Microsoft Word Mushviq I luda doc
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- M ə r c a n
- M ə r c a n Kimdən öyrəndin, çoban, Sən bu qaval çalmağı Ç o b a n
- M ə r c a n Sürünü buraxsana Bir an özündən uzaq! Ç o b a n
- M ə r c a n
324 Qızın neçə xalı var?» Kim bilsin bu mələyin, Bu açmamış çiçəyin Canında neçə xal var. Kimsə bilməz, qayıdar. Bir başqa dəstə gəlir, Yorulmuş xəstə gəlir. Verilincə bu sorğu, «Mənim işim deyil bu!» - deyərək, gələn dönər, parlaq diləklər sönər. Xan taleyə inanır, Hər şeyi ondan sanır. «İnsanın olsa baxtı, Qızıldan olar taxtı. Mən talesiz olsaydım, Talesiz doğulsaydım, Xan olmaz, qul olardım, Muzdur, yoxsul olardım». Onunçun hər elçiyə, Qız xoşbəxt olsun deyə, Verərdi bu sorğuyu. 4 Daşıb çayların suyu. Hər sənə yaz olunca, Quşlar dəmsaz olunca Saray köçürmüş dağa, Bir səfalı yaylağa. Yaylaq, Yarımca yaylaq, Hər tərəf çəmən, bulaq; 325 Xızıdan az o tayda, Əriməz qarı yayda. Quş xanın qızı Mərcan, Sevda ulduzu Mərcan Toplayıb tay-tuşunu, Bir nizamsız qoşunu Andıran dəstəsilə Hər gün çıxarmış çölə. Onun gəzdiyi yerdə, Dağlarda, dərələrdə Dəmirdaş adlı igid, Bir çoban varmış, eşit! Çobanın torpağı yox, Tarlası yox, bağı yox; Bir kiçik qülbəsi var, Bir yırtıq gəbəsi var, Bir də beş-on quzusu. Çox yünüldü arzusu Bu qərib çobanımın, Müztərib çobanımın. 5 Bir gün çoban Dəmirdaş Qonşuda bir iğtişaş, Bir vay, haray eşitdi; Dəyədən çıxdı getdi, Nə gördü: yel qanadlı, Dərədə bir qaç atlı Qovurlar; bir qadın da Əlləri saçlarında Üzünü cırmaqlayır, Hönkür-hönkür ağlayır: 326 - Tutun, qaçdı həramı, Söndürdülər çıramı, Qollarını sardılar, Qızımı apardılar! – Diyə yıxıldı qadın. Dəyələr axın-axın Qoşdular bu səs-küyə; Dikildi gözlər göyə: - Niçin ey ulu tanrı! Yoxsulları, qulları Qorumazsan ya, niçin?.. Kor kimi için-için Yandı qəlblərində yas. Qərinələrcə ağzı Aşağı çevrilən tas Duymadı bu niyazı. O mavi tas nədənsə Səs vermədi bu səsə. 6 bir bahar günü yenə dəmirdaşın könlünə bir qəriblik yayıldı; yatmış ruhu ayıldı. Yıxıldı böyrü üstə, Bir yanıqlı şikəstə Qavalında inlədi; Urəyi sərinlədi. Çaldı, düşündü, çaldı, Başını duman aldı. Bu duman nəzərində Göylərin üzərində Buludlar kimi çaxdı, Al bir işıq buraxdı. 327 Canlandı təsəvvürü; Əsirlər sürü-sürü Axışdı xəyalından. Dinlədi qavalından Zəncir, qamçı səsləri, Ömrün acı səsləri Bəstəsində ağladı. Bir lövhə xatırladı. - İşlə, yaramaz, işlə! Haydı, boşboğaz, işlə! Dayanma, daşı, daşı! Əsirin, qulun başı Yuxarı qalxmaz, işlə! Haydı, boşboğaz, işlə! - Arqadaşlar, bu qansız, Bu daşürək, amansız İnsanlar dinmədikcə, Zülmə təpinmədikcə, Özlərindən çıxırlar. - Söylənmə, hey ixtiyar, Al, bu da sənin payın! Nə arxayın-arxayın Danışır da!.. Qamçılar İxtiyarı acılar. Dəmirdaş anır, anır; Gözlərində canlanır: Əsirlər alay-alay Xana tikirlər saray. Xatırlayır: bir gecə Onu xəlvət, gizlicə, Gözəl bir qız çağırdı, Üz-gözündən yağırdı 328 O qızın bir mərhəmət, Bəlkə də bir məhəbbət. O qızın adı Mərcan, Qolu, qanadı mərcan… Dəmirdaş anır, anır, Xatıratı canlanır: İşlədi xəstə-xəstə; Yerə dəydi iş üstə. Baxaraq bu lövhəyə, «Artıq işləməz», - deyə Bir az da incitdilər, Sonra azad etdilər. Dəmirdaş anır, anır, Xatıratı canlanır. Düşünür o gözləri, Danışdığı sözləri. Anır: bir sabah erkən Çıxaraq Səbayeldən, Dağlar, dərələr aşdı, Bu yaylağa ulaşdı. Hey düşünə-düşünə İnlədi qaval yenə! (Bu zaman Mərcan öz dəstəsilə uzaqdan çobanın qavalına dalaraq heyrətlə dinləyir.) M ə r c a n Bu qavalı çalan kim? Kimdir bu şerə hakim? Tez ondan xəbər verin, Kimsə, tapın gətirin! 329 Çox keçmədi, Dəmirdaş Ürəyində bir təlaş, Qızın önündə durdu, Səssiz boynunu burdu. Görüncə Dəmirdaşı Mərcanın döndü başı. İldırım vurmuş kimi, Ürəyi durmuş kimi, Tərpənmədi yerindən. Dümqara gözlərindən Siyah bir atəş axdı. Maraqla baxdı, baxdı Çobanın göz-qaşına, Yamaqlı üst-başına. M ə r c a n Kimdən öyrəndin, çoban, Sən bu qaval çalmağı? Ç o b a n Mənə öyrətdi dövran Dağlara ün salmağı. M ə r c a n Neçin nəğmən qəmlidir, Nəşə yox qavalında? Ç o b a n Çünki el matəmlidir Səbayel mahalında! 330 M ə r c a n Sürünü buraxsana Bir an özündən uzaq! Ç o b a n Ətrafına baxsana, Hər adam bir yalquzaq! M ə r c a n Çoban, kimdir yalquzaq? Ç o b a n Xan qızı, yaxın uzaq, Olmuş olursa hər kim El üzərində hakim, Sərkərdələr, əyanlar, Dərimizi soyanlar, İşləməyib yaşayan, Başında tac daşıyan Adamlarınsa ancaq Bir adı var: yalquzaq! Mərcan çobana baxdı, Çoban Mərcana baxdı. M ə r c a n (yanındakılara) Arqadaşlar, siz gedin, Bir az məni tərk edin. 331 (İkisi qalır) Məni tanıyırmısan? Ç o b a n Xayır! M ə r c a n Düşün, ey insan, Keçmişini eşələ! Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|