___________________________________________________36
lərdə, televiziyada, hər yerdə var. Çeçenistanda baş verən hadisələrlə
bizim heç bir əlaqəmiz yoxdur. Bizi bu hadisələrə süni şəkildə
bağlamaq cəhdləri o deməkdir ki, Azərbaycanla Rusiya arasında
münasibətləri qəsdən mürəkkəbləşdirmək istəyirlər.
Dağıstan bizə dost respublikadır. Əlbəttə, Rusiyanın ayrılmaz
hissəsidir. Dağıstanda müxtəlif millətlərə mənsub insanlar yaşayırlar,
onların Azərbaycanda qohumları var. Avarlar, ləzgilər, dargilər və
başqa xalqlar Dağıstanda da, Azərbaycanda da yaşayırlar, çünki bu
sərhəd əvvəllər yox idi. Dağıstanda 130-140 min azərbaycanlı yaşayır.
Biz çox istəyirik ki, Dağıstanda sakit, sabit vəziyyət olsun. Bunu çox
istəyirik. Biz Dağıstanla dostluq münasibətləri saxlayırıq. Bu
yaxınlarda Dağıstan rəhbərləri mənə müraciət etmişdilər, onlarda
yanacaq sarıdan çətinlik vardı. Bütün müqavilələrimizin imzalanıb
qurtarmasına baxmayaraq, sözün düzü, bunun müəyyən haqqını alilə-
almayacağımızı hələ bilməsək də, dostluq münasibətlərimizi nəzərə
alaraq, mən göstəriş verdim və biz yanacaq göndərdik. Hansı
məbləğdə?
Artur Rasizadə (Azərbaycanın Baş naziri): Haqqı üç aydan sonra
ödənilmək şərti ilə bir milyon dollarlıqdan artıq.
Heydər Əliyev: Məlum deyil, olacaq, ya yox. Bizim
münasibətimiz bax belədir. Biz istəyirik ki, Dağıstanda sabitlik olsun.
Rusiya Dağıstanda sabitlik yarada bilməyiləsə, bu, Rusiyanın işidir.
Deməliyəm, mən artıq bu barədə danışmışam ki, hələ 1997-ci ildə
Moskvada rəsmi səfərdə olarkən Boris Nikolayeviç Yeltsinə
demişdim - Dağıstandakı vəziyyət bizi narahat edir, çünki oraya
şimaldan müxtəlif qüvvələr soxulur və orada vəziyyət çətinləşə bilər,
tədbir görün. Mən bunu demişdim. Mən bunu 1997-ci ilin oktyabrında
MDB-nin iclasında da demişdim. Yəni, biz istəyirik ki, Rusiyanın hər
yerində, xüsusən Azərbaycanla sərhədin keçdiyi yerlərdə, soydaşları-
___________________________________________________37
mızın yaşadıqları yerlərdə, bizi çoxəsrlik dostluq telləri bağlayan
insanların yaşadıqları yerlərdə sabitlik olsun.
Biz həmişə bunu əsas tutmuşuq və bu gün də əsas tuturuq və bəyan
etmişik ki, hər bir dövlətin ərazi bütövlüyünə tərəfdarıq. Artıq 12 ildir
ki, biz erməni separatizmindən əzab çəkirik, bunlar başımıza gəlmişdir
və bu gün də gəlir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulmasından,
Azərbaycan ərazisinin 20 faizinin erməni silahlı birləşmələri
tərəfindən işğal olunmasından uzun illərdən bəri əzab-əziyyət çəkirik.
Biz bundan əzab-əziyyət çəkirik ki, bir milyon azərbaycanlı işğal
edilmiş torpaqlardan qovulmuşdur, 6-7 ildir çadırlarda yaşayır. Biz
bundan əzab-əziyyət çəkirik. Bu nə deməkdir? Bu, ekstremizm,
separatizm, terrorizm deməkdir, bu, nəhayət, beynəlxalq hüququn
pozulması, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulması deməkdir.
Ona görə də biz bu mövqelərdə möhkəm dayanmışıq, möhkəm.
Bu gün Rusiya səfiri mənə dedi ki, Boris Nikolayeviç Yeltsin
üçüncü minillik üçün öz mülahizələri haqqında Birləşmiş Millətlər
Təşkilatına böyük bir təklif göndərmişdir. Səfir oradan bir abzası
mənə oxudu. Mən dedim - bilirsinizmi, biz bunun uğrunda on ildir
mübarizə aparırıq. Helsinki sənədlərində nəzərdə tutulmuş ərazi
bütövlüyünə və öz müqəddəratını təyinetmə prinsipinə, sənin izah
etdiyin kimi, elə baxılmamalıdır ki, guya öz müqəddəratını təyinetmə
hər şeydən üstün olan bir prinsipdir.
Aleksandr Bloxin (Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri): Öz
müqəddəratını təyinetmə ərazi bütövlüyü prinsipini pozmamalıdır.
Heydər Əliyev: Ərazi bütövlüyünü. Biz artıq on ildir deyirik ki,
Ermənistan Dağlıq Qarabağa öz müqəddəratını təyinetmə tələb edir.
Erməni xalqı öz müqəddəratını çoxdan təyin etmişdir, çünki öz
dövlətinə malikdir. Ermənilər isə Azərbaycanda daha bir dövlət
yaratmaq istəyirlər. Görürsünüzmü,
___________________________________________________38
siz şikayətlənirsiniz ki, ərazi bütövlüyü pozulmuşdur, beynəlxalq
təşkilatlarda isə deyirdilər - baxın, onlar öz müqəddəratını təyin etmək
uğrunda mübarizə aparırlar. Biz bütün bunlara qarşı çıxış etmişik və
edirik, çünki bunlardan özümüz əzab-əziyyət çəkirik, xalqımız əzab-
əziyyət çəkir. Ona görə də bu məsələyə münasibətimiz aydın və
anlaşıqlıdır: Biz Rusiyanın ərazi bütövlüyünə tərəfdarıq. Çünki Rusiya
kimi bir dövlətin ərazi bütövlüyü pozularsa, bunun çox ağır nəticələri
olar.
Mövqeyimiz belə açıq və aydın olduğu halda, bütün bu məsələləri
təhrif etmək lazım deyildir.
Əlbəttə, biz həmişə terrorizmin əleyhinə olmuşuq, ondan əzab-
əziyyət çəkmişik. Moskvadakı partlayışlar. Bizim metropolitendə iki
partlayış törədilmişdir. 1994-cü ildə 60-dək adam həlak olmuşdur.
Bunu Ermənistanın xüsusi idarələri Qarabağ müharibəsində əsir
düşmüş sakinlərimizin əlləri ilə etmişlər. Onları aldadıb öz tərəflərinə
çəkmiş, bir nəfərin anasını Rusiya ərazisi ilə oraya aparilə girov
saxlamış, onlara göstəriş vermişlər. Həmin adam buraya gələrək qrup
toplamış, bir partlayış törətmiş, sonra ikincisini törətmişdir. Yeri
gəlmişkən, bu partlayışı təşkil edən adama sonra Rusiya pasportu
vermişlər. Federal Təhlükəsizlik Xidməti sağ olsun ki, onları sonra
bizə verdilər. Biz onları tapdıq. Yəni biz partlayışın nə demək
olduğunu bilirik. Biz tapdıq. Siz də evləri partladanları tapın. Gah
birindən, gah da başqasından şübhələnmək nəyə lazımdır?
Ona görə də mən bu fikirdəyəm ki, Şimali Qafqazda nə edirsinizsə,
bunlar sizin daxili işlərinizdir. Biz terrorizmə qarşı çıxış etmişik və
edirik. O ki qaldı Çeçenistanla bağlı məsələnin hansı yolla edilməsinə,
bu sizin işinizdir. Biz həmişə məsələnin siyasi yolla həll edilməsinə
tərəfdarıq. Bu mövqedə möhkəm dayanmışıq. Yeri gəlmişkən, sizin
rəhbərləriniz də deyirlər ki, siyasi qərarı dəstəkləyirlər. Biz
Ermənistanla müharibə edirik. Lakin 1994-cü ildə hərbi
əməliyyatları dayandırdıq. İnsanlarımızın
Dostları ilə paylaş: |