Microsoft Word White paper in azeri doc
Mədəniyyətlərarası dialoq anlayışı
Yüklə 0,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2 Çoxmədəniyyətli mühitdə mənsubluğun formalaşması
- 3.3 Mədəni müxtəlifliyə ilkin yanaşmalar
3.1 Mədəniyyətlərarası dialoq anlayışı
(46) Ağ Kitabın məqsədlərinə uyğun olaraq, mədəniyyətlərarası dialoq qarşılıqlı anlaşma və ehtiram əsasında müxtəlif etnik, mədəni, dini, linqvistik mənşə və irsə malik fərdlər və qruplar arasında mövcud olan açıq və səmimi fikir mübadiləsini əhatə edən proses kimi başa düşülür. O, başqalarının fikirlərini dinləmək istəyi və bacarığını tələb etdiyi kimi, özünüifadəetmə sərbəstliyi və qabiliyyətini də tələb edir. Mədəniyyətlərarası dialoq müxtəlif mədəniyyətli cəmiyyətlərin siyasi, sosial, mədəni və iqtisadi inteqrasiyasına və birləşməsinə imkan yaradır. O, bərabərlik, insan ləyaqəti və ümumi məqsəd düşüncəsinin yaranmasına kömək edir. O, müxtəlif dünyagörüşü və təcrübələrin dərin anlaşılması prosesini təbliğ etdirmək, əməkdaşlığı və iş birliyini (və ya seçim azadlığını) genişləndirmək, şəxsi inkişafa və transformasiyaya şərait yaratmaq və başqasına qarşı dözümlülük və ehtiramı inkişaf etdirmək məqsədi daşıyır.
(47) Mədəniyyətlərarası dialoq, insan hüquqları, demokratiya, hüquq normalarına hörmətin artırılmasını özündə birləşdirən səlahiyyətləri çərçivəsində müxtəlif məqsədlərə xidmət edə bilər. Bu, heç kəsi təcrid etməyən və özünə yad saymayan çoxtərkibli cəmiyyətlərin əsas xüsusiyyətidir. Bu, eyni zamanda, çox güclü barışıq və vasitəçilik əlamətidir: mədəni kəsişmə xətlərinə tənqidi və yaradıcı yanaşma vasitəsilə o, sosial bağlılıq və inteqrasiyanın gücləndirilməsi zamanı müşahidə oluna biləcək sosial parçalanma və təhlükəsizliklə bağlı narahatçılığı ifadə edir. Seçim və özünü ifadə etmə azadlığı, bərabərlik, dözümlülük və insan ləyaqətinə qarşı hörmət bu mətnin aparıcı prinsipləri sırasındadır. Uğurlu mədəniyyətlərarası dialoq obyektivlik, dialoqda iştirak etmək və başqalarının öz mövqelərini bildirmələrinə şərait yaratmaq istəyi, münaqişələri sülh yolu ilə həll etmə bacarığı və başqalarının tutarlı arqumentlərinin tanınması da daxil olmaqla, demokratik mədəniyyətdən bəhrələnən müxtəlif yanaşmalara ehtiyac duyur. Bu, demokratik sabitlik, eləcə də ictimai həyat və siyasi fikirdə mövcud mövhumat və stereotiplərə qarşı mübarizənin güclənməsinə xidmət edərək, fərqli mədəniyyət və dini cəmiyyətlərdən ibarət koalisiyanın yaradılmasını asanlaşdırmaq və bu yolla da münaqişə və “dondurulmuş münaqişə”dən sonrakı vəziyyətlər də daxil olmaqla münaqişələrin qarşısını almaq və ya azaltmağa kömək edə bilər.
(48) Asan həll olunma yollarından söhbət belə gedə bilməz. Mədəniyyətlərarası dialoq bütün verilən suallara cavab və xəstəliklərə dərman deyil və onun fəaliyyət sahəsinin məhdudlaşa biləcəyi faktı hamı tərəfindən qəbul olunmalıdır. Bir fakt çox tez – tez özünü doğruldur ki, dialoq ondan imtina edənlərlə mümkün deyil, lakin bu, açıq tipli və demokratik cəmiyyətləri dialoq üçün daimi imkanlar təklif etmə öhdəliklərindən azad etmir. Digər tərəfdən, dialoqda iştirak etməyə hazır olub, “bizim” dəyərlərimizi heç və ya tam şəkildə bölüşməyənlərlə aparılan dialoq sonunda insan hüquqları, demokratiya və hüquq norması kimi dəyərlərin
mühümlüyünə və təcrübədə həyata keçirilməsinə dair razılaşmanın əldə olunacağı uzunmüddətli əməkdaşlıq prosesinin başlanğıcı ola bilər.
(49) Fərdi insan ləyaqəti cəmiyyətin əsasını təşkil edir. Lakin fərd eynicinsli sosial aktor deyil. İzahata qaldıqda, mənsubiyyətimiz bizi başqaları ilə eyniləşdirən deyil, bizi yeganə edən deməkdir. Mənsubiyyət, elementlərin mürəkkəb və məzmunca həssas birləşməsidir.
(50) Hər bir kəsin öz mədəniyyətini seçmə azadlığına malik olması mühüm faktordur; bu insan hüquqlarının mərkəzi aspektidir. Eyni vaxtda və ya öz həyatlarının müxtəlif mərhələlərində hər kəs istənilən mədəni birliklərin üzvü ola bilər. Hər bir fərd müəyyən dərəcədə öz irsi və sosial mənşəyinin məhsulu olduğu halda, müasir demokratiyalarda hər kəs müxtəlif mədəni birliklərə inteqrasiya olunmaqla öz mənsubiyyətini zənginləşdirə bilər. Heç kəs hər hansı bir qrup, cəmiyyət, düşüncə sistemi və ya dünyagörüşü daxilində öz iradəsinə zidd olaraq dustaq edilməməli və insan hüquqları, demokratiya və hüquq norması ilə uyğunluq təşkil etdiyi halda öz keçmiş seçimlərini inkar etmək və yenilərini seçməkdə azad olmalıdırlar. Qarşılıqlı səmimiyyət və paylaşma mürəkkəb mədəni birləşmələrin iki bir – birilə oxşar aspektləridir. Hər ikisi də yalnız başqasına hörmət etmək şərti ilə öz mədəniyyətlərini nümayiş etdirməkdə azad olan fərdlər və qruplara aid dinc yanaşı yaşama qaydalarıdır.
(51) Məhz buna görə də, mədəniyyətlərarası dialoq çoxmədəniyyətli mühitdə mürəkkəb mədəni birlikləri idarə etmək üçün gərəklidir. Bu, yeni açılış və təcrübələrə cavab verən və kiminsə (öz köklərindən imtina etmədən) mənsubluğuna yeni təbəqələr əlavə edən daimi mənsubluq balansına nail olmanın yeni mexanizmidir. Mədəniyyətlərarası dialoq mənsubluq siyasətinin qurduğu tələlərdən qurtulmağa və müasir cəmiyyətlərin problemlərinin həlli yollarını tapmaqda bizə yardımçı olur.
(52) 1870 – 1945-ci illərdə Avropanın milli dövlətləri öz inkişaflarının zirvəsində olarkən belə bir fərziyyə yayılmışdı ki, dövlətin sərhədləri daxilində yaşayan hər kəs uğurlu nəsillərin milli adətlər vasitəsilə əldə etdikləri aparıcı ənənələri mənimsəməlidirlər. Lakin son əsrlərdə Avropa bir sıra digər müsbət təcrübələr keçmişdir. Buna nümunə, müxtəlif mədəniyyətlər və dinlərin birgə, sülh şəraitində, qarşılıqlı dözümlülük və ehtiram içində necə yaşadıqlarını anlamaqda yardımçı olan Mərkəzi və Şərqi Avropa tarixinin müəyyən dövrləri ola bilər.
(53) Müharibədən sonra bölünmüş Avropanın qərb hissəsində baş verən ən mühüm hadisə çoxmədəniyyətlilik kimi tanınan ictimai quruluş haqqında yeni təsəvvürlə immiqrasiya təcrübəsinin birləşməsi oldu. Bu azlıqda qalan cəmiyyətlərin “ev Yüklə 0,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|