Selçuk iletiŞİM

Sağlık İletişimi: Yaşlıların Televizyonda Yayınlanan Sağlık… (5-17)
13
3.3. Sağlık Programlarını  İzleme Motivas-
yonları
Televizyonda yayınlanan sağlık programlarını
izleme motivasyonları ile ilgili ölçek 26 ifade-
den oluşmaktadır. Uygulama sonrası bu 26
ifade faktör analizine tabi tutularak, televizyon-
lardaki sağlık programlarının izlenmesine yö-
nelik faktör yapıları ortaya konulmuştur. Gü-
venilirlik analizi ölçeğin oldukça güvenilir
olduğunu göstermektedir (,9073). Analiz sonu-
cunda varimax rotasyonlu, özdeğeri
(eigenvalue) 1’den büyük ve minimum yükle-
me büyüklüğü ,30 kriterleri uygulanarak, sağlık
programları izleme motivasyonlarındaki top-
lam varyansın % 52,31’ini açıklayan 5 faktör
çözümü (alt boyutu) elde edilmiştir. Elde edi-
len faktör boyutları t-puanı formatında değiş-
ken olarak kaydedilmiş ve bağımsız değişken-
lerle (cinsiyet, yaş kategorileri, eğitim düzeyi,
sağlık durumu) ilişkileri t-test ve ANOVA
analizleri aracılığıyla test edilmiştir.
Tablo 4. Televizyonda Yayınlanan Sağlık Programlarını İzleme Motivasyonlarına Yönelik İfade-
lerin Faktör Yüklemeleri (Principal Components, Varimax Rotation) (N=306)
FAKTÖRLER
Sağlık Programlarını izliyorum çünkü…..
ORT.
SS
1
2
3
4
5
Enformasyon
Daha önce hakkında bir şeyler bilmediğim pek çok hastalık ve
sağlık bilgisini bu programlardan öğrendim/öğreniyorum.
3,81 ,90 ,676
Sağlık ve tıpla ilgili pek çok teknolojik yeniliği yada gelişmeyi
televizyondaki sağlık programlarından öğreniyorum
3,81 ,91 ,652
Sağlığımı koruma ve geliştirmede yararlı bilgiler sunuyorlar
3,92 ,85 ,595
Benimle ilgili olmasa da, ileride başıma gelirse bilgim olsun diye
izliyorum
3,74 ,97 ,582
Benim veya yakınlarımın rahatsızlıkları hakkında çok şey
öğreniyorum.
3,85 ,91 ,573
Çevremdekilerle konuşamadığım konuları bu programlarda ele
alıyorlar ve ben bu bilgileri sağlık programlarından
öğrenebiliyorum.
3,47 1,11 ,569
Sağlık ile ilgili önemli bilgiler veriyorlar.
4,16 ,79 ,543
Kişisel sağlık bilgimi artırdıklarını düşünüyorum.
3,84 ,85 ,525
Sağlık programlarında verilen bilgileri daha inandırıcı
buluyorum.
3,30 1,09 ,488
Bu programlara doktorlardan daha çok güveniyorum.
2,33 1,18 ,484
Destek / Paylaşma
Arkadaşlarımla birlikte takip ediyoruz ve sonra üzerinde
konuşuyoruz
3,75 1,08
,688
Hastalığı olan yada hastalığın üstesinden gelen kişileri görünce
kendimde güç hissediyorum (şimdiki hastalığımı yada ileride
hasta olduğumda bende yenebilirim diye düşünüyorum)
3,72 1,05
,597
Diğer insanlarla sağlık hakkında diyalog kurmama olanak
sağlıyor.
3,21 1,09
,595
Çevremde sağlık konularını konuşacak kimse yok ve bu
programları izlerken sanki ben kendi derdimi anlatıyormuşum
gibi hissettiğim oluyor.
3,09 1,15
,585
Benim için bu programlar önemli olduğundan çoğunlukla verilen
önerileri uyguluyorum.
3,16 1,09
,537
Farkındalık
Benim durumumda olan insanlar görmek bana manevi destek
sağlıyor.
3,49 1,11
,772
Sağlığımın kıymetini anlamama olanak sağlıyor
3,78 ,98
,703

---

Selçuk İletişim, 6, 3, 2010
14
Bu programlar sayesinde tıbbın geldiği seviyeyi görüyorum ve
kendimi daha çok güvende hissediyorum
3,62 1,08
,531
Konuyla ilgili verilen örneklerde zaman zaman sanki beni
anlatıyorlarmış gibi hissediyorum.
3,28 1,13
,408
Alışkanlık
Televizyondaki sağlık programlarını izlemek benim için sosyal
bir aktivitedir.
3,01 1,11
,734
İlk izlediğimden bu yana sağlık programını/programlarını
 izlemek bende bir alışkanlık oldu.
2,87 1,12
,730
Sağlığımı korumak adına yaptığım işlerden birisi sağlık
programlarını izlemektir.
2,97 1,12
,695
Kişisel Fayda
Diğer bilgi kaynaklarıyla kıyaslandığında televizyondaki uzman
konuklar daha anlaşılır türde bilgiler veriyorlar.
3,65 ,99
,665
Bu programlar sayesinde ben sağlığa zararlı bazı alışkanlıklarımı
bıraktım (sigara, alkol, yemek yeme alışkanlıkları, vb.).
2,60 1,27
,547
Sağlık ve sağlığa ilişkin bilgilerin benim hayatımda oldukça
önemli bir yeri olduğundan izliyorum.
3,68 ,96
,545
Çoğunlukla sağlığa zararlı alışkanlıklar üzerinde duruyorlar ve
böylelikle yaşam kalitesinin artırılmasına katkıda bulunuyorlar.
3,75 ,99
,543
Özdeğer (Eigenvalue)
3,97 2,82 2,34 2,24 2,23
Açıklanan Varyans (Variance explained) (%) 52,31
15,28 10,85 8,99  8,60 8,59
Güvenilirlik (Cronbach’s alpha)
,907
,843 ,839 ,788 ,767 ,706
İlk faktör, “Enformasyon” olarak adlandırıl-
mıştır. Görüşülen yaşlı insanlar için sağlık
programlarını izleme motivasyonu olarak en
önemli görülen faktördür. Bu faktör altında 10
ifade yer almaktadır. İfadelerin ortalama değer-
lerinin yüksek standart sapma değerlerinin ise
düşük olması bu faktörü önemseme yönünde
homojen bir yapı olduğunu göstermektedir.
Katılımcılar sağlık ile ilgili bilgilerini arttırmak
ve sağlığa ilişkin gelişmelerden haberdar ol-
mak ihtiyacı ile televizyonda yayınlanan sağlık
programlarını takip etmektedir. Enformasyon
faktörü 3,97 özdeğeriyle, tek başına toplam
varyansın % 15,3’ünü açıklamaktadır. Faktör
altında toplanan maddelerin güvenilirliği de
oldukça yüksek çıkmıştır (,8430). Enformasyon
faktörüne kadınlar ve erkeklerin birbirine yakın
oranda önem verdiği görülmektedir, dolayısıyla
cinsiyet kategorileri arasında istatistiki olarak
anlamlı bir fark bulunmamaktadır (t= ,315; sd=
304; p= ,753). Benzer şekilde enformasyon
faktörüne verilen önemde yaş kategorileri ara-
sında (F= ,904; sd= 4; p= ,462) ve kronik has-
talığı olan ve olmayan arasında da anlamlı fark
bulunmamaktadır (t= ,252; sd= 304; p= ,802).
Eğitim kategorileri arasında ise istatistiki ola-
rak anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (F= 2,30;
sd= 4; p= ,050). Eğitim kategorileri içerisinde
ilkokul eğitimliler ile üniversite ve üstü eğitim-
liler arasındaki fark anlamlıdır. İlkokul eğitim-
liler üniversite ve üstü eğitimlilere göre bu
faktöre daha fazla önem vermektedir.
İkinci faktör “Destek / Paylaşma” olarak ad-
landırılmıştır. Bu faktör altında yer alan ifade-
lerin özellikle rahatsızlığı olan bireylerin kendi
durumlarında olan diğer bireyleri görüp moral
destek bulma gereksinimiyle sağlık programla-
rını izlediklerine yönelik olduğu görülmektedir.
Destek/ paylaşma faktörü 5 ifadeden oluşmakta
ve toplam varyansın % 10,85’ini açıklamakta-
dır. Faktörün güvenilirlik değeri ,8386’dır. Bu
faktöre verilen önem noktasında sosyo demog-
rafik değişkenlerdeki kategorilerin birbirine
yakın değerler aldığı görülmektedir. Dolayısıy-
la destek/paylaşma faktörü ile cinsiyet (t= ,344;
sd= 304; p= ,731), yaş (F= ,575; sd= 4; p=
,681), eğitim düzeyi (F= 1,38; sd= 4; p= ,239)
ve sağlık durumu (t= ,934; sd= 304; p= ,351)
değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulun-
mamaktadır.
Sağlık programlarını izleme motivasyonu ola-
rak ortaya çıkan üçüncü faktör “Farkındalık”
olarak adlandırılmıştır. Faktördeki ifadeler
kişinin kendi sağlığının öneminin farkına var-
masına yöneliktir. 4 ifadeden oluşan faktörde
en yüksek ortalamayı “Sağlığımın kıymetini
anlamama olanak sağlıyor” ifadesi almıştır.

---