doğurur ki, bizim Azərbaycan tərəfindən olan qurultay iştirakçıları çox primitiv bəhanələr gətirməklə(guya ki, dərslik, kağız, dəftərxana ləvazimatları çatışmır) Zəngəzurun Ermənistana birləşdiril- məsinin labüd olduğunu bildiriblər. Həmin qurultayda çıxarılan qərar əslində Azərbaycan xalqının kürəyinə saplan- mış zəhərli bir xəncər idi. Qurultayın məqsədi Türk dünyasını coğrafi cəhətdən bir-birindən ayrı salmaqdan ibarət idi. Qurultay nümayəndələri, Çingiz İldırımın himayə etdiyi yerli xainlərlə birlikdə bəsit və gülüş doğuran faktları əsas götürərək Zəngəzurun Ermənistana verilməsini qaçılmaz hesab ediblər. Qurultay iştirakçılarından biri, o dövrdə fəal kommunist- lərdən biri olan Nəzər Heydərov sonradan yazdığı “Zəngəzur dağlarında” adlı kitabında yazır ki, “ Belə ağır bir şəraitdə Zəngəzur qəza partiya təşkilatının qurultayı çağırıldı. Qurul- tay 1920-ci ilin ikinci yarısında Gorusda açıldı. Qurultayın işinə Armenak Qaragözov rəhbərlik edirdi”. Arxiv sənədləri təsdiq edir ki, Çingiz İldırım Zəngəzurun Ermənistana verilməsində canfəşanlıq göstərən, xalqına xəyanət yolunu seçən qüvvələrə birbaşa rəhbərlik edib və onları bu işlərə ruhlandırıb. (Azərbaycan Respublikası Prezidenti Aparatının Siyasi sənədlər arxivi. Fond 1, siyahı 2, saxlama vahidi 139). Bu sənədi sizə təqdim edirik: Фаиг Абдуллайев____________________________________ 38 ___________________Зянэязур асланы–Аслан бяй Султанов 39 Фаиг Абдуллайев____________________________________ 40 ___________________Зянэязур асланы–Аслан бяй Султанов 41 Фаиг Абдуллайев____________________________________ 42 ___________________Зянэязур асланы–Аслан бяй Султанов 43 Armenak Qaragözov həmin dövrlərdə Zəngəzurun Ermənis- tan tərəfinin fövqəladə komissarı olub. Həmin dövrdə Zəngəzurun və Qarabağın Azərbaycan tərəfinin fövqəladə komissarı isə kommunist partiyasının üzvü olmayan Aslan bəy Sultanov olmuşdur. O dövrdə Azərbaycanda yeganə kommunist partiyası üzvü olmayan fövqəladə komissar Aslan bəy olmuşdur. Nəzər Heydərov adı çəkilən kitabında yazır ki, “Qurulta- yın nümayəndələri Zəngəzurun həm erməni, həm də azər- baycanlılar hissəsindən olan partiya təşkilatlarının nümayən- dələri idi. Qurultay qəza komitəsi seçdi. Komitənin rəyasət heyətinin üzvləri Akop Komari, Xristofor Mkrtıçyan, Maqiç Maşur- yan, Oruc Babayev, Kərim İsgəndrov və bu sətirlərin müəllifi (müəl: yəni Nəzər Heydərov)”. Əgər əldə etdiyimiz arxiv sənədləri olmasaydı qurultayın nə üçün çağırıldığı və hansı qərarı qəbul etdiyi indiyədək xalqa məlum olmadığı kimi, yenə də gizli olaraq qalacaqdı. Yəqin elə həmin sətirlərin müəllifi Nəzər Heydərov özü də ağlına sığışdıra bilməzdi ki, illər boyu üstünü pərdələdiyi gizlinlər bir gün üzə çıxa bilər. Çıxa bilər və həqiqət aşkar olar. Nəzər Heydərovun kitabında qurultay haqqında ümumi məlumat verilsə də konkret olaraq qurultayda baş vermiş xəyanət haqqında bir söz belə işlənməyib. Qurultayın çıxar- dığı qərar Zəngəzurun Ermənistana verilməsi idi. Əgər Nəzər Heydərov bu qərarın xəyanət olduğunu doğrudan da bilmirdisə nədən kitabında qərar haqqında sükutla keçir. Bu barədə bir məlumat da olsun yazmır. Hər bir qurultayın çıxardığı qərar olur. Arxiv sənədləri çıxarılan qərarın nədən ibarət olduğunu açıb göstərdi. Amma təəssüflər olsun ki, həmin qərardan sonra Azərbaycan xalqının başına gətirilən Yüklə 6,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|