Ramiz Mehdiyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
38
Azərbaycan təcavüzkar ölkəyə münasibətdə birtərəfli qaydada blokada strategiyasını tətbiq edib. Təcrübə göstərib ki, Azərbaycanın işğal edilmiş əraziləri tamamilə azad olunana qədər dünyada heç kəs Ermənistanın təcrid olunmasına son qoya bilməz. Sanksiya mexanizminin səmərəli olmamasını uzun müddət bizə sübut etməyə çalışanlar isə bu gün özləri onların xoşuna gəlməyən ölkələrə münasibətdə həmin mexanizmdən istifadə edir və məhdudlaşdırma tədbirlərinin təsir dairəsini durmadan genişləndirirlər. Maraqlıdır ki, Avropa təsisatları bizi daim bu münaqişə həll edilənə qədər xoşməramlı jest kimi təcavüzkar Ermənistanla sərhədləri açmağa çağırırlar. Onların fikrincə, Ermənistanın Şərqdən və Qərbdən blokadaya alınması siyasəti münaqişənin həllini yalnız mürəkkəbləşdirir. Onda belə bir sual yaranır: Bəs, nə üçün bu cür çağırışlar, məsələn, Krım yarımadasını blokadaya almış Kiyevə ünvanlanmır? Məgər Ukrayna məsələsində blokada siyasəti münaqişəni həll edə bilər? Məgər Dağlıq Qarabağ da Krım kimi işğal edilməyibmi və Ermənistan ekspansionist deyilmi? Biz sərhədlərin açılmasının əsla əleyhinə deyilik, lakin yalnız Azərbaycan əraziləri işğaldan azad ediləndən sonra! Bu misal Avropa İttifaqı tərəfindən “Şərq tərəfdaşlığı” çərçivəsində münaqişələrin həllinə yanaşmada ikili standartların utanmadan tətbiq edilməsinin daha bir sübutudur. Bütövlükdə demək olar ki, Ukrayna böhranı Aİ üçün Balkan böhranından sonra Şərq sərhədlərində yaranmış münaqişələrin həllinə hazırlıq baxımından ikinci sınaq oldu. Bu sınaq bir daha nümayiş etdirdi ki, Aİ böhranın nəinki hərbi-siyasi yolla, həmçinin humanitar-iqtisadi yolla da həll edilməsində acizdir. Əslində “Şərq tərəfdaşlığı” siyasəti 2013-cü ildə, Brüsselin qonşuluq münasibətləri
39
siyasətində imkanları və riskləri kompleks şəkildə və sağlam mövqedən qiymətləndirməyi bacarmaması üzündən iflasa uğradı. Ukraynada baş verən hadisələr postsovet ölkələrini Aİ ilə münasibətləri dərinləşdirmək cəhdlərində daha ehtiyatlı olmağa sövq etdi.
Başqa sözlə desək, Ukraynanın zorla və qan bahasına Qərb qütbünə bağlanması nəticəsində baş vermiş Kiyev faciəsi həmin ölkələri Avropa yolundan daha da uzaqlaşdırdı. Bu layihəni yalnız uğursuz layihə adlandırmaq olar. Məlum oldu ki, Aİ-dəki siyasətçilərin çoxu Maydanda dəhşət doğuran protestləri həvəslə dəstəkləməyə hazır imiş, hərçənd bu ölkədə hakimiyyətin dəyişdirilməsi qeyri-konstitusion yolla və güc amili tətbiq edilməklə həyata keçirilib. Lakin Avropada inqilabın ilhamvericilərindən heç kəs Ukrayna uğrunda “döyüşməyə” cəsarət etmədi. Brüsseldəki siyasətçilər çox yaxşı başa düşürdülər ki, verbal (sözlə) və kağız üzərində dəstəkləməyin onlara heç bir zərəri olmayacaq. Bu “inqilabın” və müharibənin bütün yükü günahsız Ukrayna xalqının üzərinə düşdü. “Şərq tərəfdaşlığı”nın indiki formatının iflasa uğramasının əsas səbəbi Aİ-nin münaqişələri pisləmək, həll etmək və tənzimləmək üçün vahid yanaşmalar işləyib hazırlamağa qabil olmaması ilə bağlıdır. Yüksək kontinental dairələrin arsenalında ikili standartlar mexanizmlərinin, qonşu ölkələrə təzyiq vasitəsi kimi insan haqları məsələləri ilə manipulyasiya vasitələrinin olması kontinental elitanın siyasi iradəsinin zəifliyinin nəticəsidir. Bir məsələ açıq qalır: “Şərq tərəfdaşlığı”nın gələcəyi necə olacaq? Bu gün Aİ-nin səlahiyyətli nümayəndələri gizlətmirlər ki, layihə 40
müddəalarına yenidən baxılması məsələsi gündəlikdədir. Bu layihədə üzv ölkələrə fərdi yanaşma prinsipinə üstünlük veriləcək. Biz artıq bildirmişik ki, Azərbaycan bütün tərəfdaşları, o cümlədən Avropa İttifaqı ilə yalnız bərabərhüquqlu dialoqu qəbul edir. Lakin bizim fikrimizcə, “Şərq tərəfdaşlığı” problemi təkcə fərdi yanaşmanın olmamasından ibarət deyil. Müxtəlif siyasi və sosiomədəni ənənələri olan ölkələrdə Avropa inteqrasiyasının baza normalarının, ideya və prinsiplərinin səmərəsiz və səhv implementasiyası bu layihənin zəif bəndidir. Bu xüsusiyyəti anlamadan qonşuluq siyasəti çərçivəsində Aİ-nin yeni təşəbbüslərinin səmərəli və uğurlu olacağını gözləməyin mənası yoxdur.
ruporu kimi
Aİ-nin əsas orqanlarından biri olan Avropa Parlamenti bu gün əslində İttifaq məkanında heç bir real hakimiyyətə malik deyil. Bu orqanın məcburi xarakterli qətnamələr qəbul etmək səlahiyyəti yoxdur. Onun hazırladığı rəsmi sənədlərin əksəriyyəti tövsiyə xarakteri daşıyır və onların yerinə yetirilməsi yalnız Aİ Parlamentinin üzvlərinin ixtiyarına verilir. Digər tərəfdən, icra hakimiyyəti rolu oynayan Avropa Komissiyası Avropa Parlamentinə hesabat vermir. Prinsip etibarilə bu vəziyyət demokratik normalara, hakimiyyət bölgüsündə çəkindirmək və tarazlaşdırmaq prinsiplərinə ziddir. Nəticədə Avropa Parlamentinin deputatları praktiki olaraq həm İttifaq daxilində, həm də onun hüdudlarından kənarda Aİ-nin siyasətinə nəzarət etmək imkanından
41
məhrumdurlar. Bu vəziyyətdə Avropa Parlamenti öz statusunu saxlamaq üçün əslində onun səlahiyyətlərinə heç bir aidiyyəti olmayan alternativ fəaliyyət platforması axtarır. Nəticədə Avropa Parlamentinin fəaliyyətində çox vaxt Aİ-yə daxil olmayan, lakin ittifaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən ölkələrə münasibətdə bu qurumdan informasiya təzyiqi meydançası, “yumşaq qüvvə” vasitəsi kimi istifadə edildiyini göstərən müəyyən meyillər üzə çıxır. Heç kəsə lazım olmayan və saysız-hesabsız qərəzli qətnamələrin təkrarlanması Azərbaycan kimi müstəqil fəaliyyət kursu yürüdən dövlətlərin siyasətinə təsir göstərməyə yönəlib. Lakin Avropa Parlamentinin deputatları anlamırlar ki, onların ram etmək, qorxutmaq cəhdləri lap əvvəldən uğursuzluğa məhkumdur və Avropa İttifaqının vəziyyətini yaxşılaşdırmaq əvəzinə daha da pisləşdirir. Azərbaycan barəsində silsilə dinləmələr, müzakirələr aparılmasını və qətnamələr qəbul edilməsini başqa heç nə ilə izah etmək olmaz, çünki bu suveren ölkə Aİ-nin üzvü deyil və Brüsselin qarşısında heç bir beynəlxalq hüquqi öhdəliyi yoxdur. Son on ildə Avropa Parlamentində Cənubi Qafqaz ölkələrinin problemləri adlandırılan məsələlərlə əlaqədar iclasların və müzakirələrin statistikasına nəzər salaq. Belə ki, 2004-cü ildən bu günə qədər Avropa Parlamenti Azərbaycan barəsində 11 qətnamə qəbul edib, 200-dən çox debat, dinləmə, müzakirə, parlament sorğuları keçirib, bəyannamələr və bəyanatlar imzalayıb. Bu sənədlərin əksəriyyəti qərəzli və qeyri-obyektiv xarakter daşıyır. Müqayisə üçün: bu dövr ərzində Gürcüstan barəsində bir qətnamə qəbul edilib, 10-dan az müzakirə aparılıb, bəyannamə, parlament sorğusu və bəyanat qəbul olunub. Ermənistan barəsində
Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|