Microsoft Word A5 n?sr Ansambl ifac?l?g?n?n ?saslar?
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
36 əsərdə replikaların “mətni” ziddiyyətli ola bilər. Lakin hər bir halda zalda oturan dinləyici bu replikaları qulaqları ilə deyil, dinləməklə deyil, gözləri ilə müşahidə edəcək, gözlərini bir “tembr əkizi”ndən digərinə keçirəcək, çünki monotembrli ansamblları gözlərin köməyi ilə “dinləmək” daha maraqlıdır. 3.3. Ansamblda partiyalar üzərində individual iş barədə Ansambl partiyası üzərində fərdi iş eynilə solo əsər partiyası üzərində aparılan iş kimidir. Bu o deməkdir ki, müəllifin mətndə ibarəyə, ştrixlərə, dinamikaya dair qeyd etdiyi bütün göstərişlər ətraflı öyrənilməli, diqqətlə ölçülüb biçilməli və yerinə yetirilməlidir. Bildiyimiz kimi, ansambl ifası zamanı ansambl iştirakçısının diqqəti əsasən digər partiyaların dinlənilməsinə yönəlir. Belə olan halda onun öz partiyasının texniki cəhətdən düzgün ifası üçün əzələ ifa hərəkətlərinin “avtomatizmi” əldə edilməli, işlənilməlidir. Əvvəlcədən müəyyən edilmiş applikatura bu məsələnin həllini asanlaşdırır. Bu səbəbdən ansambl partiyası üzərində işin ilk anlarından applikaturaya xüsusi diqqətlə yanaşılmalıdır. Partiyanın öyrənilməsi heç də onun əvvəldən axıracan, birinci xanədən axırıncıya qədər dəfələrlə təkrarından ibarət deyil. İlkin üzdən oxudan sonra texniki cəhətdən çətin parçalar, passajlar xüsusi diqqətlə öyrənilməlidir. Faktura və çətinlik dərəcəsinə görə fərqlənən parçaların növbə ilə, biri digərini əvəzləməklə öyrənilməsi daha faydalıdır: müxtəlif texniki məsələlərin 37 növbələşməsi, tez-tez dəyişməsi onların həllini asanlaşdırır. Eynilə müxtəlif xasiyyətli və üslublu pyeslər üzərində iş parallel aparılarsa, həmin pyeslərin öyrənilməsi, onların mənimsənilməsi daha sürətlə baş verir. Dinamika məsələlərinə gələndə, bu mərhələdə mətndə qeyd edilən nüansların tətbiqi hələ bir o qədər məqsədəuyğun deyil: partiya texniki cəhətdən hələ “çiy”dir. Partiyanın zəif səslə öyrənilməsi isə daha məsləhətdir, çünki piano nüansı ilə ifa diqqəti cəmləmək üçün daha əlverişlidir, daha asandır, nəinki forte nüansı ilə ifa. Ansambl partiyası üzərində işin ilk günündən not mətni mükəmməl, səhvsiz oxunmalı və öyrənilməlidir: artıq öyrənilmiş mətndə düzəliş etmək, əzələlərin avtomatizm ilə ifa etdiyi passajlarda səhv notları düzəltmək – bütün bunlar əsər üzərində işi, çəkilən zəhməti ikiqat artırır, ifaçının əməyini səmərəsiz edir. Not mətni ibarəlik və ifadəlik üçün zəngin məlumat mənbəyidir. Lakin, nə qədər qəribə görünsə də, mətndə qeyd edilənlərin çoxuna şagirdlər fikir vermir, nəzərdən qaçırırlar. Not mətnində əsas və ikinci dərəcəli materialı aşkar etmək, onları dəqiqliklə oxumaq olduqca vacibdir. Musiqidə mövcud olan “durğu işarələri”nə - ibarələrin, motivlərin əvvəli və axırına, pauzalara və s. – dəqiqliklə əməl edilməlidir: bu, ifa edilən musiqi fikirlərinin qaydaya salınmasına və təşkilinə köməklik edir. Ansambl partiyasının mükəmməl öyrənilməsi hər bir ansambl iştirakçısı üçün olduqca faydalıdır: mətn o qədər mükəmməl öyrənilməlidir ki, hər-hansı gözlənilməz kritik 38 hadisə baş verəndə ifanı istənilən xanədən başlamaq və ya davam etmək mümkün olsun. Ansambl iştirakçısı həmçinin digər iştirakçıların partiyasını yaxşı bilməlidir. Məsələn, ansambl iştirakçılarından biri səhv edərsə, xanəni buraxıb irəli gedərsə və ya əksinə, geri qalarsa, qalan ifaçılar çevikliklə həmin xanəni “tutmağı”, ifasını həmin xanədən davam etməyi bacarmalıdır. Bunun üçün isə ansamblın hər bir iştirakçısı nəinki öz mətnini, həmçinin digər iştirakçıların partiyasını olduqca mükəmməl bilməlidir. Uğurlu ansambl ifaçılığının əsas, təməl prinsipi ondan ibarətdir ki, hər bir ansambl ifaçısı öz partiyasının ifasından bədii zövq almalıdır. 3.4. Ansambl əsəri üzərində birgə iş barədə Kamera ansamblı kollektivində yaradıcı şərait yaranması üçün ansambl iştirakçıları bir neçə xüsusi keyfiyyətlərə malik olmalıdır: onların bəziləri üçün bu keyfiyyətlərdən əsası - danışmaq, nəql etmək, digəri üçün isə - dinləmək bacarığıdır. Birgə ifa zamanı bu bacarıqlar – həm tərəf müqabilini öz fikir və niyyətləri ilə maraqlandırmaq, musiqi obrazlarına öz nöqteyi-nəzərini ona çatdırmaq, onu ardınca aparmaq, müəllif göstərişlərinin özü tərəfindən izahının düzgün və təbii olmasını sübut etmək, inandırmaq bacarığı, həm də tərəf müqabilinin niyyəti ilə maraqlanmaq, onun istək və niyyətlərini başa düşmək, dərk etmək və qəbul etmək bacarığı olduqca vacib xüsusiyyətlərdir. 39 Kamera ifaçılığında musiqi obrazının kobud “rəngsaz fırçası” ilə deyil, incəliklə, yumşaq rənglərlə təsviri, “akvarelliyi” ən böyük çətinlik təşkil edir. Səs – əsərin bədii obrazının açılmasına kömək edən əsas ifadəlik vasitələrindən biridir. Bədii obraz dərk edilməsə, səs üzərində iş mümkün deyil. Yalnız müqayisələr, metaforalar, analogiyalar lazım olan səs çalarının tapılmasına köməklik edir. Hər musiqi əsərində texniki cəhətdən çətin epizodlar var. Əsərin ilkin öyrənilməsi zamanı ilk-öncə məhz bu çətinlikləri ayrı-ayrı hissələrə ayırmaq, parçalamaq və mükəmməl öyrənmək lazım gəlir. Görkəmli sovet pianoçusu və pedaqoqu Qenrix Qustavoviç Neyqauz haqlı olaraq öyrənilən əsərin detallarını təkcə texniki epizodlar kimi deyil, həmçinin onun əsas elementləri kimi – harmonik quruluşu, polifonik, melodik xətt və s. kimi qəbul edir. O, “Fortepiano ifaçılığı sənəti haqqında” əsərində yazırdı: “Yalnız bir şey vacibdir: unutmaq olmaz ki, canlı musiqi materiyasını müvəqqəti olaraq hissəciklərə - “molukulalar və atomlar”a böləndən sonra onlar, bu hissəciklər (müvafiq işlənilmədən sonra) yenə canlı musiqi orqanizmi olmalıdır” (Нейгауз Г. Г. Об искусстве фортепианной игры. – М.: 1958. – 244с.) Ansambl iştirakçıları bir-birlərini çox yaxşı hiss etməli, tərəf müqabilinə qulaq asmalı və biri birinin partiyasını aydın eşitməlidir. Musiqi əsərində ibarələri həm “horizontal” – üfüqi eşitmək, həm bütün musiqi “lay, qatlar”ı “vertikal” - şaquli qurmaq vacibdir. Ansamblda bütün notların eyni Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|