Microsoft Word Baba n r variant seva
Yüklə 1,74 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan satirik nəsrinə dair araşdırma
254 tarixi mövzusunda yazdığı povest və romanlar çoxdan ekran həllini də tapıb. “Cəbhədən cəbhəyə”, “Uzaq sahillərdə” həm maraqlı bədii əsərlər, həm də kinomuzun şedevrləri kimi hafizələrdən silinməyib. Ədəbiyyatçılar deyirlər ki, hansı yazıçı ölümündən sonra da oxunur, deməli, o ölməyib. Həsən Seyidbəyli də o xoşbəxt sənətkarlardandır ki, əsərləri həm oxunur, həm də maraqla tamaşa olunur. Bu günlərdə yazıçının 90 illik yubileyi ərəfəsində alim həmkarının gərgin axtarışlarının bəhrəsi olan “Həsən Seyidbəylinin bədii nəsri” monoqrafiyası qədrşünas oxucularla yanaşı sənətkarın ruhuna da qiymətli töhfə olacağına əminəm.
255 Azərbaycan satirik nəsrinə dair araşdırma Baba Babayev 57 illik mənalı, maraqlı ömrünün artıq 36 ilini bu gün də yorulmaq bilmədən, əzmkarlıq və vətəndaş qeyrəti, yanğısı, prinsipiallığı ilə elmi-pedqoji yaradıcılığa həsr edir. Onun müstəqilliyimiz, dövlətçiliyimizlə əlaqədar siyasi mövzuda yazdığı publisist yazıları, lakonik hekayələri hec vaxt ədəbi ictimaiyyətin diqqətindən yayınmır. Ədəbiyyatşünaslığa dair yazdığı elmi məqa- lələr peşəkar, səriştəli bir alimin erudisiyasından, klassik ədəbiy- yata, əsasən də realist nəsrə bələdçiliyindən xəbər verirsə, heka- yələri müasir həyatımızda mövcud olan çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün yaratdığı mənfı tipləri necə islah etməsindən bəhs edir. Akademik Kamal Talıbzadə hələ 1990-cı illərdə Baba Babayevin ədəbi-nəzəri məqalələrinə istinadən yazırdı: Baba Babayevin monoqrafiyalarında, məqalələrində orijinallıq, özünə- məxsusluq və ədəbiyyatşünaslığa dair mühüm məsələlər diqqətli, istedadlı alim mühakiməsi ilə təhlil edilir. Mən onun əsərlərini ədəbiyyatşünaslıq elmimizin son uğurlarından sayıram”. 1998-ci il prezident seckiləri ərəfəsində Azərbaycan Respub- likasının prezidenti Heydər Əliyev yığıncaqların birində Baba Babayevin yazdığı siyasi məqalələri göstərərək demişdi; “Siyasi şərhi belə verərlər: məntiqli, inamlı, həm də gələcəyə nikbinliklə. Müəllifın nikbinliklə, istedadla yazılmış yazılarından məmnunam”. B.Babayevin biz həmkarları, müasirləri arasında klassik və müasir ədəbiyyatı mükəmməl bilməsinə bir səbəb də onun güclü yaddaşa malik olmasıdır. Həddən çox mütaliə zənginliyi, elmdə, təhsildə, siyasətdə informasiyasının çox olması yazılarında olduğu kimi, mühazirələrində də Baba müəllimi fərqləndirən, auditoriyanın sevimlisinə çevirən cəhətlərdəndir. Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında satirik ədəbiyyatın öyrənil- məsi həmişə aktual problemlərdən biri olub. Ona gorə ki, çox qüdrətli qələm sahibləri satirada həqiqi realizm üslubunu görür və onu yüksək qiymətləndirirdilər. Çünki klassik bədii nəsr ustad- larımızın ədəbiyyatın satira janrının yüksək ictimai məqsədi, ideal- lığı haqqındakı baxışları ötəri olmayıb, onu realizmin başlıca xüsusiyyətlərindən biri kimi qiymətləndirib. Özləri də qələmə
256 aldıqları satirik əsərlərin əsasında aydın, ictimai-siyasi məqsəd və ideya qoyublar. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə nəzər saldıqda isə satirik bədii əsərlərin yaranmasını XIX əsrdən təşəkkül tapdığını və böyük təkamül yolu keçdiyinin şahidi oluruq. Satirik nəsrin yaranması, inkişaf mərhələləri zaman-zaman müxtəlif ədəbiyyatşünas alimlər tərəfindən araşdırılsa da, onun elmi-nəzəri məsələlərı sistemli şəkildə məhz fılologiya eimləri namizədi Baba Babayev tərəfindən öyrənlib. Maraqlıdır ki, alim satirik nəsrin yaranması və inkişaf mərhələlərindən söhbət açan bu mövzu ilə bağlı bir sıra maraqlı elmi fıkirlər söyləmiş Ə.Mirəhmədov, Y.Qarayev, K.Məmmədov, Ə.Saraclı, Z.Əsgərli, A.Əmrahoğlu, B.Əhmədov kimi tədqiqat- çıların əsərlərinə haqlı olaraq istinad edir, onlardan məharətlə bəhrələnir, lakin onların heç birini təkrarlamır. O, bütövlükdə XX əsr satirik nəsrinin nəzəri məsələlərini problem kimi qarşıya qoyur və onun elmi-nəzəri təhlilini əsl ədəbiyyatşünas alim kimi ədəbi prosesdə baş verən yeniləşmə proseslərinə uyğun olaraq təhlil edir. B.Babayev “Azərbaycan satirik nəsrinə dair araşdırmalar” kitabında Azərbaycan klassik ədəbiyyatında XIX əsrin II yarısı, XX əsrin 20-ci illərinə qədərki dövründə yazıb-yaratmış yazıçılardan M.F.Axundov, C.Məmmədquluzadə, Ə.Haqverdiyev, Y.V.Çəmən- zəminli, B.Talıblı, M.Cəlal, S.Rəhman, S.Hüseyn, T.Şahbazi və başqa sənətkarların yaradıcılığı, xüsusilə onların satirik nəsr əsərlərinin poetikast burada böyük ustalıqla təhlil və tədqiq olunub. Baba müəllim bu əsərləri uzun illər öyrənib və tədqiqinə böyük zəhmət sərf edib. Kitabında Azərbaycan satirik nəsrinin təşəkkül tarixindən söhbət açan alim belə hesab edir ki, “XIX əsrə qədərki ədəbiyyatımızda ancaq satiranın rüşeymləri təzahür etmişdir. Bu janra daha çox XIX əsr və sonrakı dövr ədəbiyyatımızda təsadüf edilir”. Alim bu qənaətini kitaba daxil etdiyi məqalələrində sübuta yetirərək onları orijinal bir üslubda verib. O haqlı olaraq qeyd edir ki, “Axundovdan başlayaraq nəsrdə satira öz inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuş, XX əsrin əvvəllərində başda Cəlil Məmməd- quluzadə olmaqla, mollanəsrəddinçlər satiranın özünəməxsusluğunu yüksəklərə qaldırmışlar”.
Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|