Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hazırlıq Şəkil 5.1. Kadrlar İdarəsinin Funksiyalari (Sadələşdirilmiş) 29 .
- Oğurluq/Dələduzluq
- Nüfuz Şəbəkələri
- Səciyyəvi İdarəetmə Sahələrində Risklər və Onların Azal- dılması
- Yığım/Çağırış
- Təlim/Təhsil
52 Kadr Siyasətləri Tələbatların müəyyənləşdirilməsi Hazırlıq Şəkil 5.1. Kadrlar İdarəsinin Funksiyalari (Sadələşdirilmiş) 29 . Kadr Məsələləri üzrə Ortaya Çıxan Korrupsiya Formaları Kadr məsələləri üzrə qərar verən rəsmilərin olduqca böyük miqyasda kor- rupsiya imkanları var. Bu həm hərbi qulluqçuların ierarxiya sistemində, həm də xüsusi kadr idarələrində işləyənlərə aiddir. Hərbi qulluqçunun həyatına təsir edəcək hər hansı bir qərar stimul ola bilir: sərfəli təyinatlar,maliyyə və peşəkar mükafatlar və ya nadir güzəştlərin paylanması (məsələn yaşayış evı). Eynilə, gündəlik həyatla bağlı olan, məsələn,gündəlik iş tapşırıqları və ya istirahət izni və s. də bura daxildir. Bundan əlavə, rəhbərliyin tabeçilikdə olan- lar üzərində geniş səlahiyyətləri- həm qanunla, həm də vərdişlə- korrupsiya üçün imkanlar yaradır. Tabeçilikdə olan hərbçilər təhlükəli və çətin işlərdən azad olmaq üçün ya özləri yuxarıya rüşvət verirlər, ya da rəhbərlik və ya yaşlı zabitlər onlardan hədə və şantaj yolu ilə pul qoparırlar. Ümumiyyətlə, kadrlar sahəsindəki korrupsiya üç əsas prinsipal formada olur: oğurluq/pul qoparma, rüşvət və nüfuz şəbəkələri. Oğurluq/Dələduzluq Hərbi qulluqçuların maaşı və ya maddi rifahı üçün lazım olan şeylərə, məsələn, yemək,paltar və ya ev məsələlərinə məsul olanlar bu imkanlar- dan şəxsi qazancları üçün də faydalanırlar. Bunların bir qismi, açıq surətdə əmtəəni verməməklə həyata keçirilir, ancaq çox vaxt “ölü canlar” kimi alda- dıcı texniklərdən və ya nəğd pulu geri almaqla həyata keçirilir. Korrupsiyanın 29 Jack Treddenick-kitabından istifadə edilmişdir, “Manpower Management,” in Defence Management: An Introduction (Geneva: DCAF, 2009), 127. Strategiya Planlaşdırma/ Proqramlaşdırma Güc strukturu Şəxsi heyət tələbatları (Vaxta indekslənmiş) Əldə olan qüvvələrin komplektləşdirilməsi Buraxılış Təyinat Hazırlıq səviyyəsi İrəli çəkmə
Təlim/Tədris Çağırış
53 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu digər formasına da rast gəlinir. Rəhbərlik- istər zabitlər və ya başqa hərbçilər olsun- öz səlahiyyətlərindən istifadə edib şəxsi əmlakı oğurlayır və ya tabeçiliyində olanların karyerasını və ya təhlükəsizliyini birbaşa hədələyərək onlardan əvəzinə pul qopardır və ya özünə xidmət etdirir. Sovet-üslublu “No- menklatura” sistemləri, güclü komandir səlahiyyətləri ilə və söyüşlə hopmuş təhqir sistemi, səlahiyyətlərdən sui-istifadə üçün əhəmiyyətli dərəcədə mün- bit şərait yaradır. Rüşvət Yaxşı kadr təyinatı verən səlahiyyətli rəsmilər bu qərardan faydalanan tərəfdən ya kompensasiya alır, ya da onu gözləyir. Aldıqları, kiçik hədiyyədən tutmuş (məsələn bir butulka şərab və ya araq) böyük nağd pula qədər dəyişir. Başqa cür işləyən sistemlərdə, hər hansı şəxs qaydalar və prosedurların ciddi tətbiq olunduğu halda özü üçün ala bilmədiyi faydalı qərarı vəzifəli şəxsə rüşvət verməklə, qaydaları pozmaq və ya ondan yan keçmək yolu ilə əldə edir. (məsələn, sərfəli təyinat, təhsil almaq üçün seçim, uzadılmış istirahət günləri). Korrupsiya harada xroniki hal alıbsa, orada rüşvət gözləntiləri sistemlı şəkil alır; korrupsiya olmadığı halda, işin mahiyyətindən asılı olmayaraq, sistem həm alan ücün, həm də pul verən üçün arzuolunan nəticəni verməz. Kadrla bağlı qərar şəxsin maliyyə durumunu əlverişli edirsə (məsələn, əlavə maaşla təyinat), gözlənilən rüşvət də həmən gələcək əlavə qazancla mütənasub olur. İlk baxışdan, məlum qiymətlərlə və tərəfl ər arasında bərabər istifadə olunan bu cür sistemli korrupsiya işgüzar görünə bilər, ancaq əsil mənada bu bir məcburetmədir- vəzifədə olan, inam və məsuliyyət daşımalı olan şəxslərin- hərbçilərin legitim haqlarının inkar edilməsidir.
Bu rüşvətxorluğun başqa növüdür və çox vaxt onlar bir yerdə mövcudlu- ğunu davam etdirir. Puldan daha çox, informasiya,nüfuzetmə,himayə,ilik də korrupsiyanın forması sayılır. Avtoritar sistemlərdə informasiyaya tələb böyük olduğundan, rəsmi kanallardan kənarda qeyri-rəsmi informasiya mübadiləsi hər hansı məsələyə nüfuz etmək üçün həlledici fayda gətirə bilir(və ya kor- rupsiya imkanları). Bundan əlavə, rəsmi koordinasiya sistemləri yorucu oldu- ğundan qarşılıqlı olaraq bir-birinin xeyrinə görülən işlər, arzu olunan nəticələr əldə etmək üçün normaya çevrilir. Nəticədə qarşılıqlı nüfuz mübadiləsi və bir-birinin xeyrinə işləmək kimi mürəkkəb şəbəkələr yaranır. Bu sovet sistemində mövcud olan “blat” sisteminə və nəticədə qeyri-rəsmi “klanlar” və himayəçi-müştəri münasibətləri yaradır. Müdafi ə sektoru daxilindəki 54 Kadr Siyasətləri himayədarlıq, cəmiyyətdəki klan sistemi vasitəsilə və ya ailə münasibətləri ilə et mənə -edim sənə və himayəçi-müştəri münasibətləri ilə birləşə bilir.
Kadrların idarəetmə dövrəsinin istənilən mərhələsində( Bax Şəkil 5.1) səciyyəvi korrupsiya riskləri, kök salmış fırıldaqlar və onların qarşısını almaq üçün mümkün reseptlər vardır. Bu bölmə bir çox risklər və fırıldaqları ayırd edəcək və korrupsiya risklərini azaltmaq üçün ən yaxşı təcrübələrin bir neçə nümunəsini təqdim edəcəkdir. Lakin, bu tam səhnəni əks etdirən nümunələr deyil; korrupsiya fırıldaqları ancaq imkanlar və təxəyyüllərlə məhdudlaşır.
rış sistemini qəbul etdikdən sonra, əsas korrupsiya mənbəyinə çevrilmişdir. Bu gün çağırış bir çox ölkələrdə əsas biznesə çevrilmişdir; Rusiyada, çağırış ordudakı xidmət zamanı qəddar şəraitlə ad çıxardığından, çağırışdan möhlət almağın qiyməti $7000 civarındadır və ölkə boyu çağırış-əlaqəli rüşvət illik olaraq $350 milyonla ölçülür 30 . Çagırışdan yayınmanın əsas metodu, çağırış- çının orduya yararsız olduğu haqda saxta tibbi kağız alması və ya təhsil üçün möhlət almasıdır. Çağırışçının, orduda xidmət etdiyi haqda saxta sənədi al- ması da mümkündür. Bu cür sənədlərin verilməsi çağırış məntəqələrində kor- rupsiyalaşmış rəsmilərin, o cümlədən həkimlərin və müəllimlərin şəbəkəsinin olmasını tələb edir. Tam çağırışdan yayınmadan əlavə,çağırışla məşqul olan rəsmilər rüşvət müqabilində döyüş bölgəsi olmayan və ya tələbkarlıq az olan yerlərə də əsgərləri saldırırlar. Onlar, həmçinin təhlükəli yerə göndərəcəyi haqda təhdidlərlə də, rüşvət ala bilirlər.Çağırışdan yayınma sxemləri sistemli və piramida şəklindədir. Yığılan pulların faizi yuxarıdakı rəsmilərə, bu sxem kimin himayəsi altındadırsa, ya Müdafi ə Nazirliyindəki yuxarı səviyyəli rəsmilərdisə, ya da baş ştabdakı adamlardırsa, “xərrac” kimi çatdırılır. Bu cür gəlirli əməliyyata nəzarət Müdafi ə Nazirliyində islahat səyləri üçün dilə gətirilməyən, həlledici məsələ ola bilər və müqavilə əsaslı orduya keçməyə qarşı gizli lobbiyə çevrilə bilər. Təlim/Təhsil Hərbi xidmətin nüfuzu yüksək olan ölkələrdə hərbi məktəblərə qəbul çox 30 Moskvadakı İndem QHT-nin dəyərləndirməsidir: Alastair Gee, “In Russia, the Favorite Pastime of Draft Dodging,” US News & World Report (29 December 2008). Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|