Rəy verən: f.ü. f d. dos. Fazil Rüstəmov

Yaşar Əhmədov Azər Hətəmov 

xeyriyyə cəmiyyətinə, Yəhudi xeyriyyə  cəmiyyətinə, Erməni və 

Yəhudi Milli Şuralarına və digər cəmiyyətlərə uşaqların, qocalann 

və  b.  imkansız  adamlann  saxlamiması  üçün  xeyli  vəsait 

ayırmışdır. 

-

 

Aprel 

çevrilişindən 

sonra 

Azərbaycan 

Xalq 

Cümhuriyyətinin  demokratik  nailiyyətlərinə  ağır  zərbə  endirilsə 

də  bir  sıra  demokratik  prinsiplər,  ilk  növbədə  azsaylı  xalqların 

hüquqlarının qorunması istiqamətində əməli addımlar atılmış və 

bu 1937-ci il dekabnn 5-də qəbul edilən dövlətin Əsas Qanunu - 

Azərbaycan SSR-in Konstitusiyasında öz əksini tapmışdır. 

-

 

Konstitusiyanın  130-cu  maddəsində  göstərilirdi  ki; 

“Azərbaycan  SSR  vətəndaşlarının  hüquqi  baxımdan  bərabərliyi 

sarsılmaz bir qanundur. İrq və ya milli müstəsnahğın və ya nifrət 

və  etinasızlığın  hər  hansı  bir  şəkildə  təbliğ  edilməsi  -  qanunla 

cəzalandırılır”. 

-

 

Azərbaycan  SSR-in  1978-ci  il  Konstitusiyasının  50-ci, 

62-ci və 73-cü maddələrində: 

*

 

Azərbaycan  SSR  vətəndaşlannm  vicdan  azadlığı,  başqa 

vətəndaşların milli ləyaqətinə hörmət etmək, 

*

 

Azərbaycan SSR-də rus  dilinin, habelə əhalinin  danışdığı 

başqa dillərin bütün bu orqanlarda və idarələrdə hüquq bərabərliyi 

əsasında azad surətdə işlədilməsini təmin etmək kimi müddəalar 

multikultural mühiti möhkəmləndirir, 

*

 

Azərbaycan  multikulturalizminin  siyasi  və  hüquqi  qay- 

naqlanm doldururdu. 

-

 

Bu  qaynaqlar  XX  əsrin  sonunda,  ölkə  yenidən 

müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra da zənginləşmiş, Azərbaycan 

Respublikası polietnik əhaliyə malik olan azsaylı xalqlann hüquq 

və  azadlıqlarının  qorunmasını  dövlət  siyasətinin  əsas 

istiqamətlərindən biri olduğunu götürərək, 1992-ci il 16 sentyabr 

fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasında yaşayan milli azlıqlar, 

azsaylı  xalqlar  və  etnik  qrupların  qorunması,  dil  və 

mədəniyyətinin  inkişafına  dövlət  yardımı  haqqında”  azsaylı 

xalqların mədəni inkişafına geniş imkanlar vermiş, onların 

102 

---

Multikulturalizm - fəlsəfi lüğət 

hüquqlannın  qorunmasını  hüquqi  dövlətin  əsas  vəzifəsi  kimi 

götürmüşdür. 

" Çoxmillətli və tolerant bir ölkə olan Azərbaycanın musiqi 

mədəniyyətində müxtəlif xalqların musiqi ənənələrinin təzahürü 

multikulturalizm ənənələrinin həyatiliyini bir daha təsdiq edir; 

*

 

geniş 

mənada 

Azərbaycan 

musiqi 

folkloru 

azərbaycanlıların  və  Azərbaycanda  yaşayan  azsaylı  xalqların, 

etnik və milli qrupların musiqi yaradıcılığını özündə ehtiva edir. 

-

 

Azərbaycan  musiqi  mədəniyyətinin  ümumi  mənzərəsində 

azsaylı  xalqİaııa  və  cinik  qrupların  musiqi  folklorunun  yanaşı 

yaşaması,  yaxın  fəaliyyət  sahələri  və  qarşılıqlı  təsiri  göz 

qabağındadır. 

-

 

Bu xalqların musiqi folklorunun ayn-aynhqda öyrənilməsi, 

etnomusiqişünaslıq  baxımından  müqayisələrin  aparılması  çox 

böyük və qlobal mövzudur: 

*

 

bir  sıra  tədqiqatlarda  azsaylı  xalqlann  və  etnik  qrupların 

musiqi  folkloru  tədqiqat  obyektinə  çevrilsə  də,  onların 

Azərbaycan  musiqi  mədəniyyəti  kontekstində  qarşılıqlı 

əlaqələrinin öyrənilməsi vacibdir. 

-

 

Qədim  dövrlərdən  bu  günə  kimi  şifahi  olaraq  nəsildən- 

nəslə ötürülən musiqi folkloru xalqın dünyagörüşünü, arzu- lannı, 

həyat tərzini, mərasimlərini əks etdirir. 

-

 

Bütün  xalqların  musiqi  folklorunda  öz  əksini  tapmış 

janrların, təcəssüm olunan mövzuların ümumi olduğunu qeyd edə 

bilərik. 

-

 

Musiqi folklorunun ən qədim janrları sayılan laylalar, beşik 

mahnıları,  yallitipli  rəqslər,  əmək  nəğmələri,  ailə  və  mövsüm 

mərasimləri ilə bağlı mahnı və rəqslər demək olar ki, dünyanın bir 

çox xalqlarının musiqi folklorunun əsasını təşkil edir və ümumi 

janr xüsusiyyətlərinə malikdir. 

-

 

Bununla  yanaşı,  hər  bir  xalqın  musiqi  folkloru 

özünəməxsus, unikal və təkrarolunmazdır. 

103 

---

Yaşar Əhmədov AzərHətəmov 

-

 

Müxtəlif  millətlərdən  olan  insanların  əmək  prosesi, 

mərasimləri, məişəti, tarixi hadisələrlə bağlı yaratdıqları mahnı və 

rəqslər  rəngarəng  olmaqla,  hər  bir  xalqın  musiqi  dilinin  və 

təfəkkürünün özəlliklərini əks etdirir. 

-

 

Bütün  bunlar  azərbaycanlıların  musiqi  folklorunda, 

həmçinin,  Azərbaycanda  yaşayan  xalqlann  və  etnik  qrupların 

musiqi folklorunda təzahür edir. 

-

 

Uzun  əsrlər  boyu  Azərbaycanın  müxtəlif  ərazilərində 

məskunlaşan  və  ölkənin  əsas  əhalisi  olan  azərbaycanlılarla 

qaynayıb - qanşan bir çox xalqlann nümayəndələri yaşayır: 

*

 

bunlar İslam, Xristianlıq, ludaizm və digər dinlərə sitayiş 

edir və müxtəllif dil qruplanmn təmsilçiləridir: tatarlar, mesxetİ 

türkləri (Altay ailəsinin türk qolu), tatlar, talışlar, dağ yəhudiləri, 

kürdlər  (hind  -  avropa),  udilər,  ləzgilər,  avarlar,  saxurlar, 

buduqlular,  ingiloylar,  qrızlar,  xmaliqiar  (qafqaz),  ruslar,  molo- 

kanlar, ukraynalılar (slavyan) və b. 

-

 

Bütün bu xalqlar öz dinlərini, dillərini, inanclarını, milli - 

mədəni  dəyərlərini  qoruyub  -saxlayaraq,  özünəxas  adət-ənə- 

nələrini,  mərasim  mədəniyyətini  yaşadır  və  gələcək  nəsillərə 

ötürürlər: 

*

 

eyni zamanda onlar azərbaycanlılann musiqi folklorundan 

bəhrələnərək,  qarşılıqlı  olaraq,  Azərbaycan  ərazisində  keçirilən 

dini və milli bayramlarda iştirak edirlər: 

*

 

Azərbaycanda ən qədim mərasim kimi dövlət səviyyəsində 

geniş  surətdə  qeyd  edilən,  YUNESKO-nun  bəşəriyyətin  qeyri  - 

maddi  və  mədəni  irsi  siyahısına  salınmış  Novruz  bayramında 

azərbaycanlılarla yanaşı respublikamızda yaşayan bütün xalqlann 

iştirak etməsi multikulturaiizm ənənələrini bariz nümayiş etdirir. 

-

 

Azərbaycan 

musiqi 

folklorunda 

multikulturaiizm 

əlamətləri haqqında danışarkən, Qafqaz xalqlarının rəqslərindən 

istifadəni qeyd etməliyik: 

*

 

Azərbaycan  rəqs  musiqisində  Qafqaz  xalqlannm  rəqsləri 

müəyyən yer tutur; 

104 

---