Microsoft Word ?d?b -11 mmv-capa doc

 30
lardan çıxarılmış təlim nəticələrinə görə müəyyən edilmiş meyarlara əsasən aparı-
lır. Formativ qiymətləndirmə rəsmi qiymətləndirmə deyil, nəticələr müəllimin şəxsi 
qeyd dəftərində və məktəbli kitabçasında şagirdin idraki və hərəki fəaliyyətinin sə-
viyyələrinə uyğun sözlərlə ifadə olunur. Heç bir rəqəm və simvollardan, “mənimsə-
yir”, “mənimsəmir”, “bilir”, “bilmir”, “yaxşı”, “orta”, “zəif” və digər bu kimi ifa-
dələrdən istifadə olunmur. Müəllim formativ qiymətləndirmədə şagirdin fəaliyyəti-
ni bütün dərs boyu izləyir, nəticələri yazmaq üçün dərsin sonunda vaxt ayırır. Eyni 
bir standart bir neçə  dərsdə reallaşdığına görə formativ qiymətləndirmə zamanı 
jurnalda şagirdin adının qarşısında hər dərsdə qeydlərin olması mütləq deyil.
  
Formativ qiymətləndirmənin nəticələrindən aşağıdakı  məqsədlərdə istifadə 
olunur: 
•  cari və perspektiv (illik) planlaşdırmanın təkmilləşdirilməsində; 
•  təlim tapşırıqlarının seçilməsində;  
•  ev tapşırıqlarının verilməsində; 
•  sinifdəki təlimin istiqamətləndirilməsində;  
•  təlim prosesində qrup və cütlərin təşkilində; 
•  şagirdlərin irəliləyiş və geriləmələrinin müəyyənləşdirilməsində. 
Summativ qiymətləndirmə təhsilin hər hansı mərhələsində (tədris vahidinin, ya-
rımilin və ilin sonunda) şagirdlərin  əldə etdikləri nailiyyətlərin qiymətləndirmə-
sidir. Summativ qiymətləndirmə məzmun standartlarının mənimsəmə səviyyəsinin 
etibarlı göstəricisidir. Bu qiymətləndirmə kiçik (KSQ) və böyük (BSQ) summativ 
qiymətləndirmə olaraq iki növdən ibarətdir. KSQ tədris vahidlərinin sonunda, BSQ 
isə ildə iki dəfə, yarımillərin sonunda aparılır. Böyük summativ qiymətləndirmə 
yarımillərin sonunda təhsil müəssisəsinin rəhbərliyi tərəfindən yaradılan müvafiq 
komissiyanın nəzarəti ilə Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin təqdim 
etdiyi qiymətləndirmə vasitələrindən istifadə edilməklə  fənni tədris edən müəllim 
tərəfindən aparılır. Summativ qiymətləndirmənin nəticələrindən aşağıdakı 
məqsədlərlə istifadə olunur: 
• şagirdlərin təlim problemlərini müəyyənləşdirmək; 
• şagirdlə əks-əlaqə qurmaq və onu stimullaşdırmaq; 
• planlaşdırma aparmaq və təkliflər vermək; 
Kiçik və böyük summativ qiymətləndirmə rəsmidir və 1,2,3,4,5 rəqəmlərindən 
istifadə olunaraq rəsmi jurnalda qeyd olunur.  
Şagirdə yarımillik qiymət çıxarmaq üçün bu düsturdan istifadə olunur:  
100
60
100
40
...
2
,
1
2
1
2
,
1







BSQ
n
ksq
ksq
ksq
Y
n
. 
Burada Y
1
 və Y
2
 – şagirdin I və II yarımil üzrə qiymətini, ksq
1, 
ksq
2,
...,
 
ksq
n 
– 
şagirdin müvafiq yarımil  ərzində kiçik summativ qiymətləndirmələrinin nəticə-

---

 31
lərini,
 
n – müvafiq yarımildə keçirilən kiçik summativ qiymətləndirmələrin sayını, 
BSQ
1
 və BSQ
2
 isə I və ya II yarımildə keçirilən böyük summativ qiymətləndirmə-
nin nəticəsini bildirir.  
Yarımillik qiymətlərə görə illik qiymət çıxarılır. Aşağıdakı  cədvəldə  şagirdin 
yarımilliklərdə aldığı qiymətlərə görə illik qiymətin müəyyənləşdirilməsi qaydası 
göstərilmişdir.  
 
Y
1
  Y
2
  İllik
 Y
1
Y
2
İllik
 Y
1
Y
2
İllik
 Y
1
Y
2
  İllik 
2 2 2   3 2 2   4 2 3   5 2 3 
2 3 3   3 3 3   4 3 3   5 3 4 
2 4 3   3 4 4   4 4 4   5 4 4 
2 5 4   3 5 4   4 5 5   5 5 5 
 
 
Formativ qiymətləndirmə nümunələri 
Müəllim ədəbiyyat dərslərində şagird nailiyyətlərinin formativ qiymətləndirilməsi zamanı 
təqdim edilən nümunələrdən istifadə edə bilər. 
Bədii əsərin məzmunu üzrə standartlar, təlim nəticələri,  
bacarıqların qiymətləndirilmə meyarları və səviyyələri 
Standart Təlim nəticəsi Qiymətləndirmə meyarı 
1.1.1. Müxtəlif vəznli 
(heca,  əruz, sərbəst) şeirlər-
də  və süjetli əsərlərdə 
(hekayə, povest, roman, 
dram, komediya, faciə, 
poema) tanış olmayan 
sözlərin mənasını 
mənşəyinə  və  işlənmə  mə-
qamına görə izah edir. 
 
Poemada (şeir, hekayə, po-
vest, roman, dastan, kome-
diya, faciə, dramda) tanış 
olmayan sözlərin mənasını 
mənşəyinə və işlənmə 
məqamına görə izah edir. 
İzahetmə 
 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Tanış olmayan 
sözlərin mənşəyinə 
və işlənmə 
məqamına görə 
mənasını izah 
etməkdə çətinlik 
çəkir. 
Tanış olmayan 
sözlərin mənşəyinə 
və işlənmə 
məqamına görə 
mənasını suallar 
verməklə və kömək 
əsasında izah edir. 
Tanış olmayan 
sözlərin mənşəyinə 
və işlənmə 
məqamına görə 
mənasını, əsasən, 
izah edir.
 
Tanış olmayan 
sözlərin mənşəyinə 
və işlənmə 
məqamına görə 
mənasını dəqiq izah 
edir. 
 
 

---

 32
Standart Təlim nəticəsi Qiymətləndirmə meyarı 
1.1.2. İfadəli oxudan 
müxtəlif ədəbi növdə olan 
əsərlərin emosional-obrazlı 
qavranılması, təhlili və 
qiymətləndirilməsi 
məqsədilə istifadə edir. 
 
İfadəli oxudan poemanı 
(şeir, hekayə, povest, roman, 
komediya, faciə, dramı) 
emosional-obrazlı 
qavramaq, təhlil etmək və 
qiymətləndirmək məqsədilə 
istifadə edir. 
İstifadəetmə 
 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
İfadəli oxudan 
poemanı (şeir, 
hekayə, povest, 
roman, komediya, 
faciə, dramı) emo-
sional-obrazlı qavra-
maq, təhlil etmək və 
qiymətləndirmək 
məqsədilə istifadə 
etməkdə çətinlik 
çəkir. 
 
İfadəli oxudan 
suallar verməklə və 
müəllimin köməyi 
ilə poemanı (şeir, 
hekayə, povest, ro-
man, komediya, 
faciə, dramı) emosi-
onal-obrazlı 
qavramaq, təhlil 
etmək və qiymət-
ləndirmək məqsədilə 
istifadə edir. 
İfadəli oxudan 
poemanı (şeir, 
hekayə, povest, 
roman, komediya, 
faciə, dramı), əsa-
sən, emosional-
obrazlı qavramaq, 
təhlil etmək və 
qiymətləndirmək 
məqsədilə istifadə 
edir. 
 
İfadəli oxudan 
poemanı (şeir, 
hekayə, povest, 
roman, komediya, 
faciə, dramı) 
emosional-obrazlı 
qavramaq, təhlil 
etmək və 
qiymətləndirmək 
məqsədilə istifadə 
edir. 
 
 
Standart Təlim nəticəsi Qiymətləndirmə meyarı 
1.1.3. Mürəkkəb süjetli və 
kompozisiyalı bədii 
nümunələrdə əhvalat və 
hadisələr arasındakı səbəb-
nəticə əlaqələrini 
müəyyənləşdirir, mətni 
hissələrə ayırır, plan tərtib 
edir, məzmununu müxtəlif 
formalarda (geniş, yığcam, 
yaradıcı) nağıl edir. 
Romanı (povesti, romanı,...) 
hissələrə ayırır, seçdiyi 
hissənin məzmununu 
hazırladığı plan əsasında 
yığcam (geniş, yaradıcı) 
nağıl edir. 
Müəyyənləşdirmə, 
hissələrəayırma, plan 
tərtibetmə, nağıletmə 
 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Romanda (povest-
də,...) əhvalat və 
hadisələr arasındakı 
səbəb- nəticə 
əlaqələrini 
müəyyənləşdirmək-
də, mətni hissələrə 
ayırmaqda, seçdiyi 
hissənin planını 
Romanda 
(povestdə,...) əhvalat 
və hadisələr 
arasındakı səbəb-
nəticə əlaqələrini 
müəllimin köməyi 
ilə müəyyənləşdirir, 
mətni hissələrə 
ayırır, seçdiyi 
Romanda 
(povestdə,...) əhvalat 
və hadisələr 
arasındakı səbəb-
nəticə əlaqələrini 
müəyyənləşdirir, 
mətni hissələrə 
ayırır, seçdiyi 
hissənin planını 
Romanda 
(povestdə,...) əhvalat 
və hadisələr 
arasındakı səbəb-nə-
ticə əlaqələrini əha-
təli müəyyənləşdirir, 
mətni məntiqi 
ardıcıllıqla hissələrə 
ayırır, seçdiyi 

---