Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
60 görüşündə (aprel, 1993-cü il) faydalı iqtisadi-ticarət əlaqələrinin tənzim- lənməsi və iqtisadi təhlükəsizliyin qorunmasında onların üzərinə düşən vəzifələri xatırlatmış və hər iki ölkə vətəndaşlarının sərhəddən rahat gediş- gəlişinin təmin edilməsinin vacibliyini göstərmişdi. Belə bir tarixi şəraitdə Naxçıvan MR-lə Türkiyənin yaxın bölgələri ilə əməkdaşlığı xeyli geniş- ləndi. Naxçıvan MR Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov 24 may 1999-cu ildə Türkiyənin xarici işlər, gömrük və sərhəd xidməti, daxili işlər orqan- larının bir qrup rəhbər işçiləri və iş adamlarının daxil olduğu nümayəndə heyəti ilə görüşündə Sədərək-Dilucu gömrük keçidi məntəqələrinin əhəmiy- yətini düzgün dəyərləndirməyə və səmərəli istifadə etməyə səsləmişdi. Qəbul zamanı Muxtar Respublika ilə vahid enerji və kommunikasiya əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi, aqrar sektorda istehsal olunan məhsulların Türkiyənin yaxın bölgələrinə ixracı və emal üçün şəraitin yaradılması, hər iki tərəfdən gömrük rejiminin sadələşdirilməsi və iş rejiminin uzadılması, Türkiyə tərəfində (Dilucu gömrük məntəqəsi) əməkdaşlarının sayının artırıl- ması kimi məsələlər qaldırılmışdı [66, 1999, 1 iyun]. Qeyd edilməlidir ki, Azərbaycan və Türkiyə gömrük xidmətlərinin əməkdaşlığı 9 sentyabr 1994-cü ildə Ankarada imzalanmış və Türkiyə Cümhuriyyətinin 25 iyun 1996-cı il tarixli Qanunu ilə qüvvəyə minmiş
Türkiyə Cümhuriyyəti Baş Bakanlığı Gömrük Müstəşarlığı üzrə gömrük idarələrinin 8-ci qrupuna daxil olan Dilucu Gömrük müdirliyi ilə Sədərək Gömrük İdarəsi arasında səmərəli əlaqələr yaradılmışdı. Bu əlaqələr xarici ticarətin gömrük statistikasının metodologiyası və informasiyasının ötürül- məsi üzrə qarşılıqlı fəaliyyət, sərhəddən keçirilən mədəni sərvətlərin saxlanılması və qaytarılması məsələləri üzrə qarşılıqlı yardım, qaçaqmalçılıq və gömrük qaydalarının pozulması, həmçinin silahların, döyüş sursatları və partlayıcı maddələrin, narkotik vasitələr, psixotrop maddələr və prekur- sorların qanunsuz dövriyyəsi ilə mübarizə sahəsində əməkdaşlıq, gömrük hüquq-pozmalarının qarşısının alınması üçün qarşılıqlı inzibati yardım və s. məsələləri əhatə edir. Sədərək-Dilucu gömrük keçid məntəqələrinin xidmə- tindən ildə 100 mindən çox adam istifadə edir. Hər il 18-20 min nəqliyyat vasitəsi gömrük nəzarətindən keçirilir. Muxtar Respublikanın xarici iqtisadi əlaqələrində Türkiyənin yaxın bölgələri mühüm yer tutur. Naxçıvanda istehsal olunan şəkər çuğundur qonşu ölkənin şəkər fabriklərində emal edi- Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
61 lərək hazır məhsul gömrük rüsumuna cəlb edilmədən Muxtar Respublikaya gətirilirdi [98, 199-205]. Beləliklə, Naxçıvanda əsası Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan yeni dövlətçilik və idarəetmə modelinin ilk institutlarından biri - Muxtar Respublika Dövlət Gömrük Komitəsi oldu. Ötən illər ərzində Muxtar Respublikanın gömrük sistemi daha da təkmilləşdirildi. 1996-cı ildə toplanılan gömrük vergi və rüsumları Naxçıvan MR dövlət büdcəsinin mədaxil hissəsinin 27 faizini təşkil etdi. 1998-ci ildə xarici ticarət döv- riyyəsi, idxal olunmuş elektrik enerjisi nəzərə alınmadan 9,3 mln. ABŞ dollarına çatdı. 1997-ci illə müqayisədə xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 2,5 dəfə, o cümlədən ixrac 1,4 dəfə, idxal isə 3,6 dəfə artmışdı. 1998-ci ildə 6 milyard manat gömrük vergi və yığımları toplandı [115, 36]. 2002-ci ildə Naxçıvan MR Dövlət Gömrük Komitəsi üçün yeni inzibati bina tikildi. 2005-ci ilin aprelində tamamilə yenidən qurulan və texniki vasitələrlə təchiz edilən Sədərək Gömrük İdarəsinin gömrük keçid məntəqəsi istifadəyə verildi. Texniki imkanlarına görə MDB məkanında analoqu olmayan bu keçid məntəqəsi gömrük nəzarətinin təkmilləşdirilməsi, qaçaqmalçılığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsinə əlverişli şərait yaratdı. Muxtar Respublikanın gömrük idarələri üzrə dövlət büdcəsinə 2006-cı ildə proqnozda nəzərdə tutulan 2,5 mln. manata qarşı 4,5 mln. manat gömrük ödənişləri daxil edilmişdi. Naxçıvan MR Gömrük Komitəsinin strukturuna daxil olan Culfa, Naxçıvan şəhər və Naxçıvan Beynəlxalq Hava Limanı Gömrük idarələri ilə yanaşı Sədərək Gömrük idarəsində qaçaqmalçılıq və hüquqpozma hallarına qarşı ciddi mübarizə aparılırdı. Təkcə bir il ərzində 174 hüquqpozma faktı aşkar edilərək, 4282 manat cərimə tətbiq edilmişdi. İran və Türkiyədən Muxtar Respublikaya qaçaqmalçılıq yolu ilə 575,9 qr. heroin, 48,5 qr. həşiş və 17,9 qr. tiryəkin gömrük sərhədindən keçirilməsinin qarşısı alınmışdı [69, 2007, 30 yanvar]. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2005-ci il yanvarın 24-də İrana rəsmi səfəri zamanı Şahtaxtı-Poldəşt körpüsünün ti- kintisi barədə razılıq əldə olundu. Körpü 2007-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti və İİR Baş nazirinin iştirakı ilə istifadəyə verildi. 2007-ci ilin avqustunda Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə İİR Hökuməti arasında “Şahtaxtı və Poldəşt sərhəd-keçid məntəqələrinə beynəl- xalq statusun verilməsi haqqında Memorandum” imzalandı. Bütövlükdə 5,7 Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
62 hektar ərazini əhatə edən və tikintisinə 2008-ci ilin mart ayında başlanılan Şahtaxtı sərhəd-keçid məntəqəsində inzibati bina, yük xətti və köməkçi infrastrukturlardan ibarət mükəmməl bir kompleks yaradıldı. Müasir tələblər səviyyəsində üç mərtəbədən ibarət inzibati bina inşa olundu. Binanın birinci mərtəbəsində İrana və əks istiqamətdə hərəkət edən vətəndaşların keçidi üçün iki hissədən ibarət giriş və çıxış zalları, xarici vətəndaşların birbaşa sərhəddə viza ala bilməsi üçün müvafiq kompüter avadanlıqları ilə təchiz olunan xüsusi otaq ayrılmışdır. Gömrük nəzarətinin gücləndirilməsi üçün vizual müşahidəni təmin edən videokameralar quraşdırılmışdır. Vizual müşahidə gömrük qaydalarının pozulması hallarına operativ müdaxiləni təmin edir. Gömrük rəsmiləşdirilməsinin sürətləndirilməsi məqsədilə sərnişin avtomaşınlarının hərəkət yolu giriş və çıxış xətlərinə bölünmüş və hər iki istiqamət üzrə baxış quyusu və çardaqla, otaqlar isə kompüter avadanlığı və müasir tələblərə cavab verən texniki nəzarət vasitələri ilə təchiz olunmuşdur [69, 2009, 24 oktyabr]. Gömrük statistikasına əsasən, 2006-cı ildə Naxçıvan MR-ın xarici ticarət əməliyyatlarının 31,3 faizi Türkiyə, 30,5 faizi Finlandiya, 16,6 faizi İran, 5,0 faizi Almaniya, 2,7 faizi Ukrayna, 2,4 faizi Rusiya, bütövlükdə 32 dövlətlə aparılmışdı. 2000-2006-cı illər ərzində Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsinin həcmi 7,6 milyon ABŞ dolları olmuşdu. Təkcə 2006-cı ildə yük gömrük bəyannaməsi tərtib olunmadan (rüsumsuz) ixrac istiqaməti üzrə Muxtar Respublika vətəndaşları tərəfindən 2040709,7 ABŞ dolları həcmində meyvə və tərəvəz məhsulları aparılmışdı. Muxtar Respublikaya 2006-cı ildə idxal edilən 30,9 ton müxtəlif məhsulların 13,5 min tonunu Türkiyədən gətirilən məhsullar təşkil etmişdi [30, 558-559].Son illər Naxçıvan MR-də geniş vüsət alan abadlıq və quruculuq işləri, gömrük sistemini də əhatə etmiş, gömrük orqanlarının beynəlxalq tələblərə uyğunlaşdırılması istiqamətində işlər aparılır. 2007-ci ildə Culfa Gömrük İdarəsi üçün yeni sərhəd-keçid kompleksi tikilib istifadəyə verildi. 2009-cu il oktyabrın 22-də Şahtaxtı Gömrük İdarəsi üçün inşa olunmuş yeni sərhəd-keçid kompleksinin açılışı oldu. Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə İİR-in Qərbi Azərbaycan ostandarlığı arasında imzalanmış protokollara uyğun olaraq qarşılıqlı əməkdaşlıq müxtəlif sahələri əhatə edir. Araz çayı üzərində Şahtaxtı-Poldəşt körpüsünün açılışından sonra burada ikinci mühüm obyektin - yeni sərhəd-
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|