233
sistemi 5 – komponemtdən: B; C; C
1
; A və A
3
– sitoxromlardan
ibarətdir. Bunlar mitoxondriyalarda olmaqla, onların divarındakı
lipoproteidlərlə möhkəm birləşmişdir. Sitoxrom A
3
sitoxromoksi-
daza funksyasını yerinə yetirir, qalanları isə elektronların aralıq
keçriciləridir. Sitoxrom B və C
1
-də dəmir, sitoxrom A-da isə mis
vardır.
Sitoxrom sistemi hüceyrədə bütün oksidləşmə proseslərini
tamamlayır. Oksidləşən maddələrdən alınan elektron və proton-
ların oksigenə verilməsini təmin edir.
Bu da sxematik belə göstəri-
lir:
234
Sitoxrom sistemi oksigenin fəallaşmasını təmin edir.
Oksidləşən maddədən elektronları ona verməklə, fəal
mənfi yüklü ionlara (0
2-
) çevirir. Bu ionlar isə oksidləşən maddə-
lərdən oksidləşmənin ilk mərhələlərində elektronlarla birlikdə
alınmış protonlarla asanlıqla birləşir. Nəticədə su və ya hidrogen-
peroksid əmələ gəlir.
Bütün bu proseslər mitoxondriyalarda enerjinin ayrılması
ilə gedir. Beləliklə, sitoxrom sistemi bioloji oksidləşmə proseslə-
rində çox böyük əhəmiyyətə malik olub, elektronların keçirilmə-
sini və hüceyrələrdə müxtəlif maddələrin havanın oksigeni ilə
oksidləşmələrini təmin edir.
Oksigen kifayət qədər olduqda oksidləşmə yuxarıda göstə-
rilən qaydada gedir. Oksigen çatışmadıqda göstərilən sxem
dəyişir. Sitoxrom sistemi elektronlarla və flavinadenindinukleotid
(FAD) isə elektron və protonlarla zənginləşir. Elektron və proton-
ların köçürülməsi dayanır. Reduksiyalaşmış NAD (NAD ∙ H
2
) çox
toplanır. Lakin oksidləşmə prosesi davam edir. Çünki NAD ∙ H
2
oksidləşmə reaksiyalarının aralıq məhsulları olan alfa – ketoturşu-
larla reaksiyaya girişərək, onları reduksiya edir və alfa – oksitur-
şulara çevirir. Nəticədə NAD-ın oksidləşmiş forması (NAD)
əmələ gəlir və oksidləşən maddədən hidrogen qəbul olunur. Ona
4e
-
Substrat ─ 2H
2
-dehidro- Piridin flavin
genaza → nukleo- ferment- sitoxrom
tidləri ləri
→ B→C
1
→C→A→A
3
→O
2
sistemi
4H
+
+ 2O
-2
↓
2H
2
O
4H
+
+ 2O
-2
→ 2H
2
O
2H
+
+ 2O
-2
→ H
2
O
2