Rüblük ədəbiyyat dərgisi №3 (11) Sentyabr 2014

28
№ 3 (11) Sentyabr  2014 
 
qucaqlamağım  Əzizi  daha  da  kövrəltdi.  Kolxoz 
anbarının arxasına keçib, bir qutu siqaret boşaltdıq. 
     Axşam  evə  gələndə  hadisədən  xəbərdar  olan 
nənəm  sorğu-suala  tutdu.  Elə  qüssəli  idim  ki, 
nənəmin  dizinin  üstünə  başımı  qoyub  gizlincə 
hıçqırırdım. Nənəm başımı tumarladı: 
   -  Sən  niyə  ağlayırsan  ay  bala?  Görüm  Xanları 
qanına  bələnsin.  Kamillə  birləşib  Cəmonun  başını 
yedilər. 
     Gözlərimi  bərəldib  nənəmin  üzünə  baxdım. 
Nənəm  sual  dolu  gözlərimdən  gözünü  çəkib, 
yaylığının ucuyla gözündə parıldayan yaşı sildi... 
      Cəmo  itən  gündən  sonra,  bir  də  Əzizlə 
məzələnmədik... 
 
  
 
MÜBARİZ  ÖRƏN 
(BSU Yaradıcılıq Fakültəsi) 
 
 
 
SKAYP 
 
 
      ―A səni yanasan, gülüm səsi!‖ 
      ―A kişi, valla gün hissəsi...‖ 
      Üçcə gün gedib kənddə qaldım, - vallah təhkiyə 
də,  süjet  də,  hələ  desən  üslub  da,  dil  də...  hamısı 
kənddəymiş.  Gördüyün  əvvəlki  kənd  deyil  e,  əsl 
postmodernizm  indi  kəndin  özüdü.  Götürək  elə 
rəhmətlik  Eyvaz  kişini.  Onun  postmodernist 
baxışları  olmasaydı,  gedib  babamgilin  köhnə  yurd 
yerini, çaylaq daşından tikilmə uçuq daxmalarını bir 
də  nə  vaxt  görəcəkdim?  Ölüm-itim  dünyasıdı,  kim 
bilir, 
yolum 
bir 
də  o  yurda  düşəcəkdi, 
düşməyəcəkdi...  
      Əhənglə  daşın,  təzəcə  sulanıb  çalqulanmış 
torpaq  döşəmənin  qoxusu  hələ  də  burnumdadı. 
Kəndə  çatan  kimi  cumardıq  İsti  babagilə.  Yazıq 
Səkinə nənə sevindiyindən bilmirdi neyləsin. Gah o 
küncə  qaçardı,  gah  bu  küncə.  Nə  axtarırdı,  özü  də 
bilmirdi.  İçəri  evdə  lap  küncdə  bir  sandığı  vardı, 
başını salıb uzun-uzadı nəsə gəzərdi qaranlıqda, heç 
vaxt sandığın qapağını tam açmazdı, bir-iki ovuc tut 
qurusu,  bir  az  kişmiş,  qoz...  gətirib  ciblərimizi 
doldurardı.  Allah  sənə  rəhmət  eləsin,  Səkinə  nənə. 
Sən  də  az  aşın  duzu  olmamısan  ha!  Bircə  sözün 
üstündə  yazıq  kişini  çərlədib  oyanlıq  eləmisən.  O 
yazıq  deyib  ―gülüm  səsi‖,  dirəşmisən  ki,  ―yox,  gün 
hissəsi‖.  Nəysə... bütün günü özümə gələ bilmədim; 
fikirləşirdim  görən  niyə  yelli-yelkənli  yüksəkliyi 
qoyub  gəlib  bu  havasız  dərədə  ev-eşik  olub  kənd 
camaatı? 
     -  Suya  görə!  -  axşamçağı  təzə  yurdun  kürsülü 
eyvanında  oturub  çay  içəndə  bibim  ürəyimdən 
keçənləri oxumuşdu. 
     - Gölün suyu çıxmırdı yuxarı, quru, boz irəməydi 
o  yallar.  O  nasosxananı  sonradan  tikdilər,  Arazdan 
su  çəkdilər.  Vaxtında  su  olsaydı  camaatın  nə  işi 
vardı  bu  dərədə.  İndiki  kəndin  yeri  o  vədə  çəkillik 
idi.  Sənin  yadına  gəlməz,  torpaq  qazmada  yaşayırdı 
hamı. Bir o Nurudəgillərin daşdan balaca xosmaları 
vardı,  bir  də  bizim  o  gördüyün  ev.  Vəssalam.  Bir-
birinin  bənsinə  camaat  köçdü  aşağı.  Biri  köçdü  -  o 
biri də onun dalınca... Özlərinə həyət-baca qurdular, 
bağ-bağat  saldılar,  daşdan  ev  tikdilər...  İndiki  kimi 
dəyildi  e,  camaat  bir-birinin  əlindən  tuturdu,  bir-
birinə kömək olurdu... 
      Gör e, əsl mövzu budu e! Oğul istəyirəm, tüpürə 
qələminə,  otura  yaza.  Yoxsa  mistika  belə  gəldi... 
Adicə  bir  nasosun  yoxluğu  yerindən-yurdundan 
edibmiş  bütöv  kəndi.  Düzü  fikrimdə  bu  idi  ki, 
qayıdanda  bibimi  də  özümnən  götürüm,  -  sizi 
bilmirəm, biz tərəflərdə atanın bacısına bibi deyirlər, 
- o danışsın, mən yazım. Hər şeyin yaxşısını o bilir, 
ağsaqqal-ağbirçəkdən qalanımız odu.  
      -  O  vədə  sovet  hər  qapıya  radio  çəkmişdi,  - 
deyir, - ―beş manatdıx uzel‖ deyirdilər adına. Yazıx 

---

                            Rüblük ədəbiyyat dərgisi
29 
 
dədəm...  Heç  qutusunnan  çıxarmağa  qoymadı  o 
radionu.  Əl-əyax  dəyər,  sınıb  eliyər,  dedi.  Bir  səs 
verən yerinnən kəsmişdi qutusunu, bir də səs çıxan. 
Elə  də  asmışdı  divardan...  O  radionun  da  güdazına 
getdi yazıx. 
      Üstündən  cəmi  otuz-qırx  il  keçib  e.  Gör  hər  şey 
necə dəyişib... 
           Niyə  Eyvaz  kişiyə  postmodernist  deyirəm? 
Təsəvvür  elə,  o  yekəlikdə  adam  ölənəcən  həmən  o 
nasos  stansiyasında  dar-basırıq  yerdə  qaldı.  Orda 
yaşadı,  orda  da  öldü.  Halbuki,  atası  ömrü  boyu 
kolxoz  sədri  işləyib,  kənddə  meydan  kimi  evləri, 
eşikləri... Səbəb? ―Kənddə qaralım tutmur, deyirmiş. 
Nəsə burda rahatam‖. Hələ bu harasıdı, ölməmişdən 
qabaq  guya  deyibmiş  ki,  -  indi  deyirlər  guya 
vəsiyyəti  buymuş,  -  köhnə  qəbirsannıxda  basırın 
məni, mağarımı da nasosxananın həyətində qurun. 
     ―A  kişi,  qələt  eliyir  onu  deyən‖,  ―Hamısı  o 
mıçıburun  arvadının  işdəkləridi,  nə  əməl  elədisə 
kişinin  üzü  döndü  kənddən‖,  ―Kül  təpənə  yalansa! 
Pisniyət  qızı  pisniyət!  Yox  bir!..‖  -  adamların 
arasındayam, hamının ağzı əyilib. 
      Oğlu  Vəkil  bircə  günə  yetirdi  özünü  haya 
Krasnodardan.  Elə  ölən  günün  səhəri  şappadan-şap 
düşdü  taksidən.  Nuridə  Skaypnan  çağırıb  deyibmiş, 
hə,  çünki  xeyli  alqış  elədilər  Nuridəyə,  Skaypı  da 
çıxaranın atasına rəhmət oxudular. 
      Dəfndən  sonra  Eyvaz  kişinin  arvadı  Əntiqə 
nasosxananın ağzına çıxıb utanmaz-utanmaz nə desə 
yaxşıdı:  ―Ay  camaat!  Ay  Əhməd,  ay  Məhəmməd! 
Bax  haa,  budu  deyirəm!  Bu  məclisin  yeyəsi-sahabı 
Vəkildi!  Yenə  deyirəm,  Vəkil!  Vəkil  nə  dedi,  o  da 
olacaq!‖ 
      Arvadda  sifətə  bax  sən  allah!  Onun  yerinə  mən 
utanıb  yerə  girdim.  Bu  boyda  ağsaqqalın, 
qarasaqqalın qabağında dediyi sözə bax! Barı Vəkil 
də  bir  Vəkil  ola.  Bir  adam  ki,  yeddi  il  Rusiyada 
dınqıtmadığı  kol  dibi  qoymaya,  qayıdanda  bir 
çamadan  it  zənciri  gətirə  özüynən!  Camaatın 
başından  bir  vedrə  qaynar  su  tökdülər  sanki,  hərə 
başını  aşağı  salıb  bir  tərəfə  çəkildi.  Vəkilin  qoluna 
girib onu qırağa çəkənlər də oldu: 
     -  A  bala,  dost  var,  düşmən  var.  Aparaq  kəndə, 
abırrı-isbatdı  yola  verək  məclisi.  Camaatı  bu 
yollarda ərəsət eləmə! 
     -  Yox,  -  dedi.  -  dədəm  belə  vəsiyyət  eliyib,  belə 
də olacaq! 
     Dədə-nənə 
qədri 
bilən 
gopoyoğludu 
guya. Əvvəllər  gələndə  dincliyim  tutmurdu  kənddə, 
elə  ―ciçç‖  eləyib  qayıdırdım.  Amma,  indi  bu  dörd 
gün necə gəldi-getdi, bilmədim. Bircə  günlüyə toya 
gəlmişdim səki, səhərisi Eyvaz kişi getdi rəhmətə. 
       Amma  yaxşı  ki,  gəldim  vallah.  Allah  üzümə 
baxdı,  hə.  Yoxsa  yazıq  Məhi  mənim  yanımda 
―toyagetməli‖  olardı.  Bibioğlu  Fəxrəddinin  təzə 
qohumları  toya  çağırmışdı,  qalmışdım  fikirləşə-
fikirləşə:  gedim,  getməyim?  Zorla-gücbəla  iş 
tapmışam  yaxşı-pis,  icazə  də  almaq  olmur  hər  saat. 
Neçə  il  işsiz  qaldım,  ortalıqda  it  döydüm...  Bibimə 
zəng  elədim,  görüm  nə  deyir.  ―Nə  danışırsan,  dedi, 
gəlim-gəlməyim nədi, heylə şey olar? Fəxrəddinnən 
ayıbdı...‖  
      Məhini  deyirəm  axı.  O  da  bir  bibioğludu.  Elə 
toydan  təzəcə  çıxıb  kəndə  gəlirdik,  birdən  kimsə 
qayıtdı ki, balam, Məhi gözümə dəymədi axı. Guya 
elə-belə,  sözarası  dedi.  Araya  dərin,  üzücü  sükut 
çökdü...  Bax,  o  üzücü  sükutun  məngənəsində  mən 
uzun-uzadı  fikirləşib  götür-qoy  etməyə  macal 
tapdım  və  ürəyimdə  min  yol  allaha  şükr  elədim  ki, 
nə  yaxşı  olub  bibinin  sözünə  qulaq  asmışam,  hə, 
toya gəlmişəm.       
      -  Yəqin  deyən  olmuyub.  Deyən  olsa  Məhi  belə 
işdən qalmaz. -  nəhayət bibim dilləndi. 
      - Nətəhər deyən olmuyub? - əliylə vurub maşının 
güzgüsünü  əydi  Fəxrəddin.  -  Özüm  getmişəm, 
dəvətnaməni  də  öz  əlimnən  vermişəm!  Bilirdim  ki 
dəvətnaməni mahna eliyəjək. Məhini tanımıram? 
      Şükür, bir də şükür! 
      Həmin günün axşamı, səhəri gün... ta ki, Eyvaz 
kişinin  hayı  düşənəcən  getdi  evdə  Məhi  söhbəti. 
Axırda  belə  qərara  gəlindi  ki,  Məhidən  adam 
olmayıb, olmayacaq da! Qurtardı! 
      Ölü  yerində  elə  ciddi  oturublar...  Üzləri  tüklü, 
başlarında  qara,  dimdikli  papaq...  Sərçə  simə 
düzülüb  elə  bil.  Adama  qaşlarının  ucuyla  baxırlar. 
Bir  şeyi  də  kəşf  eləmişəm  kənddə,  üzləri  tüklü 
olanda cavanı da, yaşlısı da eyni yaşda görünür; otuz 
yaşa  çatan  kimi  dərhal  əlli  yaşlı  kişiyə  dönürlər  və 
altmışa, altmış beşəcən elə də qalırlar. 
      Ölüdən  başqa  söhbət  hər  şeydən  getdi  yasda. 
Hara  fırlansa  da,  axır  gəlib  kreditin  üstünə  çıxdı. 

---