46
Əhaliyə paylanan torpaqların becərilməsi üçün kəndlinin imkanlarının məhdud
olması, məşğulluq səviyyəsinin aşağı olması, eyni zamanda kənd yerlərində sosial
infrastrukturun formalaşmaması kənd əhalisinin Bakı şəhərinə və xarici ölkələrə
axınını sürətləndirir. Bir çox hallarda kəndlərdə yaşlı insanlar qalır və onlara öz
yaxınları tərəfindən yardım edilir.
Yaşayış yerləri üzrə əhalinin gəlirlərinin əvvəlki ilə nisbətən artımında da kənd
yerlərinin şəhər yerlərini üstələməsi müşahidə olunur. Belə ki, əgər 2010-ci ildə şə-
hər yerlərində yaşayanların gəlirlərinin artımı 2009-ci ilə nisbətən 40,4%, kənd yer-
lərində isə 5,4% olmuşdusa, 2013-ci ilə nisbətən 2014-cı ildə bu şəhər yerlərində
15.4%, kənd yerində isə 16.4% olmuşdur. Göründüyü kimi kənd yerində yaşayanları-
nın gəlirlərinin artım tempi şəhər yerlərini üstələmişdir. Bunu son illərdə regionların
sosial-iqtisadi inkişafı istiqamətində görülən işlər, kənd təsərrüfatının inkişafına ayrı-
lan kreditlərin və kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artırılması ilə əlaqələn-
dirmək olar.
Ev təsərrüfatlarının yaşayış yerləri üzrə gəlirlərinin quruluşuna baxdıqda məş-
ğulluqdan gələn gəlirlərin xüsusi çəkisinin şəhər yerlərindən fərqli olaraq kənd yer-
lərində aşağı düşdüyünü görmək olar.
Cədvəl 2.5
Yaşayış yerləri üzrə gəlirlərin quruluşu
Ölkə üzrə
Şəhər
Kənd
2011 2012 2013
2014
2011
2012
2013
2014 2011 2012 2013 2014
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Gəlirlər – cəmi
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
Məşğulluqdan
gəlirlər
30,5
31,2
30,2
31.0
40,4
42,5
42,3
42.4
17,2
16,3
14,8
17.4
Özüməşğulluq-
dan gəlirlər
23,3
22,6
23,4
24.6
25,5
25,4
26,8
29.2
20,2
19
19
19.2
Kənd təsərrüfa-
tından gəlirlər
15,4
15,7
18,6
18.3
3,9
3,8
3,8
3.7
30,8
31,3
37,4
35.7
İcarədən gəlir-
lər
1,6
1,5
1,4
1.2
2
1,8
1,8
1.5
1
1
1
0.9
Əmlakdan gə-
lirlər
0,3
0,4
0,3
0.3
0,4
0,4
0,4
0.4
0,1
0,3
0,3
0.2
Alınmış cari
transfertlər
11,1
12,3
11,7
12.0
9,9
11
10,9
10.7
12,8
14
12,6
13.6
pensiyalar
8,7
10,1
9,5
9.7
8,2
9,3
9,2
8.6
9,4
11,2
10
11
müavinət və so-
sial yardımlar
1,9
1,1
1,3
1.3
1,2
0,7
1
1.3
2,9
1,5
1,5
1.4
naturada sosial
transfertlər
0,5
1
0,9
1.0
0,4
0,8
0,7
0.8
0,5
1,3
1,1
1.2
Digər gəlirlər
17,8
16,3
14,4
12.5
17,7
15
14
12.1
17,9
18,1
15
13.0
47
).
Cədvəl 2.5-dən göründüyü kimi kənd yerlərində məşğulluqdan gələn gəlirlərin
xüsusi çəkisi 2011-ci ildəki 17,2%-dən 2013-ci ildə 14,8%-ə düşsə də, 2014-cı ildə
17.4%-ə yüksəlmişdir.
Şəhər yerlərində də məşğulluqdan gəlirlərin xüsusi çəkisi 40,4%-dən 42,4%-ə
qədər artmışdır. Kənd əhalisinin gəlirlərində özünüməşğulluqdan gəlirlərin payı
2011-ci ildəki 20,2%-dən 19,2%-ə düşmüşdür. Şəhər yerlərində isə 25,5%-dən
29.2%-ə yüksəlmişdir.
Əgər yoxsulluq səviyyəsini yaşayış minimumunun ev təsərrüfatlarının gəlirlə-
rinin müqayisəsi əsasında hesablasaq onda yoxsulların xüsusi çəkisinin yüksək oldu-
ğunu görmək olar.
Cədvəl 2.6.
2014-cü ildə şəhər və kənd yerləri üzrə gəlirlər ayda adambaşına, manatla
Ölkə üzrə cəmi
Şəhər yerləri
Kənd yerləri
2013
2014
2014
2013-ə
%-lə
2013
2014
2014
2013-ə
%-lə
2013
2014
2014
2013-ə
%-lə
Gəlirlər – cəmi
214,67
229,99
107,1
221,37
236,51
106,8
207,09
222,57
107,5
Məşğulluqdan gəlirlər
70,73
74,79
105,7
96,23
98,26
102,1
41,83
48,03
114,8
Özüməşğulluqdan
gəlirlər
55,21
61,16
110,8
60,18
66,14
109,9
49,59
55,49
111,9
Kənd təsərrüfatından
gəlirlər
29,78
30,59
102,7
6,22
6,41
103,1
56,49
58,17
103
İcarədən gəlirlər
1,6
1,66
104,2
2,05
2,13
103,9
1,08
1,13
104,6
Əmlakdan gəlirlər
0,48
0,51
106,5
0,67
0,72
107,8
0,28
0,28
102,4
Alınmış cari transfertlər
34,56
36,74
106,3
33,78
37,1
109,8
35,46
36,34
102,5
pensiyalar
29,32
30,95
105,5
29,56
32,5
109,9
29,06
29,19
100,4
müavinət və sosial
yardımlar
3,39
3,85
113,3
2,85
3,09
108,5
4,01
4,71
117,3
naturada sosial
transfertlər
1,85
1,95
105,5
1,37
1,51
110,4
2,38
2,44
102,5
Digər gəlirlər
22,31
24,53
110
22,25
25,75
115,8
22,37
23,13
103,4
digər ailələrdən alınmış
gəlirlər
16,47
18,54
112,6
16,62
19,93
119,9
16,29
16,95
104
ölkə xaricindən
göndərilən pul
5,84
5,99
102,6
5,63
5,82
103,4
6,08
6,18
101,7
Yaşayış minimumu öz mahiyyətinə görə böyüklərin fəal fiziki vəziyyətinin,
uşaq və yeniyetmələrin sosial və fiziki inkişafının mühafizəsini təmin edən mühüm
maddi nemət və xidmətlər istehlakının, habelə vergilərə və digər vacib ödənclərə sərf
olunan xərclərin natura və dəyər ifadəsində həcmidir. Yaşayış minimumunun natural
dəstinin (yaşayış minimumu büdcəsi) dəyəri minimum istehlak səbətinə daxil olan
məhsulların, qeyri-ərzaq mallarının və xidmətlərin istehlak qiymətləri indeksindən
Dostları ilə paylaş: |