Microsoft Word maya book 2013 A5 son

31 
nüvə konfliktlərinin qarşısının alınması durur. Birinci 
növbədə bu mexaniki nüvə dalğasıdır. Bu dalğa təbü və süni 
obyektlərin qüvvətli dağılmasına səbəb olur. 
İkinci effekti – qüvvətli istilik şüalanmasıdır ki, onlar da 
yanğın törədir, bütün canlıları yandırıb məhv edir. 
2. Fəlakətli radioaktiv qamma şüalanması baş verir ki, bu 
da 400-1000 (əsas məhvedici efekt) BER dozası ilə baş 
verir, bu da ətraf mühiti 10 küriyə qədər radioaktiv olan izo-
topla, yəni 1 km
2
-də 10 küri, bu da canlılar üçün ölümcül 
olan dozadır. 
3. Nüvə parlayışının ikinci təhlükəsi – yüksək dozada 
çirklənməsidir. 
Beləliklə XX əsrin II yarısından başlayaraq sülh və 
tərksilah bəşəriyyətin ən əsas probleminə çevrildi. 
II Dünya müharibəsi atom silahlarının (nüvə partlayışları) 
tezləşməsinə  səbəb oldu. Belə ki, mütəxəssislərin fkirincə 
müharibədə atom silahından istifadə olunmaması bir növ 
Hitlerin fanatizmi ilə əlaqələndirənlər var. Guya 1944-cü ilin 
əvvəllərində alman alimləri Hitlerə yeni, çoxlu insan tələfatı 
törədəcək silah haqqında məlumat verdikdə, o silahı  təcili 
istəsə  də bu mümkün olmamış  və Hitlerin ona həvəsi azal-
mışdır. Almaniyada bu sahədə  tədqiqatlar aparılırdı. Artıq 
FAO-1, FAO-2 reaktivləri sınaqdan keçirilirdi və bu silah ilk 
olaraq almanlarda olsaydı, müharibənin sonu başqa ola 
bilərdi. Tarixi həqiqətlər Hitlerin bu silahı  təcili istəməsinin 
səbəblərini də izah edir. Belə ki, 1944-cü ildə müharibə artıq 
bitməyə doğru gedirdi. Cəsarətli sovet ordusu qəfil hücumdan 
xeyli gec olsa da ayılaraq  əks hücuma keçdi və  nəticədə 
Avropa qitəsini basmış faşist ordusunu keçmiş SSRİ  ərazi-
sindən qovmağa,  ətraf ölkələrin  ərazilərinin təmizləməsinə 
nail olmuş  və artıq alman torpaqlarında onları  sıxışdırır, 
Berlin yavaş-yavaş mühasirəyə alınırdı. O biri tərəfdən də 
ikinci cəbhə adlandırılan qərbin müttəfiq dövlətlərinin qoşun-

---

32 
larının qərbdən hücuma keçməsi Hitlerçiləri çətin vəziyyətə 
salmışdı. Hitlerin isə gözləməyə heç vaxtı qalmamışdı. Bu 
söz-söhbətlər sözsüz ki, okeanın o tayında – ABŞ-da toplan-
mış antifaşist alimlərin də qulağına çatmış  və onlar bəşəriy-
yəti təhlükədən qorumaq bəhanəsilə Amerika hökumətinə, 
onlara atom bombası hazırlamaq imkanı verilməsini istəmiş-
lər. Xeyli tərəddüddən sonra Ruzvelt hökuməti onlara bu 
icazəni verir və  dərhal – R.Opengeymer, Hils Bor, Riçard 
Fermi, Rezerford, Teller və başqa görkəmli alimlər isə baş-
layırlar. Artıq 1945-ci ilin fevral-mart aylarında atom bomba-
sının 20 meqotonluq ilk nümunələri hazırlanmışdı. Sınaqlar 
davam edirdi. Lakin bu vaxt dünyada çox şey dəyişmişdi. 
Əsas isə o idi ki, müharibə bitmək üzrə idi. Şərqdən Sovet 
qoşunları, qərbən isə qərb dövlətləri Almaniyanı məğlub edib 
müharibəni qurtarmaq üzrə idilər. Bunu görən və hiss edən 
həmin görkəmli alimlər atom bombasının istifadəsi nəticəsin-
də  bəşəriyyətin hansı  dəhşətli bəla ilə üzləşəcəyini başa 
düşdükləri üçün cəmi bir ildən sonra yenidən ABŞ höku-
mətinə müraciət edərək hazırlanmış atom bombasının məhv 
edilməsi və sınaqların dayandırılmasını xahiş edirdilər. Lakin 
artıq gec idi. ABŞ  hərbi-sənaye kompleksi bu layihəyə 50 
milyon dollardan artıq vəsait qoymuş, bu işlə milyonlarla işçi 
qüvvəsi məşğul idi, mühəndislər, alimlər, fəhlələr işsiz qala 
bilərdilər. Bu isə kapitalistlərə heç cür əlverişli ola bilməzdi. 
Digər tərəfdən  ən vacib məsələ, 1945-ci ilin əvvəlində 
mütərəqqi fikirli və görkəmli amerika prezidenti T.Ruzvelt 
ölür və onun yerinə hərbi-sənaye kompleksinin nümayəndəsi 
olan vitse-prezidenti (H.Trumen) keçir və beləliklə də işlərin 
dayandırılması çətinləşir. 
Başqa bir maraqlı məsələ isə kapitalist-sosialist mövqelə-
rinin toqquşması oldu. Belə ki, Sovet hakimiyyəti yaranan 
ilk günlərdən imperialist dövlətlər onu məhv etmək fikrində 
olur və buna bir neçə  dəfə  cəhd də edirlər.  İkinci dünya 

---

33 
müharibəsi ərəfəsində faşist Almaniyasının qüvvətlənməsin-
dən və bütün Avropanı növbə ilə  zəbt etməsindən qorxuya 
düşmüş ABŞ,  İngiltərə  və başqa qərb dövlətləri SSRİ ilə 
müttəfiq olmaq məcburiyyətində qalırlar. 
İmperialistlər müttəfiqlik etsələr də uzun müddət qərb 
tərəfdən 2-ci cəbhəni açmırdılar. Bu gözləməyə əsas səbəb – 
imperialist-dövlətlər gözləyirdilər ki, bu ölüm-dirim mühari-
bəsində bu iki nəhəng dövlət bir-birini qücdən, əldən salsın, 
sonra isə onlar üstünlüyü ələ alsınlar. Nəticə  də isə  əksinə 
oldu, Sovet dövləti möhkəmləndi, müharibədə qalib gəldi və 
sosialsit dövlətləri çoxalmağa başladı. Bunu gözləməyən 
ABŞ və başqa dövlətlər hərəkətə gəldilər və dünyanı qorxut-
maq fikrinə düşdülər. Beləliklə müharibənin tam bitməsinə, 
yapon ordusunun darmadağın edilməsinə baxmayaraq, ABŞ 
1945-ci il avqustun 4 və 8-də Yaponiyanın iki şəhəri – 
Xirosima və Naqasaki üzərnə atom bombası atdı. Nəticədə 
30-40 saniyə içərisində Xirosima şəhəri yerlə-yeksan oldu 
və 300 min əhali fəlakətlə üzləşdi. 
Bu Dünya xalqları və dövlətləri tərəfindən birmənalı qar-
şılanmadı. İnsanlar ABŞ-dan bu sınaqların təkrar olunmama-
sını tələb etdilər. Lakin keçən 60 il ərzində mütərəqqi dövlət 
xadimləri və insanların səyi nəticəsində üçüncü dünya 
müharibəsinin qarşısını almaq mümkün olmuşdur. 
Doğrudur, ikinci Dünya mühairbəsindən keçən 60-65 il 
ərzində dünyada xeyli irili-xırdalı münaqişələr olsa da, bir 
neçə  dəfə müharibəyə yaxınlaşılsa da müharibənin qarşısı 
alına bilinmişdi. Ayrı-ayrı ölkələr arasında tərksilahla əlaqə-
dar çoxsaylı müqavilələr bağlanmış, strateji silahların azal-
dılması haqda müqavilələr bağlanmış, atom sınaqlarının 
atmosferdə, dəniz üzərində  və Yer üzərində  sınaqdan 
keçirilməsinin qarşısı alınmışdır. Hazırda hidrogen bombası, 
lazer silahları  və çoxsaylı silah növləri mövcuddur. Lakin 
bəşəriyyət yeni müharibənin qarşısını almalıdır.  

---