136
ayə və ya sözü
yenidən düzgün şəkildə oxusa, eybi yoxdur. Əgər bir neçə
dəfə də şəkk etsə, yenə bir neçə dəfə düzgün şəkildə təkrar edə bilər. Amma
vasvasılıq dərəcəsinə çatarsa, yaxşı olar ki, təkrar etməsin.
Məsələ 999: Müstəhəbdir ki, birinci rükətdə “Fatihə”ni oxumamışdan əvvəl
“Əuzu billahi minəş-şeytanir-rəcim” – desin, zöhr və əsr namazını birinci və
ikinci rükətlərində də “Bismillahir-rəhmanir-rəhim”-i ucadan oxusun, habelə
“Fatihə” və “surə”ni açıq-aydın desin, hər ayənin sonunda “vəqf” etsin, yəni onu
sonrakı ayəyə bitişdirməsin, “Fatihə” və “surə”ni oxuyan zaman onun mənasına
diqqət yetirsin və əgər namazı camaatla qılırsa, imamın “Fatihə”sindən sonra və
əgər tək qılırsa, öz “Fatihə”sindən sonra “Əlhəmdulillahi Rəbbil-aləmin” –de-
sin, və “İxlas” surəsini oxuyandan sonra bir, iki və ya üç dəfə “Kəzalikəllahu
Rəbbi” yaxud “Kəzalikəllahu Rəbbuna” – desin, surəni oxuyandan sonra bir az
səbir edib rukudan əvvəlki təkbiri desin və ya qunut tutsun.
Məsələ 1000: Bütün namazların birinci rükətində “Qədr”, ikinci rükətin-
də isə “İxlas” surəsini oxumaq müstəhəbdir.
Məsələ 1001: İnsanın gündəlik namazlarının heç birində “İxlas” surəsini
oxumaması məkruhdur.
Məsələ 1002: “İxlas” surəsini bir nəfəsə oxumaq məkruhdur.
Məsələ 1003: Birinci rükətdə oxuduğu surəni ikinci rükətdə oxumaq mək-
ruhdur. Amma “İxlas” surəsini hər iki rükətdə oxusa da, məkruh deyildir.
Ruku
Məsələ 1004: Namaz qılan şəxs hər rükətdə qiraətdən sonra bütün
barmaqlarının, o cümlədən baş barmağının ucunu dizlərinin üzərinə qoya
biləcək qədər əyilməlidir. Bu əmələ “ruku” – deyilir.
Məsələ 1005: Əgər ruku miqdarında əyilsə, amma əllərini dizlərinə qoy-
masa, eybi yoxdur.
Məsələ 1006: Əgər rukunu adi qayda üzrə yerinə yetirməsə, məsələn;
sola və ya sağa əyilsə yaxud dizlərini irəli gətirsə, əlləri dizlərinə çatsa da
ruku düzgün deyildir.
Məsələ 1007: Əyilmək ruku məqsədilə olmalıdır. Belə ki, əgər başqa bir
məqsədlə, məsələn, bir həşəratı öldürmək üçün əyilsə, onu ruku hesab edə
bilməz. Əksinə qamətini düzəldib yenidən ruku etmək üçün əyilməlidir. Bu
əməl vasitəsilə rükn artırılmamış və namazı da batil deyildir.
Məsələ 1008: Əl və yaxud dizləri başqalarının əl
və dizlərindən fərqli olan
şəxs, məsələn, qolu çox uzun olduğu üçün azacıq əyildikdə dizlərinə çatsa və
yaxud dizləri digər insanların dizlərindən daha aşağıda olduğu üçün əllərini
dizlərinə çatdırması üçün çox əyilməsi lazım gəlsə, adi qaydada əyilməlidir.
Məsələ 1009: Yaxşı olar ki, ixtiyar halında üç dəfə
“Subhanəllah” və
yaxud bir dəfə “Subhanə Rəbbiyəl-əzimi və bihəmdihi” – desin, lakin
rukuda hər hansı zikri desə, kifayət edər və vacib ehtiyata əsasən, həmin
137
miqdar deyilsin. Amma vaxt dar olsa və yaxud məcburiyyət qarşısında qalsa,
bir dəfə “Subhanəllah” – demək kifayətdir. “Subhanə Rəbbiyəl-əzimi və
bihəmdihi” ibarəsini yaxşı deyə bilməyən şəxs başqa bir zikri, məsələn, üç
dəfə “Subhanəllah” – deməlidir.
Məsələ 1010: Rukunun zikri ardıcıl olaraq ərəb dilində düzgün deyilmə-
lidir. Zikri üç ya beş ya yeddi dəfə və hətta çox demək müstəhəbdir.
Məsələ 1011: Ruku halında namaz qılanın
bədəni aram və hərəkətsiz
olmalı və ixtiyar halında bədənini elə də tərpətməməlidir ki, hətta ehtiyata
əsasən, vacib zikrlə məşğul olmasa da, bədən öz aramlığını itirsin. Əgər bu
hərəkətsizliyə bilərəkdən riayət etməsə, zikri aram halında yenidən təkrar
etsə də, namaz vacib ehtiyata əsasən, batil olur.
Məsələ 1012: Əgər rukunun vacib zikrini dediyi halda səhvən yaxud
ixtiyarsız olaraq bir qədər hərəkət etsə və bədəni aram halından çıxsa, yaxşı
olar ki, bədəni aram olandan sonra zikri ikinci dəfə desin. Amma azacıq hə-
rəkət etsə və bədəni aram halından çıxmasa, yaxud barmaqlara hərəkət versə,
zərəri yoxdur.
Məsələ 1013: Əgər ruku həddinə əyilməzdən və bədəni aram olmazdan
əvvəl bilərəkdən rukunun zikrini desə, namazı batildir. Amma zikri yenidən
bədəninin aram halında desə, namazı batil olmaz. Əgər bu səhvən olsa, onu
yenidən deməsi lazım deyildir.
Məsələ 1014: Əgər vacib zikr bitməmişdən öncə başını bilərəkdən ruku-
dan qaldırsa, namazı batildir və əgər səhvən başını qaldırsa, zikri yenidən de-
məsi lazım deyil.
Məsələ 1015: Əgər zikr demək miqdarında, hətta bir dəfə “Subhanəllah”
– demək qədər rukuda qala bilmirsə, hətta bədəni aram olmadıqda belə, onu
demək vacib deyil, amma müstəhəb ehtiyata əsasən, qalanı qalxdığı halda
“mütləq qürbət” niyyəti ilə olsa da, zikri desin yaxud ondan əvvəl başlasın.
Məsələ 1016: Əgər xəstəlik və bu kimi səbəblər üzündən rukuda aram
qala bilmirsə, namazı düzgündür. Amma ruku halından çıxmamış ötən məsə-
lədəki kimi vacib zikri deməlidir.
Məsələ 1017: Əgər ruku miqdarında əyilə bilməsə, bu halda bir əşyaya
söykənib ruku etməlidir. Əgər söykənən zaman da adi qaydada rukuya gedə
bilmirsə, bacardığı qədər əyilməlidir ki, camaatın nəzərində ona ruku desin-
lər. Əgər bu miqdarda da əyilə bilməsə, ruku üçün başı ilə işarə etməlidir.
Məsələ 1018: Ruku üçün başı ilə işarə etməli olan şəxs başı ilə işarə
etməyi bacarmasa, ruku niyyətilə gözlərini yumub zikri deməli və rukudan
qalxmaq niyyətilə gözlərini açmalıdır. Bunu da edə bilməsə, öz qəlbində
ruku niyyəti etsin və vacib ehtiyata əsasən, öz əli ilə rukuya işarə edib onun
zikrini desin. Bu halda mümkündürsə, vacib ehtiyata əsasən, həm bunu
etməli, həm də oturan halda rukuya işarə etməlidir.
Məsələ 1019: Ayaq üstə ruku edə bilməyən şəxs oturan yerdə ruku üçün
əyilə bilirsə, ayaq üstə namaz qılmalı və ruku üçün başı ilə işarə etməlidir.