Microsoft Word 00 Korica-potkorica doc

 
116
Siç dimë, gjysmëreaksionet (proceset e lirimit dhe pranimit të elektroneve) nuk mund të zhvillohen ndaras njëri 
nga tjetri. Në realitet, reaksioni i vërtetë është rezultat i rrjedhjes së njëkohshme të dy gjysmë reaksioneve. Duke 
pasur llogari për këtë, mund ti mbledhim barazimet e gjysmëraksioneve: 
Zn  Cu
2+
  2e
–
  Zn
2+
  2e
–
 
 Cu  
Për shkak se edhe në anën e majtë dhe të djathtë paraqitet anëtari 2e
–
, ai mund edhe të mos shkruhet (thjeshtë 
mund të asgjësohet
*
, ashtu siç veprohet me anëtarë të njëjtë në të dy anët të barazimeve të thjeshta algjebrike). 
Ashtu, barazimi oksido–reduktues do ta përfitojë pamjen e tij përfundimtare: 
Zn  Cu
2+
  Zn
2+
  Cu  
Edhe në raste tjera (posaçërisht në më të thjeshtat),  
Barazimet e reaksioneve oksido–reduktuese janë shumë e dy gjysmë reaksioneve – lirimit dhe pranimit 
të elektroneve, thjeshtë oksidimit dhe reduktimit.  
Në shembullin e mësipërm, numri i elektroneve të liruara dhe të pranuara në të dy gjysmë reaksionet është i 
barabartë: nëse në ndonjë periudhë janë liruar dy mol elektrone, po ashtu dy mol elektrone janë pranuar. Thënë 
më ndryshe, një njësi e formulës e mjetit reduktues (zinkut) liron dy elektrone, ndërsa një njësi formule e mjetit 
oksidues (jonet e bakrit) pranon, po ashtu, dy elektrone.  
Ndryshe qëndrojnë punët nëse është fjala për reaksione të ngjashme në të cilat zinku reagon me jone të argjendit: 
 Zn
  2Ag
+
  Zn
2+
  2Ag 
Në këtë rast, pikërisht, një njësi formule e mjetit reduktues (zinkut) jep dy elektrone, përderisa një njësi formule 
e mjetit oksidues (jonet e argjendit) pranon një elektron: 
Zn  Zn
2+
  2e
–
  
ndërsa 
 Ag
+
  e
–
  Ag  
Është e qartë, nëse në këtë rast thjeshtë mblidhen barazimet e dy gjysmëreaksioneve: 
Zn  Ag

  e
–
  Zn
2+
  2e
–
  Ag
  
në anën e majtë do të kenë më pak elektrone se sa në anën e djathtë dhe shprehja e fituar nuk do të jenë barazim.  
 Që të mundet të shkruhet barazimi përfundimtarë në të cilin nuk do të paraqiten elektrone, ai për gjysmë 
reaksionin e dytë duhet të shumëzohet me dy (kjo duhet të bëhet me çdo anëtarë): 
2Ag

  2e
–
  2Ag
 
madje atëherë të mblidhet me barazimin për gjysmëreaksionin e dytë:  
Zn  2Ag

  2e
–
  Zn
2+
  2e
–
  2Ag 
Nëse, tani, asgjësohen anëtarët të cilët në të dy anët tregojnë elektrone, përfitohet barazimi i vërtetë i procesit: 
Zn  2Ag
+
  Zn
2+
  2Ag 
Në rastin e reaksionit të oksidimit të hekurit me oksigjen (për shembull, gjatë korrozionit),  
4Fe  3O
2
  2Fe
2
O
3
 
 
Barazimet e dy gjysmë reaksioneve  
                                                           
* Kujdes: Të asgjësohet nuk është njëjtë sikur të shkurtohet!  

---

 
117
Fe  Fe
3+
 
 3e
–
  
dhe 
O
2
  4e
–
  2O
2–
 
duhet të shumëzohen me faktorë përkatës (4 dhe 3 përkatësisht), për tu arritur që anëtarët që përmbajnë elektrone 
të janë të barabartë në njërin dhe tjetrin. Përndryshe, në barazimet e fundit të mësipërm koeficienti 4 paraqitet 
për shkak se secili prej dy atomeve të oksigjenit duhet të pranojë nga dy elektrone për të fituar numrin oksidues –
2. Në realitet, do të mund të shënojmë  
Fe  Fe
3+
  3e
–
 
dhe 
O
2
  2  2e
–
  2O
2-
 
pastaj barazimet e dy gjysmëreaksioneve t’i shkruajmë në formë të shkurtër. Kështu mund të veprosh edhe ti 
derisa të përfitohesh me përvojën e nevojshme. Në tekst, megjithatë, ashtu nuk do të bëhet.  
Hapat e mbetur deri në përfitimin e barazimit përfundimtarë të këtij procesi redoks mund ti bësh edhe vetë. Bëje 
këtë – do të duhet!  
Duhet të mbash në mend:  
kur barazimi përfundimtarë përfitohet me mbledhjen e barazimeve të gjysmëreaksioneve, shumë 
shpesh është e domosdoshme së pari të kryhet shumëzimi i atyre barazimeve me shumëzues të cilët 
sigurojnë që në secilin prej tyre të paraqitet numër i njëjtë (ose, gjatë ndryshimit të dhënë të pikarritjes, 
të sasive të njëjta) të elektroneve të këmbyera.  
Kuptohet, kjo është domosdoshme: sa elektrone janë dhënë gjatë reaksionit të oksido – reduktimit, po aq 
elektrone edhe duhet të pranohen!  
Kujdes: Barazimi përfundimtarë i procesit oksido-reduktues nuk përmban gjithnjë vetëm formula të substancave 
(ose të njësive të formulave) që oksidohen, reduktohen ose janë formuar gjatë oksidimit të mjetit reduktues dhe 
me reduktim të mjetit oksidues. Për këtë duhet pasur llogari gjatë barazimit. 
Kështu, në reaksionin e shkruar me barazimin:  
10FeSO
4
 
 2KMnO
4
  8H
2
SO
4
  5Fe
2
(SO
4
)
3 
 2MnSO
4 
 K
2
SO
4 
 8H
2
O 
përskaj substancave që marrin pjesë në këmbimin e elektroneve (gjej cilat janë ato!) ka edhe një reaktant i cili as 
nuk jep, e as nuk pranon elektrone (kërkoje edhe atë). Edhe midis produkteve të reaksionit ka të tilla që 
përmbajnë elemente, numrat oksidues të të cilëve nuk kanë ndryshuar vlerën e tyre gjatë reaksionit (cilët janë 
ata?).  
Në raste të këtilla, barazimi përfundimtar thjesht nuk mund të përfitohet nga barazimet e gjysmëreaksioneve të 
oksidimit dhe reduktimit.  
Barazimi i barazimeve të reaksioneve redoks  
Barazimet kimike të reaksioneve oksido–reduktuese mund të barazohen në mënyrë të njëjtë sikur edhe barazimet 
tjera, por zakonisht shtrohet ndryshe  (shih më poshtë).  

---