Microsoft Word Alma turshusu doc
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təyin etmənin metodikası
- Ümumi məlumat.
- Laboratoriya refraktometrləri və istifadə qadaları
59
Mayelərin sıxlığının areometrlə təyin edilməsi Arximedin məlum qanununa əsaslanır. Mayeyə salınmış areometr üzərək maye ilə tarazlıq əmələ gətirir ki, bu zaman onun kütləsi mayedən sıxışdırıldığı mayenin kütləsinə bərabər olur. Areometrin mayeyə daxil olması mayenin qatılığından asılı olaraq qatılıq çox olanda areometr mayeyə az və əksinə qatılıq az olarsa mayeyə çox daxil olacaq. Mayelərin sıxlılğını ölçən zaman areometrin dərəcələnmiş şkalasının suyun səthi ilə eyni səviyyədə olan dərəcədən hesablanmanı aparırlar. Təyin etmənin metodikası. Həcimin 250-500 ml, olan şüşə silindr düzgün horizontal səthə qoyulur. Sonra onun içərisində sıxlığı müəyyən olunacaq və temperatoru 20 0 C olan maye tökülür. Mayeni silindrin həcmini ¾-ü qədər doldurlar və mayeni elə tökürlər ki o köpüklənməsin. Bunun üçün maye astaca silindrin divarı boyu tökülür. Sonra quru təmiz areometr sakitcə mayenin daxilinə salınır. Bu zaman areometrin yuxarı boğazından tutaraq mayeyə salınır. Salan zaman areometr tam dayanıqlı vəziyyət aldıqda onu sərbəst üzməyə buraxırlar. O maye səthində tarazlığını tam bərpa etdikdən sonra, onun suyun səthindən olan şkala üzrə hesablanmanı həyata keçirirlər.
60
Refraktometrik analiz üsulları Yeyinti məhsullarının refroktometrik üsullarla tədqiqi yüksək texniki dəqiqliyi və sadəliyi ilə xarakterizə olunur. Qatılaşdırılmış yeyinti məhsullarının istehsalında texniki- kimyəvi nəzarətin həyata keçirilməsində refroktometrik analiz üsulları vasitəsi ilə ərzaqların tərkibindəki yağların, şəkərlərin, təbii ədviyyələrin tərkibindəki quru maddələrin miqdarı təyin edilir. Ümumi məlumat. İşıq şüalarının sınması, o zaman müşahidə olunur ki, şüa bir mühütə keçir və eyni zamanda bu mühitləri sıxlıqları müxtəlif olsun. Şüanın düşmə bucağının sinusunun i 1, sınma bucağının sinusuna i 2 olan nisbəti sabit kəmiyyət olub n 2
sındırma əmsalına bərabərdir. 2 1 sin sin
i i =n 2
Maddələrin işığı sındırma əmsalı, maddənin mühitindən işıq dalğasının üzunluğundan və ətraf mühitin temperaturundan asılıdır. 61
Ağ işıq mürəkkəb işıqdır, müxtəlif dalğa üzunluğuna malik şüalardam ibarətdir ki, mühitə düşdükdə parcalanır müxtəlif sadə şüalara və bunlarda mühitdə rəngli spektr zolağı əmələ gətirir. Yeyinti sanayesində istifadə olunan refraktometrlərin əksərinin konctruksiyası maddələrin işığı sındırma bucağının ölcülməsinə əsaslanır. Refraktometrlərin əsas detalı sındırma göstəricisi dəqiq məlum olan ölcmə prizmalarıdır. Bu pirizmalar xüsusi sındırma göstəricilərinə malik minerallardan hazırlanır. Prizmaların ən yüksək sındırma göstəricisinin həddi 1,30-1,54-dür.
İşin əvvəlində refraktometri sıfır nöqtəsinə gətirərək yolayırlar. Sonra tədqiq olunacaq maddənin tərkibindəki quru maddəni miqdarı təyin edilir. Bunun üçün refraktometrin üst işıqlandırıcı prizma qaldırılaraq açılır. Sonra aşağı ölçüsü pirizmanın səthinə şüşə çubuqla astaca olmaqla təyin ediləcək mayedən 2-3 damla əlavə edilməklə yuxarı prizma ilə aşağı prizmanın səthi örtülür. Bircinsli olmayan mayeləri tədqiq etdikdə, misal üçün tomat məhsullarını, maye pürelərini və s. Onlardan götürülmüş nümunəni nazik tənzif parcaya qoyaraq sıxmaqla 1-2 damla şirənin ölçü prizmasına 62
yerləşdirməklə ölçməni davam etdirirlər. Bu şərtlə ki ilk damlanı analiz üçün götürmürlər. Əvvəlcə işıq şüasını refraktometrin ölçü prizmasına yönəldirlər. Elə edirlər ki, müşahidə obyekti okulyarda tam işıqlanmış olsun. Sonra okulyatoru hərəkət etdirməklə ölçməni həyata keçirirlər. Təyin etməni qutardıqdan sonra pirizmanı filtr kağızı ilə silirlər. Distiə suyu və ya efirlə tədqiq edilən məhsulun mitindən asılı olaraq yuyurlar. Refraktometrin göstərcisinin düzgün olduğunu (sıfır nöqtəsini) distilə suyu ilə 20 0 C yoxlayırlar. Bu zaman əgər işıq kögəsinin sərhəddi şkala üzərindəki, sındırma əmsalına n D 20
O% quru maddəni göstərirsə deməli cihazın göstəricisi düzgündür. Əgər vizir xətti üzərində göstərici kənarlanırsa, onda cihaz əllə nizamlanaraq 0 vəziyyətinə cihazın kompektində olan xüsusi açarla gətirilir. Cihazın yuxarı hissəsində olan deşikdə yerləşən vintin başına açarı keçirməklə onu sakitcə fırlatmaqla refraktometrin göstəricisini normal vəziyyətə salırlar. Qeyd etmək lazımdır ki, quru maddələrin təyin edilməsi üçün müxtəlif markalı refraktometrlər möcuddur. RZ, RLU və kalorimetrləri göstərmək olar.
Adəti üzrə yeyinti ərzaqlarında nəmlik normalaşdırılır. Nəmlik məhsulun keyfiyyət Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|