Konstitutsiya- hayvonlarni tashqi tuzilishi, ularning ichki a‟zolari va
to„qimalarining tuzilishi va faoliyatining majmuasidir.
Ye.A.Borisenko bo„yicha hayvonlarni morfofiziologik va bioximik
xususiyatlari bo„lib, irsiyat va tashqi muhit ta‟sirida shakllanib, mahsuldorlik va
tashqi muhitga javob bilan belgilanadi.( Fenotin = genotip+ muhit). Zootexniyada
konstitutsiyaning turli tasniflari ta‟rif qilingan, ularning ichida asoslangan va
ahamiyatga ega P.N.Kuleshov tomonidan tavsiya qilingan tasnif hisoblanadi. U
tananinng asosiy qismlari va a‟zolarining mahsulot yo„nalishiga qarab farq qilishni
isbotlagan.
Sut yo„nalishidagi qoramollar, sutdor qo„ylar terisi yupqa, pishiq, egiluvchan;
muskullari zich, yog„i kam; suyagi qattiq va ingichka; sut bezlari yaxshi
rivojlangan, ichki a‟zolari(ovqat hazm qilish, nafas olish, qon aylanish) kuchli
rivojlangan. Go„sht yo„nalishidagi qoramollarda esa terisi yupqa, bo„sh, yog„
qatlami qalin, muskullari yaxshi rivojlangan; suyagi ingichka, lekin bo„sh; ichki
a‟zolari, ayniqsa ovqat hazm qilish va sut ishlab chiqarish a‟zolari kuchli
rivojlanmagan.
1.2-rasm. Qo‘y tanasi tuzilish sxemasi. 1-sut yo„nalishidagi qo„y; 2-merenoz; 3-go„sht yo„nalishidagi qo„y.
Jundor qo„ylar( shu yo„nalishdagi qoramollar) terisi kuchli rivojlangan, qalin;
zich, o„rtacha rivojlangan muskullarga; ichki a‟zolarning yaxshi rivojlanganligi,
chunki bu hayvonlar aksariyat dag„al oziqalar bilan oziqlanadi; harakatchanligi
bilan ajralib turadi.
Yuqoridagilarga asoslanib P.N.Kuleshov hayvonlar tuzilishining dag„alligi
(qo„pol), nozikligi, zichligi yoki bo„shligiga qarab 4 xil konstitutsiya tipini ajratgan.
Nozik zich. Bu tipga sut yo„nalishidagi qoramollar va salt miniluvchi otlar
kiradi. Ularda modda almashinuvi yuqori bo„lib, sekin semiradi; ko„zg„aluvchan
17
nerv sistemasi, egiluvchan, ingichka, qalin, yaltiroq jun bilan qoplangan. Boshi
yengil, buyni yupqa. Ko„kragi ensiz, chuqur, uzun va yaxshi rivojlangan. Oyoqlari
ingichka mustahkam. Tuyog„i qattiq, oyoqlari uzun. Muskulaturasi qoniqarli
rivojlangan. Teri osti yog„ qatlami kuchsiz rivojlangan.
