Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
bilər: rus, qazax, ingilis. Əgər biz Avrasiya regionu və
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
304 bilər: rus, qazax, ingilis. Əgər biz Avrasiya regionu və dünya iqtisadiyyatı, mədəniyyətində layiqincə təmsil olun- maq istəyiriksə...” Oljas Suleymenov («Seçki – demokratiya imtahanı». «Zaman», 22 sentyabr 2005 il.) “Türk sözlərinin əsasları və etimologiyasını öyrənən, amma, bu günə kimi öz doğma dilində mənalı bir cümlə tərtib edə bilməyən O.Suleymenov ilk dəfə deyil ki, dövlət dilinin tətbiqi sahələrinin genişləndirilməsinə qarşı çıxır... Milliyyətsiz inkişaf ideyası tərəfdarlarının başında duran O.Suleymenovun geniş publika qarşısında meydan oxuy- an bir pozada - “Axı bu dövlət dilinə keçid deyilən şeyi kim ortaya atıb?” – deməsi ayıbdır. Xəbərdarlıq edirik ki, respublikamızın tədricən dövlət dilinə keçidi prosesini hay-küyə çevirmək cəhdləri heç kimə şərəf gətirməyəcək”. K.Kaysenov, yazıçı, Qazaxıstan Respublikasının «Xalık Kaharmanı» (Xalq qəhrəmanı); S.Şaymerdenov, Qazaxıstan Respublikasının xalq yazıçısı, Dövlət mükafatı laureatı; A.Nurşaixov, Qazaxıstan Respublikasının xalq yazıçısı, Dövlət mükafatı laureatı; T.Medetbek, Dövlət mükafatı laureatı, «Akikat» jurnalının baş redaktoru; T.Axmetjan, Qazaxıstan yazıçılar ittifaqı idarə heyə- tinin katibi… (Cəmi 35 imza) “Mən o fi kirdə deyiləm ki, qazax dili rus dilini sıx- ışdırıb... Nahaq yerə ruspərəstlər inciyirlər. Axı rus dilini Qazaxıstanda hamı bilir. O necə əsas dil idisə, elə də qa- lıb”. 305 Saqin-Qirey Baymenov («Qazaxıstanda qazax və rus dilləri: Paritet yoxsa qarşıdurma?» «Bazar ertəsinə kimi sağ qalaq», 21 oktyabr 2005 il.) “...Bu gün müasir Qazaxıstanda yaşayan qazaxlar, başqa etnoslar arasında elə bir adam tapmaq çətindir ki, o rus dilini bilməsin. Qazaxıstan MDB ölkələri içərisində birinci olaraq rus dilinə dövlət dili ilə yanaşı tətbiq edilə bilən rəsmi status verib. Rus dilində yüzlərlə dövri nəşrlər çap olunur, bütün elektron kütləvi informasiya vasitələri yayımlanır. Bütün ali təhsil müəssisələrində rus dilində dərslər keçirilir. Qazaxıstanın orta təhsil müəssisələrində isə rus dili məcburi fənlərdən biridir. Bundan başqa, Qazaxıstanda şagirdlərin 40 faizindən çoxu təhsilin yalnız rus dilində aparıldığı məktəblərdə oxuyur. Həm də, çoxmillətli Qa- zaxıstanda əhali arasında etnik rusların cəmi 26 faiz ol- masına baxmayaraq. Əminliklə bildirirəm ki, rus mədəni- yyətinə, rus dilinə belə qayğı MDB-nin başqa heç bir dövlətində yoxdur...” Nursultan Nazarbayev (Rusiya Dövlət dumasının deputatları qarşısındakı çıxışdan. Moskva, 5 aprel 2006 il.) “Bir vətənpərvər insan kimi Şaxanov hesab edir ki, ölkədə dövlət dili sıxışdırılır və bunda ilk növbədə rus- dilli qazaxları ittiham edir. Amma, yalnız sözlə ürəkləri alovlandırmalı olan şair hesab edir ki, burda söz kifayət deyil və repressiv metodlara ehtiyac var. Məsələn, doğ- 306 ma dilini bilməyən qazaxların vətəndaşlıqdan məhrum edilməsi təklif olunur...” Esen Tairov («İlin dilşünası». «Moskovskiy komsomoles Qazax- ıstan», 29.12.05–04.01.06 il.) “...Mənə böhtan atan cənab Esen Tairova bir sualım var. Hansı qəzetdə və ya hansı telekanalda mən demişəm ki, “qazax dilini bilməyənləri vətəndaşlıqdan məhrum etmək lazımdır”? Mən belə təklifl ə heç vaxt çıxış et- məmişəm. Demədiyim şeyi mənim boynuma qoymaq isə şər atmaq deməkdir! Belə həyasız yalana görə məqalənin müəllifi və qəzetin redaksiyası mənim qarşımda və dövlət dilinin tərəfdarları qarşısında üzr istəməlidirlər. Əks hal- da “Dövlət dili” ictimai hərakatı iddia ilə məhkəməyə müraciət edəcək”. M.Şaxanov («Dillər üzrə komitəyə ayrıca otaq lazımdır», Parlamentin palatalarının birgə toplantısında edilmiş deputat bəyanatından 3 yanvar 2006 il.) “...Əminik ki, siz belə bir şeyi heç ağlınızdan da keçirməmisiniz və buna görə “MK Qazaxıstan” qəzetinin rusdilli oxucuları adından sizə ürəkdən təşəkkürümüzü bildirir və üzr istəyirik... ...Biz azad söz tərəfdarıyıq və oxucumuzun ölkəmizdə dövlət dilinin necə inkişaf etməli olduğu barədə sizin fi kirlərinizlə tanış ola bilməsi üçün qəzetimizin səhifəsini sizə ayırmağa hazırıq”. 307 Esen Tairov («Şair və deputata cavab ». «Moskovskiy komsomoles Qazaxıstan», 05.01.06 –11.01.06 il.) “İKEDA: Bir tərəfdən aydındır ki, insan süpürüm bitkisi kimi kökü olmadan, öz şəcərəsindən, etnik göbəy- indən qoparılmış vəziyyətdə, haradan gəlməsini, əcdad- larının kim olduğunu bilmədən yaşaya bilməz. Etnik mənsubiyyətin bəlli olması bu mənada əlbəttə ki, insanın mənliyinin bir hissəsidir... QORBAÇOV: Kommunist kosmopolitizmi ona görə uğur qazana bilmədi ki, onun özülündə utopiya dururdu. Belə düşünmək üçün əsaslarımız da var. Biz bu barədə artıq danışdığımız kimi, milli hisslər də, mülkiyyətçilik hissləri kimi insanın qəlbində dərin köklərə malikdir. İnamla demək olar ki, əgər sən öz ölkənin vətəndaşı ol- mamısansa, dünyanın vətəndaşı ola bilbəzsən... Arzulamaq olmazdı ki, ruslar rus olduqlarını unut- sunlar, qazaxlar qazax olduqlarını unutsunlar, gürcülərsə unutsunlar ki, onlar gürcüdürlər. Kommunist eksperi- mentinin səhvi də elə bunda idi”. Daysaku İkeda, Mixail Qorbaçov («ХХ əsrin mənəviyyat dərsləri». Moskva, 2000 il.) “Mən dünyanın 141 ölkəsində olmuş adamam. Onların arasında öz dövlətlərində fəaliyyətlərini doğ- ma dillərində həyata keçirə bilməyən bir bədbəxt xalq gördüm. Bu qazax xalqı idi”. Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|