davridir. Gо‘dak Yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik,
ham ijtimoiy
jihatdan juda tez rivojlanadi. U qisqa vaqt ichida kattalar bilan munosabat
о‘rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishga о‘rganadi. U atrof-
olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qо‘li bilan ushlab, ularni qandayligini
bilishga
intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlarni harakatlantirish
yordamida shu tovushlarni о‘zi yaratishga harakat qiladi. U о‘z onasi va
boshqa yaqinlari bilan emotsional munosabatga kirishadi.
Juda qisqa vaqt
ichida, kattalarning yaqin kelishidan quvonadigan bolaga aylanadi.
Ilk Yoshdagi bolaning harakat faoliyati uning rivojlanish darajasini va nerv
tizimining funksional holatini aks ettiradi.
N.D. Levitov
ning kо‘rsatishicha, yangi
harakatlarni
egallash
analizatorlarning
rivojlanishi
bilan
chambarchas
bog‘langandir, zotan kichkina bola olamni sezish yordami bilan biladigan mavjudot
bо‘lganligi sababli, harakatlarning о‘z vaqtida taraqqiy etishi bolaning umumiy
psixik taraqqiyotini kо‘rsatuvchi omil bо‘lib xizmat qiladi. Ilk Yoshdagi bolalarning
muskullari juda bо‘sh bо‘ladi.
Gо‘daklik Yoshida bolalarni harakat kо‘nikmalari, ayniqsa qо‘l va
oyoqlarning murakkab sensor koordinatlashgan harakatlari tez shakllanadi. Bu
harakatlar keyinchalik bolalarni bilish va aqliy qobiliyatlarini
yuzaga kelishida
judayam sezilarli rol о‘ynaydi. Bola qо‘l va oyoq harakatlari hisobiga olam haqida
axborotlarni ahamiyatli qismini oladi. Qо‘lning murakkab harakatlari idrokning
birlamchi shakliga kiradi va odamning aqliy faoliyatini mukammallashuvini
ta’minlovchi uning ajralmas qismiga aqlanadi. Bola qо‘lining
katta impulsiv
faolligi hayotining birinchi haftasida namoyon bо‘ladi. Bu faollik qо‘llarni
silkitish, ushlash, barmoqlar harakatlarini о‘z ichiga oladi. Bola 3-4 oyligida
predmetlarga qо‘l uzata boshlaydi, katalarning yordami bilan о‘tiradi. 5 oyligida u
harakatsiz predmetlarni qо‘li bilan ushlay oladi. Bola harakatlanayotgan narsani
kuzata boshlaydi. U turli ovozlarga, jumladan, kattalarning tovushlariga e’tibor
bera boshlaydi.
Gо‘daklik davridagi bolaning hayoti tо‘liq kattalar bilan hamkorliqdagi
emotsional munosabat bilan bog‘liq bо‘lib, bola kayfiyatining yaxshi bо‘lishiga
tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri ta’sir kо‘rsatadi. 4-5
oyligidan boshlab, bola о‘z yaqinlarini
begonalardan ajrata boshlaydi.
Dostları ilə paylaş: