Microsoft Word Alma turshusu doc
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Metal ionları ilə fəallaşdırılmış fermentlər Fermentlər Fermentləri fəallaşdıran elementlər
- Meyvə-tərəvəzlərin tərkibində geniş yayılmış mikroelementlər Ərzaqları n növü Ca
45
İnsanın qida rasionunun tərkibində hər iki qrup ərzaqların kifayət miqdarda olması vacibdir. Bunların birinin çatmaması maddələr mübadiləsinin pozulmasına səbəb olur. Bitki və heyvanların həyat fəaliyyətində mineral maddələrin rolu çoxcəhətlidir. Onlar zülallar, nukllin turşuları ilə birləşərək müxtəlif birləşmələr əmələ gətirmək qabliyyətinə malikdirlər. Misal üçün bitki və heyvanların həyat fəaliyyəti üçün vacib olan maddələrin tərkibinə metalionları daxildir. Xlorofildə-manqan, hemoqlobində-dəmir göstərmək olar.
Fermentlər Fermentləri fəallaşdıran elementlər Askorbinoksidoza Mis Polifenoloksidoza ---“--- Heksokinoza Maqnezium, manqan Adenozintrifosfataza Manqan Fosfataza Sink, kobalt
Karboksiloza Manqan, mis,
sink, kobalt, maqnezium Fosfoqlyukomutoza Manqan, kobalt
46
mikroelementlər Ərzaqları n növü Ca O P 2 O 5 K 2 O Mg O Fl 2 O 3 Küldə qələvili k (+) küldə turşulu q (-) mq.ekv . Kartof
22 180 667 59
2,5 +4
Kələm 70 216
572 39 8,3
+8,2 Kök 83
94 272
32 74
+9,5 Kahı
151 94 387 64
50,0 +14,1 Alma 11
22 82
5,4 0,9
+1,7 Üzüm 46
168 541
24 9,6 +7,2
Portağal 208 96 555 47 22,0 +17,1 Ağ çörək 41 320 152 50 3,0
-10,3 Mal əti
konservi 12 642 333 26 4,0
-37,3
Bunlar eyni zamanda bitki və heyvanların tərkibində də gedən fermentativ reaksiyaların fəallaşdırıcısi rolunu oynayır. Mineral maddələrlə fermentativ reksiyaların kinetikası arasındakı sıx asılılıq onu göstərir ki, 47
maddələr mübadiləsinin bütün prossesləri onların çoxluğu və münasibəti ilə əlaqədardır. Meyvə və tərəvəzlərdə daha vacib sayılan kalsium, kalium, natrium, fosfor və dəmirdir. Kalsium fosforla birlikdə sümük toxumasının əmələ gəlməsində daha vacibdir. Bu səbəbdən də böyüyən orqanizmin bu elementlərlə rəngin olan ərzaqları daha çox ehtiyacı var. Bundan əlavə qanda müəyyən nisbətdə kalsim- fosforla, kalim-natriumun olması onun buferli olması ilə əlaqədərdir. Gündəlik insanın kalsium və fosfora olan tələbatı 0,8-1,5 q təşkil edir. Tərəvəzlər hansı ki, tərkibində quzuqulağı turşusunun miqdarı çoxdur (ravənd, əvəlik, çuğundur) onlarda kalsiumun mənimsənilməsi zəif olur. Fosfor zülalı maddələrdə vacib elementdir. Məsələn adenazinüçfosfat orqanizmdə enerji mübadiləsinin təminatcısıdır. Bir sözlə fosfor maddələr mübadiləsinin bütün zəncir həlqələrində iştrak edir. Tərkiblərində kaliumun çox olması ilə bir sıra meyvə-tərəvəzlər fərqlənir. Bu elment orqanizmdə su mübadiləsinin nizamlanmasında iştirak edir. Tərkibində kaliumun miqdarı çox olan ərzaqlardan istifadə etdikdə orqanizmdə suyun xarici olmasına təsir göstərir ki, bu da ürəyin fəaliyyətini yüngülləşdirir. Bu səbəbdən də ürək çatışmamazlığı 48
saxlamağı məsləhət görülür. Natrium isə bunun əksi olaraq orqanizmdə suyun saxlanmasına yardım edir. Natriuma olan tələbat qida ərzaqları ilə ödənilmədiyindən, qidaya natrium xlor (xörək duzu) əlavə edirlər. Bunun miqdarı gün ərzində 15 qrama bərabərdir. Havanın isti günlərində bu sərfin miqdarı artır. Bu səbəbdən də havanı temperaturu isti olan bölgələrdə əhaliyə tərkibində duzun miqdarı çox olan ərzaqlarda istifadə etmək tövsiyə olunur, məsələn siyənək balığı. Əgər bu məsləhətə əhəmiyyət verilməzsə nəticədə orqanizm elə bir miqdarda su itkisinə məruz qalır ki, bu da onun həyat fəaliyyətinin pozulmasına səbəb olur. Dəmir hemoqolbinin tərkibinə daxildir. Onun çatışmamazlığı qan azlığına səbəb olur. Dəmir orqanizm üçün gündəlik tələbatı 10-15 mq bərabərdir. Tərkibində bu elmentin çoxluğu ilə fərqlənən göyərti və kələm tərəvəzləri, qırmızı turp, pomidordur. Çiyələyin müalicəvi əhəmiyyəti onun tərkibində foli turşusunun və dəmirin kifayət qədər olması (13 mq%) qan azlığında istifadəsində əsaslanır. Orqanizmin həyat fəaliyyətində maddələr mübadiləsi prosseslərində mikroelementlər manqan, maqnezium, molibiden, yod, bor, sink, mis və sairələrinin əhəmiyyəti vacibdir. Müəyyən edilmişdir ki, mikroelementlər bir qrup fermentlərin və hormonların tərkibinə daxildir maddələr mübadiləsi prosseslərində nizamlayıcı Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|