Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
54 Beləliklə, müstəqillik dövründə milli gömrük işinin inzibati-hüquqi əsaslarının formalaşması və inkişafı tarixini dörd mərhələyə ayırmaq mümkündür: birinci mərhələ - 1992-1994-cü illəri əhatə edir. Birinci mərhələdə, məlum olduğu kimi milli gömrük orqanları yaradılsa da, öz funksiyasını demək olar ki, həyata keçirmir, gömrük rüsum və vergilərinin yığılması sahəsində mühüm dövlət tapşırıqları yerinə yetirilmirdi. Milli gömrük xidmətinin təşəkkülünün 1995-2002-ci illəri əhatə edən
maddi-texniki və qanunvericilik bazası və kadr potensialının möhkəm- ləndirilməsi, xarici ölkələrin gömrük xidməti orqanları və beynəlxalq təşkilatlarla ikitərəfli əməkdaşlığın əsası qoyuldu. Müstəqillik dövrünün ilk Gömrük Məcəlləsi və Gömrük Tarifi kimi mühüm hüququ sənədlər əsasında qurulan gömrük fəaliyyəti bu mərhələnin əsas xüsusiyyəti idi. Milli gömrük xidmətinin inkişafında 2003-2013-cü illəri əhatə edən
təkmilləşdirilməsi, beynəlxalq əməkdaşlıq əlaqələrinin genişləndirilməsi oldu. Gömrük işi sahəsində bir sıra beynəlxalq proqramlar həyata keçirildi. Hazırda Azərbaycan Respublikasının gömrük xidməti öz inkişafının keyfiyyətcə yeni, dördüncü mərhələsinə daxil olmuşdur. Bu mərhələ gömrük xidmətimizin beynəlxalq gömrük işi təcrübəsindən ən geniş surətdə faydalanması, yeni Gömrük Məcəlləsinin (2011-ci il) qüvvəyə minməsi və gömrük idarəçiliyində elektron vasitələrin tətbiq edilməsi ilə əlamətdardır. 1.3. Naxçıvan Muxtar Respublikasında gömrük işinin inkişafı
Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində mənfur ermənilərin məkrli siyasəti nəticəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası nəqliyyat, iqtisadi, enerji və informasiya blokadasına salınmışdı. Lakin bütün bu çətinliklər Naxçıvana tarixin bu ağır sınağından çıxmaqda mane ola bilmədi. Naxçıvan MR Ali Məclisinə rəhbərliyi xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev öz üzərinə götürdü. Hələ 1990-cı ilin əvvəllərində Naxçıvan MSSR Ali Soveti SSRİ-nin tərkibindən çıxdığını qərarla elan etdi. Noyabrın 17-də isə Naxçıvan MSSR-in adından “sovet sosialist” sözləri çıxarıldı, Azərbaycan Demokratik Respublikasının üçrəngli bayrağı rəsmi dövlət bayrağı kimi qəbul edilmiş, eyni zamanda, Azərbaycan SSR Ali Sovetinə bununla bağlı
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
55 təklif irəli sürüldü. Naxçıvan MR-ın blokadasının nəticələrinin aradan qaldırılması, əhali- nin elektrikə və digər enerji daşıyıcılarına olan tələbatını, ərzaq təhlükəsizli- yini təmin etmək üçün ümummilli lider Heydər Əliyevin təşkilatçılığı ilə tam və sabit şəkildə təmin etmək üçün zəruri tələblərin həyata keçirilməsinə başlanıldı. Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevin dövlətçilik fəaliy- yətində gömrük quruculuğu məsələləri mühüm yer tutmuşdur. Heydər Əli- yev İranla iqtisadi-ticarət əlaqələri yenicə yarandığı bir vaxtda milli gömrük xidmətinin təşkili istiqamətində düşünülmüş addımlar ataraq Azərbaycan dövlətçiliyinə sanballı töhfələr vermişdir. Keçmiş SSRİ və İran arasında im- zalanan 1990-cı il 15 fevral tarixli Memoranduma əsasən, hər iki ölkə vətən- daşlarının 1990-cı il sentyabrın 15-dən Culfa Gömrükxanasından İrana sa- dələşdirilmiş vizasız keçidinin həyata keçirilməsi qərara alınmışdı. Sərhəd- yanı xarici iqtisadi əlaqələrin bərpa edilməsi üçün cəhdlər edilirdi. Lakin bu işlərin Muxtar Respublika ərazisində yerləşən SSRİ sərhəd qoşunlarının nəzarətində olması vəziyyəti xeyli mürəkkəbləşdirmişdi. Yaranmış şərait milli gömrük orqanlarının yaradılmasını zəruri edirdi [96, 616-617]. 1991-ci il oktyabr ayının 29-da Heydər Əliyevin iştirakı ilə Naxçıvan MR-lə Türkiyə arasında müvəqqəti körpünün açılması, noyabrın 11-də isə Sədərək gömrükxanasının fəaliyyətə başlaması Naxçıvanın blokadasının yarılmasına, xarici iqtisadi əlaqələrin genişlənməsinə əlverişli şərait yaratdı. Qonşu dövlətlərlə sərhəddə sadələşdirilmiş keçidin təmin edilməsi, sərhədyanı ticarətin təşkili blokada şəraitində yaşayan Muxtar Respublika əhalisinin güzəranının yaxşılaşmasına müsbət təsiri oldu. 1991-ci ilin aprelindən başlayaraq Babək rayonunun Nehrəm kəndi ərazisindən Araz çayı üzərindən İİR ilə Azərbaycan Respublikası (Naxçıvan MR) arasında fəaliyyət göstərən sadələşdirilmiş gömrük keçid postu bir müddət Muxtar Respublikanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə xidmət etdi. 1991-ci ilin oktyabrında Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü və cəsarəti sayəsində İİR ilə razılığa gəlinərək, onun ərazisindən keçməklə Azərbaycan Respublikası ərazisi ilə əlaqə yaradıldı. 1992-ci il fevralın 24-də Azərbaycanın digər regionları ilə, həmçinin qonşu ölkələrlə birləşdirən nəqliyyat əlaqələrinin bərpasını təmin etmək üçün Naxçıvan MR Dövlət Kommunikasiya Komitəsi və Dövlət Gömrük Komitəsi yaradıldı, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Bakı şəhərində Daimi nümayəndəliyi təsis edildi.
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
56 Uzun illər gömrük təşkilatına rəhbərlik edən, Azərbaycan Respub- likasının Fövqəladə hallar naziri, general-polkovnik Kəmaləddin Heydərov o illəri belə xatırlayır: “xüsusilə vurğulamaq istərdim ki, hələ Naxçıvanda
İkitərəfli danışıqlar nəticəsində İİR ilə gömrük buraxılış və sərhədyanı ticarət əlaqələrini normal hala salandan sonra Heydər Əliyev Türkiyə Cümhuriyyətinin rəhbərləri ilə apardığı danışıqlar və imzalanan protokollar nəticəsində Naxçıvanın ikinci həyat yolu açıldı. Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri işlədiyi dövrdə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Araz çayı üzərində Şahtaxtı-Poldəşt (Naxçıvan MR-lə İİR arasında) və Sədərək- Dilucu (Naxçıvan MR-lə Türkiyə arasında) körpüləri salındı. Sədərək gömrükxanasının rəsmi keçid qapısı fəaliyyətə başlaması Azərbaycan- Türkiyə münasibətlərində yeni bir mərhələnin əsasını qoydu. Azərbaycan Respublikasının ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Türkiyə Cümhuriyyəti arasında iqtisadi-ticarət əlaqələrinin yaranması və inkişaf etdirilməsində Heydər Əliyevin rolu danılmazdır. Hələ 1992-ci ilin yanvarın 19-da Türkiyə Cümhuriyyətinin Baş naziri Süleyman Dəmirəlin tapşırığı ilə Naxçıvana gələn qardaş ölkənin nümayəndə heyəti ilə görüşündə Heydər Əliyev ağır blokada şəraitində yaşayan Muxtar Respublikanın həyatı əhəmiyyət daşıyan iqtisadi ticarət və enerji problemlərini, o cümlədən, Türkiyə ilə Naxçıvanın sərhəd xəttində gömrük buraxılış məntəqəsinin yaradılması, gömrük xidmətinin təşkili məsələlərini nəzərdən keçirmişdi. 1992-ci il yanvar ayının 31-də Naxçıvan MR Ali Məclisində yeni yaradılmış Sədərək gömrükxanasının fəaliyyəti geniş müzakirə edildi. Gömrükxananın işindəki nöqsanların aradan qaldırılması məqsədi ilə Ali Məclisin Rəyasət Heyəti “Sədərək gömrükxanasının təşkilində və onun kadrlarla komplektləşdirilməsi işində buraxılan ciddi nöqsanlar haqqında” qərarı qəbul etdi. Qərarda qeyd olunurdu ki, Türkiyə Cümhuriyyəti və Azərbaycan Respublikası arasında Naxçıvan Muxtar Respublikasının Sədərək rayonu ərazisində Araz çayı üzərindəki körpünün tikintisi və Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|