Microsoft Word bibloqrafiya-20. 09. 2017. doc

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
44
Elmi x b r verir d rinliyind n,  
H r sözü batmand  z nginliyind n,  
X yal n  lçatmaz  nginliyind n,  
ld r m t k keçdi Buludxan X lil.  
 
Yolu haqq yoludur, sevib seçdiyi,  
Mövlana Ruminin,  msin keçdiyi, 
A babada A q N sib içdiyi,  
Bulaqlardan içdi Buludxan X lil.  
 
M clisd  könlü xo  – saz adam d ,  
Alim, ülamad  – söz adam d ,  
Dostluqda Lo man n düz adam d ,  
nsanl qda ba d  Buludxan X lil. 
 
 
 
Babacanl  Hac  Lo man Qorqud, 
air, filosof,  l sg r ünas 
 
 
 
 
 
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
45
 
STEDADLI V  M HSULDAR AL M 
 
Ça da  Az rbaycan filologiyas n n görk mli v  m hsuldar nü-
may nd l rind n biri d  filologiya elml ri doktoru, prof. Buludxan 
ziz o lu X lilovdur. Buludxan mü llimin yarad c l  il  tan  
olduqdan sonra bir çox cavabl  v  cavabs z suallar ba mda dolan-
d . Bunlardan biri onun tam  xsiyy t, nümun  olmas d r. B z n 
sosial – siyasi h yatda heç bir xidm ti olmayan insanlar el  m rt -
b l r  yüks lir, el  v zif l r da y r sanki yar m hökmdard r. Bel -
l rinin  das  yer -göy  s masa da, onlar tam  xsiyy t deyil. Çün-
ki c miyy td n ald  verdiyind n on qat çoxdur. Tam  xsiyy t, 
fikrimizc , odur ki, c miyy td n az alsa da, c miyy t  çox  ey 
verir. Buludxan mü llim m hz ikincil rd ndir. Çox q sa müdd td  
c mi 20 il sür cind  elmimiz  v  m d niyy timiz  el  böyük töh-
f l r vermi dir ki, onu on n f r elm adam  v  m mur bütün f aliy-
y ti boyu ver  bilm z. Buludxan mü llim 20 ild  40-dan çox kitab, 
7 proqram, 500 m qal  yazm d r. T kc  onun kitablar n  götürs k, 
sovet hakimiyy ti ill rind  korifey dilçi hesab etdikl rimizin heç 
biri Buludxan mü lliml  müqayis  edil  bilm z.  
Buludxan mü llim r smi filologiya elmin  fonosemantika il  
g ls  d , onun yarad c l q diapazonu çox geni  olmu dur. O, 1995-
ci ild  ilkin kökl rin fonosemantikas   s rind  özün q d rki bir 
çox alimin fikirl rin  istinad ed r k onlardan ir li ged  bildi. Sonra 
bu sah d ki ara d rmalar n  ümumil dirib “Feill rin ilkin kökl ri” 
adl  sanball  bir  s r yazd . 
Onun kitablar n  m zmun etibaril  bir neç  qrupa bölm k olar:  
 

---

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
46
D rslikl r:  
“Az rbaycan dilinin morfologiyas ” 2 hiss d n ibar t olan bu 
d rslik M.Hüseynzad nin uzun ill r yegan  hesab edil n d rsliyin-
d n bir q d r d  ir li ged  bilmi dir.  
2007-ci ild  çap etdirdiyi “Müasir Az rbaycan dili” kitab nda 
vv lki  n n vi d rslikl rd n f rqli olaraq fonetika, yaz ,  lifba, 
qrafika, orfoqrafiya v  orfoepiya m s l l rini  hat  etm kl , qeyd 
olunan sah l ri tam v  yüks k s viyy d  t dqiq etmi dir.  
Eyni sözl ri “Az rbaycan dilinin leksikologiyas ” d rsliyi haq-
q nda da dem k olar. 30-40 il bundan  vv l yaz lan leksikologiya 
d rslikl ri il  müqayis d  Buludxan mü llimin leksikologiyas  s -
viyy   v   hat   c h td n çox ir li getmi dir. Bu haqda çox 
dan maq olar. Amma bu, bizi m qs dd n ay rar.  
Onun 2006-c  ild  yazd  “Türkologiyaya giri ” kitab  da bu 
c h td n diqq ti c lb edir. Bu d rslik özünd n  vv lkil rd n 
d qiqliyi il  seçilir.  
O, türkologiya probleml rin  1999-cu ild  yazd  “Birinci 
Beyn lxalq Türkoloji Qurultay” kitab  il  daxil olmu   v  Türk 
dünyas n n elmi-idrak sferas n  heç vaxt t rk etm mi dir. Bel  ki, 
2001-ci ild  “Türkologiyan n intibah dövrü” 2009-cu ild  Mahmud 
Ka arinin “Divanü lü t-it türk”  s rind  etnoniml r”, 2010-cu 
ild  “Türkün hikm t x zin si: Xoca  hm d Yas vi” kitablar  bu 
istiqam tin d rinl m sin  xidm t etmi dir. 
Yen  2010-cu ild  “224 q dim türk sözü” v  s. kimi qiym tli 
ara d rmalar  il  türkologiyan n ciddi v   m hsuldar aliml ri s ra-
s na daxil ola bilmi dir. Bu kitablar n h r birinin elmi d y rind n 
ist nil n q d r dan maq olar.  
Buludxan mü llimin dilin ictimai probleml rin   h sr edilmi  
d y rli  s rl ri s ras nda 2013-cu ild  yazd  “Dil-söz ç l ngi” el  
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
47
h min ild  yazd  “Az rbaycan dili antologiyas ”, yen  h min ild  
yazd  “Dil,  d biyyat, m d niyy t”, sonra “Az rbaycan dili: milli 
varl m z, m n vi s rv timiz” adl  kitablar  dilimiz  milli, m n -
viyyat m za,  d biyyat m za böyük m h bb tl  yaz lm   s rl rdir.  
Buludxan mü llim Az rbaycan n d y rli yaz ç lar n n yarad -
c l na müdaxil  ed r k onlar   t hlil süzg cind n keçirib yüks k 
qiym tl ndirir.  . xl   v  B.Vahabzad nin yarad c l  haqq nda 
dediyi orijinal fikirl r onun h rt r fli filoloq kimi yeti m sin  sü-
butdur. O, dilçiliyi d ,  d biyyat ünasl  da yüks k s viyy d  
bilir.  
Buludxan mü llimin m hsuldar elmi f aliyy tind n çox dan -
maq olar v  laz md r. Amma bu ayr ca bir ara d rman n predmeti 
olmal d r.  
Buludxan mü llim Az rbaycanda oldu u kimi, Türkiy d   d  
yax  tan n r. Onun Türkologiya sah sind ki m hsuldar f aliyy ti 
Türk dünyas  ara d rmalar  uluslararas  iliml r akademisi, Akade-
mik üye diplomu (2011), Türkiye Cumhuriyy si kibatek akademik 
üye diplomu onun Türkiy d  böyük nüfuz sahibi olmas na d lal t 
edir.  
Bak da R.Rza ad na  d biyyat fondunun diplomu is  onun 
d biyyat sah sind ki xidm tl rinin böyük qiym tidir.  
Buludxan mü llimin elmi-pedaqoji, sosial-siyasi sah d ki 
xidm tl ri Az rbaycan Respublikas  Prezidentinin imzas  il  ald  
“T r qqi” medal  il  bir daha t sdiql nmi dir.  
ziz dostumuz, istedadl   v   m hsuldar alim Buludxan 
mü llim  daha böyük u urlar arzulay ram.  
 
Babayev Adil, 
 filologiya üzr  elml r doktoru, professor 

---