Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Baxıram - Mərkəzi Komitənin qarşısında bütöv bir ordu var. Məni görən kimi, general Boris Karikovskiy dedi: «Bu ki bizim Roza Baqlanovadır!» - hamı kənara çəkildi.
- Prezidiumun altından keçib meydana çıxdım, ürək ağrısı ilə dedim: «Mən faşistlərdən qorxmamışam, öz uşaqlarımdan niyə qorxmalıyam» Cavanlar hay-küy
- Heç bir şübhə yoxdur bu həqiqətə: Əsl müdrikliyi qocalıq verir. Cavan hər nə varsa yetkin deyildir deməli, həmçinin təhlükəlidir.
- Bəlkə də əməldə bir az ləngdirlər, Bu - yetkinliyin işarəsidir. Kim əgər ləngdirsə - o, qüsursuzdur.
- Hər şey məhv oldu... Mən ölmüşəm... Bir də heç vaxt dirilmərəm... Bir də heç vaxt dirilmərəm... Sərkərdə qüdrətli kəsləri mən
- Bilmədən tövlədə saxlamışam. Sanki kor olmuşam, aciz olmuşam. Uçan qanadları mən sındırmışam... P.S. Çox gec anladığın bir həqiqətdən
11 Mənim bir inşaatçı dostum var idi - Kalekeş Karaqulov. O, Lenin Sarayında Brejnevin dili dolaşa-dolaşa danışmasını, Kunayevin ona təbrikini, Roza Baqlanovanın qazax və rus sözlərini qarışdıraraq danışma tərzini və mənim şeir oxuyarkən yerli-yersiz əl-qol atmağımı parodiya edərdi. Bunu görənlər isə az qala gülməkdən ölürdülər. Bir dəfə mən qonağım olan Dinmuxamed Kunayevdən soruşdum: - Sizin səsinizi, danışıq tərzinizi, jestlərinizi dəqiqliyi ilə təkrarlayan igidlə tanış olmaq istəyirsiniz? - Özünü kənardan görməyi nə ilə müqayisə etmək olar, tanış olmaq istərdim, - deyə o, razılaşdı. Kalekeşə zəng elədim, o isə sən demə həmin gün Almatı vilayətinə ezamiyyətə gedibmiş. Qismət deyilmiş. Kalekeş Çingiz Aytmatova çox hörmət edirdi. O, həmişə deyirdi ki, «bu böyük insan bizim qonağımız olsaydı, Korlan və mən çox xoşbəxt olardıq». Bir çox poeziya sevənlər mənim Estaya və Korlanın faciəvi sevgisindən bəhs edən «Məhəbbət möcüzələri» adlı kişik poemamı əzbər bilirlər. Bu hekayəti mən ilk dəfə Kalekeş və Korlandan eşitmışəm... Aytmatovun Almatıya səfərlərindən birində mən onu Kalekeşin evinə qonaq apardım. Kalekeş obraza girərək Brejnevi və ona yaltaqlanan rəhbər şəxsləri yamsılayanda Şıkenin gülməkdən gözləri yaşarırdı. Xüsusən də o, SSRİ xalq artisti Roza Baqlanovanın 1986- cı ilin dekabr üsyanında mətbuatda dərc olunmuş müsahibəsini onun səsi ilə oxuyarkən Aytmatov uşaq kimi gülürdü: «Baxıram - Mərkəzi Komitənin qarşısında bütöv bir ordu var. Məni görən kimi, general Boris Karikovskiy dedi: «Bu ki bizim Roza Baqlanovadır!» - hamı kənara çəkildi. Ayaqyalın qaçdım, bir zabit qışqırdı: «Hara gedirsiz?» Onda mən dedim: «Rədd ol». Hönkür-hönkür ağlayırdım. Üç gün ürəyim ağrıyıb. 12 Prezidiumun altından keçib meydana çıxdım, ürək ağrısı ilə dedim: «Mən faşistlərdən qorxmamışam, öz uşaqlarımdan niyə qorxmalıyam?» Cavanlar hay-küy salırdı: «Niyə birinci katib Nazarbayev olmasın?» Mən cavab verdim: «Əzizlərim, tələsməyin. Hər şey siz istəyən kimi olacaq, sakit olun, gedin evinizə, videoya baxın, rəqs eləyin». Suleymenov, Raxmadiyev, Serkebayev də orada idilər. Sonra mən Zakaş Kamalidenova dedim: «Siz haralarda gəzirsiniz? Bizim uşaqları qurşaqdan aşağı dəyənəklə vururlar. Qan tökülür axı!» Mən də o vaxt çox qorxurdum ki, sonra hər şeydə mənim Ağ Çarımı ittiham edərlər». - Sənin dostun ən istedadlı artistə də dərs deyər, - deyə Aytmatov minnətdarlığını bildirmişdi. O axşam Kalekeş mənim «12-3=?» adlı poemamı da Çingiz Torekuloviç üçün əzbərdən söylədi. Tədricən söhbət SovİKP MK-nın siyasi bürosu, hakimiyyətdəki gizli çəkişmələr və poemanın yazılması tarixindən düşdü. Brejnevin yaxasında qəhrəman ulduzu üçün daha yer qalmamışdı, amma o, ətrafına taqəti qalmayan qocaları yığaraq yenə şəninə tərifl ər eşitmək istəyirdi. Brejnev 1982-ci il noyabrın 10-da 80 yaşında dünyasını dəyişdi. Onun ətrafında olanlar - Siyasi büronun üzvləri və namizədlər, Mərkəzi Komitənin katibləri, hökumət üzvlərinin də bir çoxu (Arvid Pelşe, Konstantin Çernenko, Boris Ponomaryov, Mixail Suslov, Viktor Çebrikov, Mixail Solomensev, Aleksey Kosıqin və s.) 70-80 yaşlı qocalar idi. 1979-cu ildə onların orta yaşı 70 idi. Hakimiyyətin aşağı pillələrində də yaşlı nəsil cavanların qarşısını kəsirdi. Bu tendensiya bütöv bir dövlətin faciəsinə gətirib çıxara bilərdi və öz poemamı mən buna etiraz olaraq yazdım. Əhvalat pritça formasında nəql olunur. Qoca hökmdar öz xanlığını yeni mərhələyə qaldırmaq üçün belə qanun imzalayır: 13 Heç bir şübhə yoxdur bu həqiqətə: Əsl müdrikliyi qocalıq verir. Cavan hər nə varsa yetkin deyildir deməli, həmçinin təhlükəlidir. Tələsik qərarlar çox qorxuludur. Buna görə də, bütün məmurlar və sərkərdələr Layiqli qocalar olmalıdırlar! Bəlkə də əməldə bir az ləngdirlər, Bu - yetkinliyin işarəsidir. Kim əgər ləngdirsə - o, qüsursuzdur. Bir müddət sonra istər hakimiyyətdə, istərsə də gündəlik həyatda qocalar cəmiyyətin diqqət mərkəzinə keçir. Gənclər isə arabanın 5-ci təkəri kimi lazımsız olurlar. Beləliklə ölkədə öz iradəsi, xarakteri olmayan, öz gücünə inamı qalmayan gənclik formalaşır. Bir müddət sonra qonşu dövlətlə müharibəni uduzan qoca xan öz ahıl vəzirləri ilə birlikdə əsir düşür. Qalib ölkənin hökmdarı bir tapmaca söyləyir: «On ikidən üç çıxanda neçə qalar?» - və cavabı tapmasa xanı öldürəcəyini bildirir. Xan cavab verə bilmir. Bu zaman qapının ağzında duran bir cavan deyir: «Bizim xanı əfv edin. Mən cavabı bilirəm. On ikidən üç çıxanda heç nə qalmaz. İldə on iki ay var. Bunun üç ayı yazdır. Əgər yaz olmasa, ağaclar çiçəkləməsə, qalan doqquz ayın da faydası yoxdur. On ikidən üçü çıxmaq istəyən şəxs bizim xan kimi əzab çəkər». «Bu igid kimdir?» - deyə diqqətlə gənc oğlana baxan xan öz mehtərini tanıyır və peşımanlığını belə ifadə edir: Hər şey məhv oldu... Mən ölmüşəm... Bir də heç vaxt dirilmərəm... Bir də heç vaxt dirilmərəm... Sərkərdə qüdrətli kəsləri mən 14 Bilmədən tövlədə saxlamışam. Sanki kor olmuşam, aciz olmuşam. Uçan qanadları mən sındırmışam... P.S. Çox gec anladığın bir həqiqətdən Daha dəhşətli, qəmli Bir əzab varmı? Bu kiçik poemanı rus dilinə çevirən sovet poeziyasının korifeyləri arasında ən populyar şair Yevgeni Yevtuşenko, ona ön sözü yazan isə o dövrün ən tanınmış yazıçısı Çingiz Aytmatov idi. O, Orta Asiya və Qazaxıstanın Muxtar Auezovdan sonra 35 yaşında Lenin mükafatı alan ilk yazıçısı idi. Mən əvvəlcə poemanı çap eləməyi az qala milyon tirajla çıxan «Smena» jurnalına təklif etdim. Bu jurnalın redaktoru Albert Lixanovu da mən çox yaxşı tanıyırdım. Vaxtilə onun «Mənim generalım» adlı bir əsəri xoşuma gəlmişdi. Mən «Jazuşı» nəşriyyatının direktoru Kaldarbek Naymanbayevin vasitəsi ilə bu əsərin istedadlı yazıçı Tınımbay Nurmaqambetovun tərcüməsində ayrıca kitab kimi çap olunmasına kömək etmişdim. Bir-neçə aydan sonra Moskvada olanda mən Albert Lixanova zəng etdim. O dedi: «Muxtar, mən çox utanıram. Gəl görüşək». Görüşdük. Lixanov çox pərt vəziyyətdə söhbətə başladı: «Sən məni çox çətin vəziyyətdə qoymusan. Əsər heç şübhəsiz ki, çox güclüdür. Tərcümə və ön söz müasir ədəbiyyatımızın iki nəhənginə məxsusdur. Onu çap eləməmək deyərdim ki, günahdır. Amma, əsəri çap eləsəm işdən çaxarılacağam. Hamı bilir ki, siyasi büro dizləri əsən qocalardan ibarətdir. Poema onların bu günkü bacarıqsızlığına işarədir. Mən bununla bağlı öz fi krimi telefonla Çingiz Torekuloviçə də bildirmişəm. Xahiş edirəm, incimə». Bir il sonra Daşkənddə, Asiya və Afrika ölkələri yazıçılarının konfransında mən Sovet Ittifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin ən böyük tirajlı nəşri - «Oqonyok» jurnalının baş redaktoru Anatoliy Sofronovla görüşdüm. O, məndən çap eləmək Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|