Microsoft Word zamanin sinagi-26. 10. 16. doc
Yüklə 2,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
Z a m a n ı n s ı n a ğ ı n d a n k e ç ə n l ə r . . . 61 sığınacaqlar uğrunda çarpışan insanı daha çətin sınaqlar, həm də uğurlar, nailiyyətlər gözləyir. Ancaq insanın sonu yenə də sığınacaqdır. Axtara-axtara, özümüz də bilmədən və hərəmiz bir yolla sığınacağımızı tapırıq. Deməli, son məqsədimiz sığınacağımızı tapmaqdır. Biz insanlar son məqsəd kimi dünyaya sığınacaq axtarışına gəlmişik və hələ də sığınacaq axtarışındayıq. Bir sözlə, insan ömrü boyu sığınacaqlara doğru tələsir. Son sığınacaq hər bir kəsin qismətinə alın taleyi kimi yazılıbdır. Kimsə son sı- ğınacaqdan qaça bilərmi?! Kimsə son sığınacağı haqqında düşünürmü?! Dünyanın qəribə işləri var. Bir atanın, bir ananın övladlarının son sığınacağı bir olmur! Məncə, hər bir şeyin fəlsəfəsinə varmaq lazımdır. Görün ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı Ernest Heminquey necə deyib: “Hər insanın ölümü mənim ömrümü gödəl- dir, çünki mən Bəşəriyyətin ayrılmaz bir parçasıyam və elə ona görə də kilsə zənginin harayını eşidəndə heç vaxt soruşma ki, kimdir dünyadan köçən; Sənsən dünyadan köçən”. (bax: Ernest Heminquey. Seçilmiş əsərləri. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2010, s.7) Ancaq insanın ölməsi, son sığınacağını tapması məğlubiyyət deyil. Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı Uilyam Folkner demişkən: “Mən insanın ölümü fikrini rədd edir, buna inanmıram; insan nəinki duruş gətirəcək, mən qəti əminəm ki, o – qalib gələcək”. Ernest Hemin- queyin sözləri ilə desək: “İnsan övladı məğlubiyyət üçün yaranmayıb; insanı məhv etmək olar, lakin onu məğlub B u l u d x a n X ə l i l o v 62 etmək mümkünsüzdür”. Bir azərbaycanlı şairin dediyi kimi: “Ölüm ölmək deyil ki, Vətənə qayıdışdır”. Bir ədə- biyyat üzrə Nobel mükafatçısının belə fikri var: “Mənim başlanğıcım mənim sonumdur, mənim sonum isə mənim başlanğıcımdır”. Bu mənada hələ bilmək olmaz ki, kimin başlanğıcıdır, kimin isə sonudur. Ancaq bu da bir həqi- qətdir ki, dünya yaranandan indiyə qədər insan məğlub- olmazdır. Nəsillər dəyişir, bir-birini əvəz edir. İnsanlar isə qurub-yaradır və fəaliyyət göstərirlər. Deməli, insan məğlubedilməzdir. 19.01.2015 Z a m a n ı n s ı n a ğ ı n d a n k e ç ə n l ə r . . . 63 Tarix insanların gözünü qamaşdırır Hər bir insan dünya tarixini öyrənə bilər və öyrənir. Qəhrəmanlıqla, mübarizə ilə, döyüşkənliklə, şücaətlə dolu tarix bəzən insanı heyrətləndirir. Ancaq nəzərə al- maq lazımdır ki, tarixin həmin anlarını yaşasaydıq, daha doğrusu, tarixin həmin anlarında olsaydıq, biz də bu qeyri-adi hadisələrə qoşulmalıydıq, qəhrəmanlıq, şücaət göstərməliydik. Çünki tarixin həmin məqamları bizi şücaət və qəhrəmanlıq göstərməyə məcbur edəcəkdi. Gə- lin bir anlıq hər şeyin əksini fikirləşək. Məsələn, Babək, Koroğlu, Nəbi və digərləri indi doğulsaydı nə edərdi? Tarixin bu mərhələsində onlar kim olardı? Hər bir tarixi dövr öz tələbinə uyğun qəhrəmanlarını yetişdirir. Bəlkə də ani bir an kimisə tarixin qəhrəmanlıq səhifəsinə salır. Və bəlkə ani bir an kimisə tarixin qəhrəmanlıq səhifəsin- dən silir. Və bu qədər çoxlu bəlkələr tarixin özünü şanslı edir. Və bu qədər bəlkələr tarixdə konkret şəxsləri şanslı edir. Həm də tarixi hadisələrə də yanaşmalar dəyişir. Bəzən tarixi şəxsiyyətlərə də münasibət eyni olmur. Bə- zən mifoloji obrazlara da müxtəlif cür yanaşılır. Tarixin özü dəyişdiyi kimi, bəzən tarixin yaratdığı dəyərlər də dəyişir. Məsələn, bu gün Koroğlu, Nəbi dövrünü yaşa- maq olmur. Həm də bu gün Koroğluluq, Nəbilik etmək qəhrəmanlığa sığırmı?! Müasir dünyanın müasir tələb- B u l u d x a n X ə l i l o v 64 lərinə uyuşurmu? Müasir dünyada özünü doğruldurmu? Tarixi dəyərlər dəyişdikdə hər dövrün öz Koroğlusu, Nəbisi yaranır. Həm də tarixi şəxsiyyətlərin əbədiyaşar- lığı azalır. Düzdür, əbədi yaşayan və yaşayacaq tarixi şəxsiyyətlər də vardır. Onlar olub və olacaqlar. Ancaq yenə də tarixi şəxsiyyətləri qabaqda nə gözlədiyini bil- mirik. Biz sadəcə olaraq mövcud reallıqların təsiri altında yaşayırıq. Hisslərimiz, duyğularımız, düşüncəmiz isə əksər vaxtlar yaşadığımız tarixi dövrün tələblərinə uy- ğunlaşır. Yaşadığımız tarixi dövrün tələblərinə uyğunlaş- mayan hisslər, duyğular, düşüncələr isə əksər vaxt böyük bir qüvvənin təsirinə və təqibinə məruz qalır. Bu zaman yenə də tarixə – gələcək tarixə və onun verəcəyi qiymətə ehtiyac yaranır. Vaxt və zaman tələb edən bu iş, bir az poetik desək “Axı dünya fırlanır” fəlsəfəsini önə çıxarır. Məhz burada gələcək tarixi həqiqətin naminə və onun yolunda çoxlu itkilər, haqsızlıqlar baş verir. Bizim böyük əksəriyyətimizin imkanı və gücü çatmır ki, həmin haqsız- lıqların, itkilərin vaxtında qarşısını alaq. Hər halda tarix bütün məqamlarda biz insanların gözünü qamaşdırır. Bəli, tarix insanların gözünü qamaşdırır. Beləliklə, istəni- lən bir tarix də, tarixi dövr də, tarixi şərait də özünü ya- şatmaq naminə bizlərin hər birinin ömür-gününü yeyir... Görəsən, dünyada ədalətli adamlar olmasaydı, nələr baş verərdi?! Görəsən, yalanlara, böhtanlara rişxəndlə baxanlar olmasaydı, dünyada nələr baş verərdi?! Görəsən, insanlar Allahdan qorxmasaydılar, nələr baş Z a m a n ı n s ı n a ğ ı n d a n k e ç ə n l ə r . . . 65 verərdi?! Görəsən, dünyada insanların inam və imanları olmasaydı, nələr baş verərdi?! Bəs, görəsən, dünyada yaxşılar və pislər olmasaydı, nələr baş verərdi?! Bəs, görəsən, dünyada yaltaqlar olmasaydı, nələr baş verərdi?! Bəs dünyada ölüm olmasaydı, nələr baş verərdi?! Bəs biganələr, laqeydlər, kənarda dayanıb seyr edənlər olmasaydı, nələr baş verərdi?! Tarix həm də baş verən və baş verəcəklərdən ibarətdir. C.S.Levis yazırdı: “Bir tərəfdən Allah bizdən daha müdrikdir, bəzi şeylər barədə də onun hökmü bizimkin- dən fərqlidir. Ola bilsin ki, bizə xeyir kimi görünən Allahın nəzərində heç də xeyir kimi görünməsin, yaxud da bizə şər kimi görünən Allah nəzərlərində heç də şər olmasın”. Bəs bizə xeyir və şər kimi görünənlər tarixin nəzərində necədir? Yenə də bu barədə tarix öz hökmünü verir və verəcəkdir. Ancaq bütün məqamlarda tarix insanın gözünü qamaşdırır. 30.01.2015 Yüklə 2,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|