Microsoft Word 5MVaz (T) (Восстановлен)
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diferensial təlim
- / Mövzu: İNFORMASİYANIN KODLAŞDIRILMASI
- • • • – – – • • •
34 İnformasiyanın qəbul edilməsində cihazların rolundan danışarkən müəllim 4-cü sinifdə texnikada informasiya prosesləri haqqında bilikləri xatırlada bilər.
sinifdə, yaxud evdə yerinə yetirilə bilər. Bunun üçün şəkildə göstərilən heyvanların ov zamanı, yaxud adi vaxtda hər hansı obyekt haqqında informasiyanı başlıca olaraq hansı duyğu üzvü vasitəsilə aldıqlarını müəyyənləşdirmək lazımdır. Bu barədə yuxarı sinif “Zoologiya” dərsliyindən, müxtəlif ensiklopediyalardan, kompyuterdə sərbəst işləməyi bacaran şagirdlər isə İnternetdən məlumatlar əldə edə bilər. Mənimsənilən bacarıqları möhkəmləndirmək məqsədi ilə aşağıdakı oyun keçirilə bilər.
Şagirdlərin özlərini qiymətləndirmələri üçün mövzunun sonunda “Sual və tapşırıqlar” hissəsində verilmiş tapşırıq yerinə yetirilir. 2-ci suala cavab verərkən informasiyanın növlərini yada salmaq tələb olunur. Qəzet oxuyarkən vizual infor- masiya, mürəbbə yeyərkən dad informasiyası, mühərrikdən isə səs informasiyası alınır. Bu informasiyaları uyğun olaraq göz, dil və qulağımızla qəbul edirik. 3-cü tapşırıqda isə sadalanan cihazların təyinatı barədə ümumi müzakirə aparmaq olar. Bu zaman aydın olar ki, göy cisimlərini teleskop vasitəsilə müşahidə edərkən, mik- roorqanizmləri mikroskop vasitəsilə öyrənərkən və obyektlərin çəkisini tərəzi ilə çəkərkən biz vizual informasiya alırıq. 4-cü tapşırıqda “Duyğu üzvlərimizin ətraf aləm haqqında bizə verdiyi informasiyalar həmişə düzgün olur” fikri yalandır. Bunu sübut etmək üçün su ilə dolu stəkanda çöpün sınıq görünməsini, aktyorların məşhur insanların səsi ilə danışmasını misal göstərmək olar.
Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə qiymətləndirə bilər: 1. İnsanda və digər canlılarda duyğu üzvlərinin rolunu izah etmə. 2. İnformasiyanın qəbul olunmasını nümunələrlə izah etmə. 3. İnformasiyanın qəbul edilməsi üsullarını fərqləndirmə. 4. İnformasiyanın qəbulunda texnikanın rolunu izah etmə. 5. İnformasiyanın hansı üsulla qəbul olunduğunu müəyyən etmə.
35 Dərs 2
İNFORMASİYANIN KODLAŞDIRILMASI İnformasiyanın kodlaşdırılması şagirdlərə aşağı siniflərdən rebus, Sezar kodu, “Bayraq əlifbası” vasitəsi ilə tanışdır. Kodlaşdırma mövzusunun tədrisində əsas məqsəd verilənlərin kompyuterin yaddaşında necə təsvir olunduğunu izah etməkdir. İkilik kodlaşdırma vasitəsilə informasiyanın təsvir olunması yuxarı siniflərdə daha ətraflı şərh ediləcəkdir. 5-ci sinifdə kodlaşdırma ətrafımızdakı sadə nümunələrlə izah oluna bilər. “Kod” anlayışının dərsin əvvəlində deyil, ümumiləşdirmə hissəsində izah olunması daha məqsədəuyğundur. Dərsin əvvəlində aşağı siniflərdən informasiyanın təqdim edilməsinin müxtəlif formalarını yada salmaq olar. Mövzu izah olunarkən kod və şifr anlayışlarını fərqləndirmək lazımdır. Şifrləmə informasiyadan istifadəni məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə aparılan əməliyyatdır. Dərsə marağı artırmaq üçün şagirdlərə eyni bir informasiyanı müxtəlif formalarda kodlaşdırmaq tapşırıla bilər. 1.1.2 alt standartını küçələrdə, nəqliyyatda, ictimai yerlərdə, kitablarda şagirdlərin rast gəldikləri kodlaşdırılmış informasiya nümunələri əsasında reallaşdırmaq olar.
Müəllim mövzuya başlamaq üçün şagirdlərin diqqətini ətrafımızda olan infor- masiyaların müxtəlif təqdimolunma formalarına yönəldə bilər. Bu zaman evdə, küçədə, məktəbdə rast gəlinən müxtəlif təqdimolunma formalarına dair nümunələr göstərilə bilər; məsələn: yol hərəkəti nişanları, işıqforun siqnalları, müxtəlif yazılar, məktəb zəngi və s. Dərslikdə verilmiş şəklə diqqəti cəlb edərkən müəllim Xəzər dənizi haqqında informasiyanın yazı, şəkil, notlar (işarələr) kimi müxtəlif formala- rını sadalaya bilər. Müəllim əlavə suallar da verə bilər: “Azərbaycan dilini bilməyən adam bu misraları başa düşərmi? Bəs rəsmi?” Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıq informasiyanın müxtəlif for- malarda təqdim edilməsinə aiddir. Bu tapşırıqda məqsəd verilmiş informasiyaları ədəd, cədvəl, şəkil, jest, simvol, mətn və s. formalarda təqdim etməklə bu formaları fərqləndirməyi bacarmaqdır. Şagirdlərin yaradıcılığı nəticəsində eyni bir informa- siya müxtəlif cür təqdim oluna bilər. Məsələn, sinifdəki oğlan və qızların sayını ədəd, simvol, yazı, cədvəl şəklində təqdim etmək olar. Yağışın yağmasını isə hava proqnozlarında verilən simvollarla, mətnlə göstərmək olar. Beləliklə, şagirdlər kod- laşdırma haqqında bilikləri özləri kəşf edirlər. 36
şagirdlər üçün müəllim bir qədər fərqli tapşırıqlar verə bilər. Məsələn: İnformasiyanı göstərilmiş üsullarla təqdim edin: – Ovqatım yaxşıdır! (işarələrlə, jestlə) – Qışqırmaq qadağandır! (işarələrlə, jestlə) – Üç üstəgəl dörd, bərabərdir yeddiyə. (işarələrlə, şəkillə) İşlərin müzakirəsi dərslikdə yazılmış suallar əsasında qurula bilər. Şagirdlərin müzakirəyə daha fəal cəlb olunmaları üçün müəllim informasiyanın təqdim edilməsi formalarının hansı situasiyalarda daha anlaşıqlı və əlverişli olduğunu soruşa bilər. Məsələn, avtomobili idarə edən sürücü üçün “Düz getmək qadağandır!” informasiyası hansı formada daha anlaşıqlıdır: mətnlə, yoxsa nişanla? Müəllim izah edə bilər ki, başqa ölkələrdən gələn sürücülər yerli dildə yazılmış mətni başa düşmədiklərindən, yaxud sürətlə getdikdə mətni oxumağa vaxt olmadığından nişanlar daha əlverişlidir.
Dərsin şərhini təqdimat vasitəsilə təşkil etmək yaxşı olardı. Müəllim şagirdlərə ətrafımızda istifadə olunan kodların müxtəlifliyindən söhbət açmaqla yanaşı, kodlaşdırmanın mahiyyətini izah edə bilər. Kodlaşdırmanın tərifini izah edərkən bildirmək olar ki, informasiyanın kodlaşdırılması dedikdə onu saxlamaq, ötürmək, yaxud emal etmək üçün daha əlverişli formada təqdim etmək nəzərdə tutulur. İn- formasiyanı kodlaşdırmaq üçün, əsasən, qrafik (şəkillər və ya nişanlar vasitəsilə), ədədi (ədədlər vasitəsilə) və simvol (verilmiş mətni təşkil edən əlifba simvolları vasitəsilə) formalarından istifadə olunur. “Nümunə” hissəsində verilmiş məlumatı şagirdlərin diqqətinə çatdırmazdan əvvəl, müəllim bu nişanların mənasını altındakı mətni oxumadan soruşa bilər. İkinci və üçün- cü nişanlara baxmaqla onların mənasını söyləmək olar. Lakin birinci nişanın mənasını bilmək üçün altındakı yazını oxumaq lazımdır. Müəllim izah edə bilər ki, onun altındakı yazını oxuduqdan sonra mənasını başa düşdük, yəni dekodlaşdırdıq. “Bu, maraqlıdır” işarəsi ilə məşhur Morze əlifbası vasitəsilə hərf və rəqəmləri necə kodlaşdırmaq haqqında material oxuna bilər. Müəllim məşhur SOS – beynəlxalq qəza siqnalı barədə informasiya verə bilər. SOS (Save Our Souls) – “Bizi xilas edin!” siqnalı Morze əlifbası ilə • • • – – – • • • kimi kodlaşdırılır. Nümunə üçün Brayl əlifbası haqqında da məlumat vermək olar. Bu əlifba ətrafı görməyən insanlar üçün yaradılıb. Brayl əlifbası (bu əlifba çıxıntılar və çöküntülərdən ibarətdir) əsasında hazırlanmış kitablar, kompyuterlər mövcuddur.
Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|