Ulduz Dekabr 20151115 Layout 1
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 32 ULDUZ
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 33 ULDUZ
mənanın, mahiyyətin daha dərin qatlarına enmədən səthi dəyərləndirməyə cəhd göstərmək oxucunu yanlış yola yönəldə bilər. Bütövlükdə nəzər saldıqda Sabir Abdinin şeirlərində romantizmin ədəbi‐estetik əsası olan bədii ideallaşdırma məcrasında müstəsna obrazlar yaratmaq səriştəsi güclüdür. “Mənə dəniz verin!” şeirinin fəlsəfi universallığından və bəşəri həqiqətlərindən söz açmamışdan öncə onun müəllifi haqqında bir neçə məqamı vurğulamaq yerinə düşərdi. Sabir Abdin 1962‐ci ildə Bakı şəhərində anadan olub, Bakı Dövlət Universitetinin məzunudur (1988). Orta məktəb illərindən bədii yaradıcılıqla məşğuldur. İlk şeiri 1978‐ ci ildə Yardımlı rayonunun “Yeni kənd” qəzetində dərc edilib. Әsərləri, müxtəlif illərdə müxtəlif mətbu orqanlarında dərc edilib. Son illərdə çap olunan “Demə, mənə heç nə demə” (1997), “Qınamasın bu yurd məni” (1998), “Mənə dəniz verin” (2002), “Sənə məktublarım” (2007) və “Sizsiz, Sizinlə...” (2010) kitabları çağdaş poeziyasevərlərin və ədəbi tənqidin rəğbətini qazanıb. Onun şeirlərinin mətni əsasında tanınmış bəstəkarlardan Nadir Әzimov, Vüqar Camalzadə, Vüsal Qurbanov, Rauf Məmmədov, Sahil Әliyev və b. 100‐dən çox mahnı bəstələyib. Sabir Abdinin söz dünyası ilə ilk tanışlığım 1997‐ci ildə şair, publisist Rəşad Bəydəmirlinin təsisçiliyi və baş redaktorluğu ilə çıxan “Nəsimi” qəzetinin redaksiyasında olub. Bu mətbuat orqanının redaksiya heyətinin üzvü olduğuma görə və redaksiya iş yerimin bir neçə addımlığında yerləşdiyindən o vaxtlar qəzetə tez‐tez baş çəkirdim. Bir gün Rəşad mənə İlyas Tapdığın yazdığı “Uğurlu yol”u və Sabir Abdinin şeirlərini təqdim etdi. İlyas Tapdığın təqdimatında o vaxtadək tanımadığım gənc şair Sabir Abdinin yeni şeirləri marağıma səbəb oldu. Әn başlıcası bu şeirlərdəki bənzətmələr orijinal, bənzərsiz idi. Səriştəli deyim tərzi, poetik obraz yaratmaq bacarığı ədəbiyyata istedadlı, yeni qələm sahibinin gəldiyindən xəbər verirdi. Onun təzə‐tər şeirlərini mətbuat orqanlarında izləməkdən zövq alırdım. Bir gün mavi ekranda mavi dənizin qırçın dalğalarının fonunda bariton səsli müğənni Eyyub Yaqubovun həzin, titrək ifasında “Mənə dəniz verin” adlı lirik mahnını dinlədim: “Mənə dəniz verin, tənha qalmışam...” Düşüncənin, hiss və duyğuların çatdırılmasında, dərkində, sevilməsində səs və musiqinin imkanları, şübhəsiz ki, hüdudsuzdur. Söz, səs və ritm tandeminin möcüzələr yaratması sənətin bədii gerçəkliyidir. Bəstəkar və müğənninin birgə yaradıcılığında səs və ritm amili hisslərə nəvaziş göstərməkdə səlahiyyətlidirsə, mahnı mətni duyğu və düşüncələrin xidmətində müsəlləhdir. Bu baxımdan, bütün romantiklərin əsərlərində olduğu kimi, Sabir Abdinin “Mənə dəniz verin” şeirində də azadlıq ehtirası, duyğu selinin intəhasızlığı obrazlı biçimdə öz əksini tapır.
Bu poeziya nümunəsində “dəniz” deyiləndə konkret Xəzər və ya bir başqası nəzərdə tutulmur. Dənizin əlamət və keyfiyyətlərinin məcmusu – böyüklük, dərinlik, saflıq, şəffaflıq, mehribanlıq, duyğusallıq, kimi mənəvi dəyərlər toplusu qabardılır. Sabir Abdinin “dəniz”i müqəddəs ziyarətgah, xatirələr ocağı, ümid, güman yeridir. Çünki həsrətin, intizarın od vurub köz kimi yandırdığı lirik qəhrəmanın göz yaşlarından yaranan bu tənha dənizdə o özü “isinmək” istəyir. Realist düşüncə müstəvisində dəniz “isinmək” üçün seçilmiş məqbul məkan deyil. Romantik fikir prizmasından yanaşdıqda isə deyim, ifadə tərzi uğurludur. Lirik qəhrəmanın tənhalığı, həsrəti biganəlik zülmətinə qərq olmuş mühitdə heç kəsi maraqlandırmır. Donuq baxışların, sırsıralı, sazaqlı sözlərin, soyuq münasibətlərin bürküsündə boğulan, buz qatlarında donan qəhrəmanın dənizdə Aylıq ədəbiyyat dərgisi 32
Dekabr 2015
“isinmək”, gur sulara, dalğalara qarışmış göz yaşlarını tapmaq istəyi və bu kədərli taleyilə barışmaq ehtimalı romantik düşüncənin ən poetik nümunəsidir. S.Abdin bir‐birinə bənzəyən bu biganə, boz, yovuşmaz şəhər adamlarını mənəvi konturları, məxməri qəddarlıqları ilə oxuculara belə təqdim edir: Bu şəhərin adamları Bir ürəkdə, bir biçimdə. Danışırlar qərib dildə, Xıncımlanır söz içimdə. “Yorulmuşam” şeirindən gətirilən sitatın son beytində “qərib dil”in milli düşüncəni öz içimizdə “xıncımla”dığını, məhv etdiyini müəllif böyük səriştə və eyni zamanda həyəcan hissi ilə vurğulayır, diqqəti çox ciddi milli problemə yönəltməyə cəhd göstərir. Sabir Abdinin yaradıcılığında “dəniz” və “göz yaşı” məfhumları təşbeh, istiarə məqamlarında daha çox görüntülənir. Bu baxımdan, şairin “Göz yaşın” lirik şeiri xarakterikdir: Bu göz yaşın dənizdi, Məni sənsiz anacaq. Sənsiz qalan göz yaşım Gözlərində yanacaq. Göz yaşımla həsrətin Dənizində üzərəm. Dalğasında, suyunda Gözlərini gəzərəm. Bənzəyən və bənzədilən tərəf statusunda “dəniz”in bir obraz kimi poetik misralarda yer alması müəllifin eyni kəlməyə məhrəmliyilə şərtlənir. İstinad edilən misralarda “dəniz” miqyas ölçüsü anlamını daşıyır və göz yaşının bolluğunu, çoxluğunu, həsrətin böyüklüyünü, intəhasızlığını rəmzləndirir. Şərq ədəbiyyatında, Azərbaycan poezi ‐ yasında gözələ “bağışlanan” hədiyyə lərin dəyərini, miqdarını dəqiqləşdirmək, səxavət ‐ liliyin nisbətini, postulatını müəyyənləşdirmək mümkünsüzdür. Məsələn, Hafiz Şirazi gözəlin bir cüt xalına Səmərqənd və Buxara şəhərlərini bağışlayır, Әli Kərim ilham pərisinə “Qayıt, sahmana sal bu kainatı” – deyə müraciət edir. Sabir Abdin isə öz poetik ampluasına sadiq qalaraq “Sənə dəniz bağışlaram” söyləyir. Sənə dəniz bağışlaram, ‐ Özüm dəniz oldum, bəlkə. Ömrün sənsiz günlərinə Dalğa‐dalğa doldum, bəlkə. “Sənə dəniz bağışlaram” şeirində müəllif assosiativ təfəkkürün rasional imkanlarından yetərincə bəhrələnsə də, “Mənə dəniz verin”lə müqayisədə poetik reklasasiya hadisəsini müşahidə edirik. Bu da təbiidir, çünki mövzunun arealı geniş, müraciət dairəsi fərqli və zəngindir. Sabir Abdinin poeziyasında “dəniz” metaforalı, “dəniz” məcazlı misralara tez‐ tez rast gəlmək olar. Mövzudan, ovqatından, məqamdan asılı olmayaraq dəniz ovqatlı poetik düşüncələr insan ruhunu bəzən coşdurur, dalğalandırır, yerindən oynadır, bəzən də şaqraq, oynaq ləpələrin lətif təbəssümünə, həzin, şirin pıçıltısına qonaq edir: “Coşdu dəniz kimi məhəbbətimiz” (“Səni sevəndən”), “Coşan dənizlərə bağışla məni” (“Bağışla məni”), “Dəniz bir kimsəyə danışa bilməz” (“Özümdən küsəndə, səndən küsəndə”), “Gen qaçıram dənizdən də, sularında batammadım” (“Yorulmuşam”), “Elə bil dənizdə bəxtin güləcək”, “Dəniz dalğalanır, dəniz ağlayır”, “Birləşib üfüqlə dəniz bu yerdə”, “Dəniz laylasıyla oxşasın səni” (“Dəniz ömrü”), “Bu gecə, uzun gecə... Yadıma dəniz düşüb. Bu dəniz hardan gəlib, yuxuma sənsiz düşüb?” (“Bu gecə, uzun gecə”), “Bu göz yaşı bir ümman, dəniz olar sən demə” (“Göz yaşın”), “Su çiləyər bir dəniz sənin nəmli gözlərin” (“O qatarın dalınca baxma”), “Mavi gözlü dəniz kimi, sahilə üz tutar səsin” (“Sənin səsin”) və s. misraların nəbzində elə bil dənizin dalğaları Aylıq ədəbiyyat dərgisi 33
Dekabr 2015
Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|