Microsoft Word Alma turshusu doc

117 

 

Titrləmə zamanı  məhlulu sürətlə çalxalayır və 

titrləməni rəngin qəhvəyidən sarı-yaşıla keçməsinə 

qədər davam etdirirlər. Sonra onun üzərinə qatılığı 1% 

olan 1,5-2,0 ml nişasta məhlulu  əlavə edərək 

titrləməni rəngin göy rəngdən zümrüd-yaşıl rəngə 

keçənə qədər davam etdirirlər. 

Eyni ilə nəzarət titrləməni də həyata keçirirlər. 

Düzəliş 

əmsalını 

aşağıdakı düsturla 

hesablayırlar. 

K=

0049035

,

0

)

(

1

V

V

g



, 

 

g-kalium bixromatın nümunə çəkisi, q; 

V-Na

2

S

2

O

3

 0,1 normal natrium hiposulfitin 

titrləməyə sərf olunan miqdarı, ml; 

V

1

- Na

2

S

2

O

3

 0,1 normal natrium hiposulfitin 

nəzarət titrləməyə sərf olunan miqdardır, ml; 

0,0049035-kalium bixromatın, 1 ml-0,1 normal 

hiposulfit məhluluna dəqiq uyğun gələn miqdarıdır. 

 

0,1 n. Yod məhlulunun hazırlanması 

 

Yodun ekvivalent çəkisi-126,9 qramdır. 1 litr 

0,1 n yod məhlulunu hazırlamaq üçün 12,69 q yod 

tələb olunur. 

Titrlənmiş yod məhlulunu ancaq əvvəlcədən 

təmizlənmiş yod reaktivindən hazırlayırlar. Çünki 

satışda olan yodların tərkibində qarışıqlar olur. 

0,1 n yod məhlulu hazırladıqda lazım olan 

yodun miqdarını yalnız təmizlənmiş yoddan 

118 

 

götürürlər. Sonra onu qatı kalium yod məhlulunda həll 

edirlər. 

0,1 n yod məhlulunu hazırlayarkən görülən yod 

nümunəsi çəkisindən 2-3 dəfə çox olan 30-35q, 50 ml 

suda həll olunmuş kalium yod məhlulunda həll edilir. 

Məhlul orada olan yodun tam həll olunmasına qədər 

çalxalanır, sonra üzərinə lazım olan qədər su əlavə 

edərək lazımı həddə çatdırılır. 

Alınmış yod məhlulu tünd rəngli, ağzı 

cilalanmış rezin tıxac ilə bağlanır  şüşə qabda 

saxlayırlar. 0,1 normal yod məhlulunun titri, 0,1 

normal hiposulfit məhlulu ilə müəyyən edilir. 

Bunun üçün konusvari, ağzı cilalanmış rezin 

probka ilə bağlanan kolbaya 25-30 ml yod məhlulu 

tökülür. Üzərinə 20-30 ml su əlavə edərək 0,1 normal 

Na

2

S

2

O

3

 hiposulfit məhlulu ilə titrlənir. Titrləməni 

qonur rəngin sarı-saman rənginə keçməsinə  qədər 

davam edirlər, sonra üzərinə 1,5-2 ml 1%-li nişasta 

məhlulu əlavə edərək məhlulun tam rəngsizləşməsinə 

qədər titrləmə davam etdirilir. 

Düzəliş  əmsalı K yod məhlulu üçün aşağıdakı 

kimi hesablanır. 

K=

1

1

V

VK

; 

 

V-0,1 Na

2

S

2

O

3

-ün titrləməyə  sərf olunan 

miqdarı, ml; 

V

1

-titrləmə üçün götürülən 0,1n yodun miqdarı, ml; 

K

1

-0,1n Na

2

S

2

O

3

-ün düzəliş əmsalıdır. 

---

119 

 

Fiksanallardan məhlulların hazrlanması 

 

Dəqiq məhlulları tez bir vaxtda fiksanallardan 

istifadə etməklə hazırlamaq olur. Fiksanallar çəkiləri 

məlum olan 0,1 və ya 0,01q-ekv miqdarda ağzı 

qaynaq şüşə ampulalarda olur. 

Ampulada olan miqdar maddə 1 litrlik kolbaya 

tökülərək 0,1 və ya 0,01n dəqiq məhlul alırlar. 

Aşağıdakı adlarda fiksanallar istehsal olunur. 

H

2

SO

4

; HCl; NaOH; KOH; Na

2

CO

3

; NaHCO

3

; 

NaCl; Na

2

CrO

4

; H

2

CrO

4                 

 x2H

2

O; K

2

Cr

2

O

7

; 

K

2

CrO

4

; Na

2

S

2

O

3

.5H

2

O; KMnO

4

; NH

4

SCN; KSCN; 

K

2

CrO

4

; NaSCN; BaCl

2

.2H

2

O, (NH

4

)

2

 CrO4.H

2

O; J

2; 

Na

2

B

4

O

7

.1OH

2

O; KCl; KJ; NH

4

Cl; K

2

CO

3; 

KJO

3

; 

AgNO

3

. 

Duz və turşu məhlullarının fiksanalları məhdud 

olmayan müddətə dəqiq saxlanılır. 

Qəlivilərin fiksanalları 6 ay müddətində 

saxlanıla bilər. Bundan uzun müddətdə saxlanıldıqda 

şüşənin qələviləşməsi təsirindən alınan məhlullarla 

çirklənməyə məruz qalırlar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

120 

 

İndikatorların hazırlanması 

 

1. 

Qırmızı metil-0,2%-li məhlul 

(Dimetilaminozobenzol-o-karbon turşusu).  

Reaktiv parlaq tünd-bənövşəyi kristal və ya 

qırmızı-qonur rəngli toz halında olur. Suda həll 

olmur, spirtdə  həll olur. PH-ın 4,2-6,2 

intervalında rəngin qırmızıdan sarıya keçməsi 

baş verir. 

   Hazırlamaq üçün 0,2q indikatoru 60 ml spirtdə 

həll edərək üzərinə 40 ml su əlavə edirlər. 

2.

 

Metiloranj (Narıncı metil) Metiloranj 

Dimetilaminazobenzol sulfonat natium-0,1%-li 

məhlul. Reaktiv toz və ya yarpaqcıq  şəklində 

narıncı-sarı rəngdə olur. Spirtdə həll olmur. İsti 

suda asan həll olur. Rəngin dəyişməsi fəal 

turşuluğun pH-ın 3,0-4,4 intervalında baş verir 

ki, rəng qırmızıdan-sarıya keçir. 0,1q indikatoru 

100mq suda həll etməklə hazırlayırlar. 

3.

 

Fenolftalein-1%-li məhlul. Kiçik kristallar 

şəkilində  ağ  rəngli tozdur. Bəzən azca krem 

rəngində  də olur. Suda həll olmur, spirtdə  həll 

olur. pH-ın 8,2-100 intervalında rəng dəyişir 

---